Waar gaat de zaak over?
Het vraagstuk waar het hooggerechtshof zich over buigt komt voort uit een van de federale rechtszaken tegen Trump. Die ligt stil in afwachting van het oordeel van de opperrechters.
Speciaal aanklager Jack Smith vervolgt Trump voor zijn rol in aanloop naar en tijdens de bestorming van het Capitool door zijn aanhangers op 6 januari 2021. Trump zou zijn macht als president hebben misbruikt om zijn verkiezingsnederlaag tegen Joe Biden ongedaan te maken.
Volg nieuws over Donald Trump
Trump claimt immuniteit: hij zegt dat hij helemaal niet kan worden vervolgd voor zijn acties als president. Twee lagere rechtbanken wezen dat beslist van de hand. Het hooggerechtshof zal de knoop nu definitief doorhakken. Het is een uniek juridisch vraagstuk, want Trump is de eerste (oud-)president die ooit strafrechtelijk is vervolgd.
Smith moet dus wachten, en dat gegeven kan belangrijker zijn dan het uiteindelijke oordeel van de opperrechters. Hoe langer die vertraging duurt, hoe kleiner de kans dat de zaak kan worden afgehandeld voor de verkiezingen in november. Als Trump weer president wordt, kan hij het ministerie van Justitie opdragen de vervolging te staken.
Welke gevolgen kan de uitspraak van het hooggerechtshof hebben?
Als de hoogste rechters instemmen met de "totale immuniteit" die Trump claimt, blijft er niet veel over van de zaak rond de Capitoolbestorming Het zou ook ingrijpende gevolgen hebben voor andere rechtszaken tegen de oud-president. Het gerechtshof in Washington waarschuwde eerder dat zo'n uitspraak alle toekomstige Amerikaanse presidenten boven de wet zou plaatsen.
Kenners beschouwen dat scenario als onwaarschijnlijk, ondanks de conservatieve meerderheid in het hooggerechtshof. Ze verwijzen daarbij onder meer naar een eerdere uitspraak. Trump beriep zich in 2020 ook op presidentiële immuniteit, toen een onderzoeksjury zijn belastingaangiftes wilde zien. De opperrechters gingen daar niet in mee.
Als het hooggerechtshof de uitspraak van het hof in Washington in zijn geheel in stand houdt, kan de 6 januari-zaak gewoon van start gaan. Dan blijft het mogelijk dat het proces komende zomer wordt gevoerd en voor de verkiezingen klaar is.
De opperrechters kunnen ook besluiten dat presidentiële immuniteit van toepassing is op bepaalde acties waar Trump van wordt beschuldigd en niet op andere. De zaak wordt dan teruggestuurd naar lagere rechtbanken, die moeten kijken wat er overblijft van de zaak van speciaal aanklager Smith. In dat geval wordt het heel lastig om dat proces voor november af te ronden.
Waarom zegt Trump dat hij niet kan worden vervolgd, en wat vindt de aanklager daarvan?
De immuniteitsclaim van Trump is heel breed, maar bestaat grofweg uit twee delen:
- Volgens de Amerikaanse grondwet is alleen het Congres bevoegd om een president te vervolgen voor wat hij tijdens zijn regeringstermijn doet. Alleen als hij daar is veroordeeld en afgezet, zou strafrechtelijke vervolging kunnen volgen. Dat principe zou zelfs opgaan als Trump het leger bevel had gegeven een politieke rivaal te vermoorden, zei zijn advocaat eerder in een lagere rechtbank.
- Ook als Trump wel vervolgd zou kunnen worden, deed hij niets om dat te rechtvaardigen. Hij ontkent iets strafbaars te hebben gedaan en stelt dat hij slechts probeerde een eerlijke stembusgang te garanderen. Volgens Trump behoorde dat tot zijn takenpakket als president en kan hij er dus niet persoonlijk op worden afgerekend.
Speciaal aanklager Smith zegt dat een oud-president wel degelijk kan worden vervolgd voor strafbare feiten die hij beging als staatshoofd. De immuniteit waar Trump zich op beroept geldt volgens hem alleen voor (oud-)overheidsbeambten tegen wie een burgerlijk proces wordt aangespannen voor dingen die ze uit hoofde van hun functie hebben gedaan, niet als vrijstelling van strafrechtelijke vervolging. Smith voert bovendien aan dat de strafbare feiten waarvan hij Trump beschuldigt niet binnen het takenpakket van een president vallen.
Wanneer wordt de uitspraak van het hooggerechtshof verwacht?
Vandaag horen de opperrechters de argumenten van de aanklagers en Trumps verdediging. Daarna gaan ze in beraad. Het is niet te voorspellen hoelang dat precies zal duren. Naar verwachting komt het oordeel wel voordat de rechters in juni met zomerreces gaan.
NUjij: Uitgelichte reacties