Bekijk hier onze digitale wielergids.

De afgelopen jaren klaagden veel wielerteams, wielrenners en commentatoren dat de motoren de wedstrijden beïnvloeden, en soms zelfs de uitslag bepalen. Maar hoe groot het voordeel precies is voor een wielrenner die achter een motor rijdt, was niet eerder onderzocht. Het is niet ongewoon dat motorrijders minutenlang op twintig tot dertig meter voor een enkele renner of een groepje renners blijven rijden. Ook afstanden van enkele meters komen kortstondig voor.

Met computersimulaties en windtunnelmetingen bracht hoogleraar Bert Blocken van de TU Eindhoven en de KU Leuven dat in kaart, samen met softwarebedrijf ANSYS. Blocken is verbaasd over de enorme tijdwinst die uit zijn onderzoek naar voren komt. “Zelfs al rijdt een motorrijder maar gedurende enkele seconden vóór de renners, toch is er dan al een aanzienlijk tijdvoordeel te behalen. Een wielrenner die 10 seconden lang op 2,5 meter achter een motor rijdt, heeft al een tijdwinst van meer dan 2 seconden.”

Bepalend voor winst of verlies

Blocken onderzocht de luchtweerstand met behulp van twee methoden die onafhankelijk van elkaar dezelfde resultaten laten zien: computersimulaties en metingen in de windtunnel van de TU Eindhoven. Een wielrenner die op ongeveer 2,5 meter afstand van een motorrijder rijdt ervaart tot 48 procent minder luchtweerstand. Als een renner zonder motor in de buurt 54 km/u rijdt, rijdt die met motor op 2,5 meter afstand ongeveer 67 km/u. Dat geeft een tijdwinst van 14.1 seconde per minuut. Dat voordeel wordt kleiner naarmate de afstand tussen renner en motor groter wordt, maar op 50 meter is de reductie nog steeds 7 procent. Dat komt neer op een tijdwinst van 1,4 seconde per minuut bij een referentiesnelheid van 54 km/u. Bij referentiesnelheden hoger dan 54 km/u neemt de tijdwinst nog verder toe.

De afname in luchtweerstand, snelheidstoename en tijdwinst per minuut voor elke gemeten tussenafstand tussen renner en motorrijder. Aanname: renner zonder motor in de buurt rijdt een referentiesnelheid van 54 km/u.

“We hebben de windtunnelmetingen en berekeningen enkele weken na de eerste tests opnieuw uitgevoerd, omdat ik de enorme effecten bijna niet kon geloven. Maar we vonden steeds dezelfde resultaten. Omdat wedstrijden soms beslist worden op secondes, kunnen deze verschillen bepalen over winst of verlies. De vaak gehoorde klacht dat motoren de uitkomst van wedstrijden kunnen beïnvloeden, is dus terecht”, aldus Blocken.

Bovenstaande tijdwinsten zijn berekend en gemeten zonder tegenwind, rugwind of zijwind. Blocken: “Als er tegenwind is, zijn de winsten groter. Als er rugwind of zijwind is, zijn de winsten lager. Hoe sterker de zijwind, hoe moeilijker het is voor een renner om nog in de windluwte achter de motor plaats te nemen.”

Richtlijnen ontoereikend en niet afgedwongen

De Internationale Wielerunie UCI heeft in 2017 nog nieuwe richtlijnen uitgevaardigd voor motorrijders (PDF, 31 MB). Blocken laat in zijn onderzoek zien dat die niet toereikend zijn om tijdswinst voor de renners te voorkomen. Bovendien worden deze regels niet afgedwongen tijdens de wedstrijd, waardoor motoren in werkelijkheid veel dichter op de renners rijden.

Dr. Fred Grappe, Performance Director bij het UCI World Tour Team Groupama-FDJ vindt dat de studie van Blocken gevolgen moet hebben. “Het is nodig om een soort van vrije zone te definiëren rond de renner waarin geen enkel motorvoertuig zich zou mogen bevinden gedurende meer dan enkele seconden. De nieuwe wetenschappelijke studie van Bert Blocken in wieleraerodynamica biedt de kennis om zo’n zone effectief te gaan bepalen. Gezien de invloed van zelfs één luttele seconde op een klassement, is het onaanvaardbaar om deze kennis en haar belang nog te ontkennen.”