Direct naar artikelinhoud
nieuwsmate van geluk en tevredenheid

Groot welzijnonderzoek: jongeren minder gelukkig, 55-plussers juist gelukkiger

Waren jongeren eind jaren negentig veelal gelukkiger dan ouderen, de situatie is nu omgekeerd. De afgelopen twintig jaar zijn Nederlandse jongvolwassenen tussen de 18 en 25 iets minder gelukkig geworden. In dezelfde periode werden 55-plussers juist gelukkiger.

In 1997 zei 91 procent van de 18- tot 25-jarigen gelukkig te zijn, vorig jaar was dat 86 procent.Beeld Marcel van den Bergh / de Volkskrant

Dat blijkt uit een onderzoek naar het welzijn van Nederlanders van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het is volgens het CBS voor het eerst dat langetermijnontwikkelingen op dit vlak in kaart zijn gebracht.

Het onderzoek maakt duidelijk dat Nederlanders over het algemeen een uitermate stabiel volk zijn. De afgelopen twintig jaar is de ‘ervaren mate van geluk en tevredenheid met het leven’ van de totale Nederlandse bevolking nauwelijks veranderd.

Niet voor niets scoort Nederland al jaren hoog op internationale gelukslijstjes. Ook jongvolwassenen doen het goed, zegt CBS-woordvoerder en onderzoeker Tanja Traag. ‘Maar we zien wel dat jongeren de laatste twintig jaar minder vaak zeggen gelukkig te zijn.’

Was in 1997 nog 91 procent van de 18- tot 25-jarigen naar eigen zeggen gelukkig, in 2018 gold dat nog voor 86 procent. Een verklaring voor die daling heeft het CBS niet. Traag: ‘Maar het past wel in het beeld dat jongeren steeds meer last hebben van prestatiedruk.’ Vorig jaar bleek uit een onderzoek van Hogeschool Windesheim dat een kwart van de studenten kampt met burn-outklachten. Een op de zeven studenten heeft last van ernstige angst- en depressieklachten.

OPLEIDINGSNIVEAU

Verschil was er twintig jaar geleden ook al, maar de laatste jaren geldt nog sterker: hoe hoger opgeleid, hoe gelukkiger. In 2018 was 83 procent van de laagopgeleiden gelukkig, tegen 92 procent van de hoogopgeleiden – een verschil van 9 procentpunten. In 1997 was dit verschil nog 4 procentpunten.

Dat heeft te maken met het feit dat de bevolking de afgelopen jaren hoger opgeleid is, zegt CBS-onderzoeker Tanja Traag. De groep lageropgeleiden (met maximaal een vmbo-diploma) van nu is gemiddeld ouder dan die van twintig jaar geleden. En dat betekent meer gezondheidsklachten.

Bovendien is deze groep harder geraakt door de economische crisis. Traag: ‘De huishoudens waar de kostwinnaar laagopgeleid was, hadden ook meer moeite om daarvan te herstellen. Financiële zorgen en stress over baanbehoud doen je welzijn geen goed.’

Minder gepest

Ook de werkdruk die jongeren op de middelbare school ervaren, is sinds 2001 verdubbeld. Dat maakte een groot onderzoek van de Universiteit Utrecht, het Trimbos Instituut en het Sociaal en Cultureel Planbureau vorig jaar duidelijk. Uit datzelfde onderzoek bleek dat scholieren de afgelopen jaren iets minder positief over hun leven zijn, zegt Gonneke Stevens, een van de onderzoekers. ‘Ze gaven hun leven in 2001 gemiddeld een 8. In 2017 was dat een 7.6.’

Toegenomen druk zou volgens Stevens ‘een mogelijke verklaring’ kunnen zijn voor die daling. ‘Jongeren die veel druk ervaren van school, zijn minder tevreden over hun leven.’ Maar de jongerenonderzoeker, verbonden aan de Universiteit Utrecht, wijst er ook op dat het slechts om een lichte daling gaat. Zowel in het onderzoek onder middelbare scholieren, als in de CBS-cijfers.

Stevens: ‘We zien de laatste jaren bij scholieren ook veel positieve veranderingen.’ Zo is de relatie van veel tieners met hun ouders – vooral met vaders – verbeterd. Ook wordt er minder gepest op school. ‘Er zijn veel factoren belangrijk voor het welzijn van jongeren. School- of studiedruk is er slechts één van.’

Nog een belangrijke nuancering: het CBS onderzocht behalve geluk ook de tevredenheid van Nederlanders. Daaruit blijkt dat jongeren tussen de 18 en 25 nog min of meer even tevreden zijn over hun leven als twintig jaar geleden. Traag: ‘Geluk gaat over hoe jongeren zich voelen. Bij tevredenheid gaat het over hoe ze het leven dat ze leiden beoordelen, de plussen en de minnen. Dat is nauwelijks veranderd.’

Hoe dat kan, blijft gissen. Wat het CBS wel kan verklaren, is het feit dat 55-plussers de laatste twintig jaar gelukkiger werden. Ze zijn gezonder, hoger opgeleid en welvarender dan de 55-jarigen van twintig jaar geleden. Traag: ‘Vrouwen werken relatief vaker. Dat betekent een hoger inkomen en een beter pensioen. Dat geeft weer meer mogelijkheden, om bijvoorbeeld een e-bike te kopen.’

INHAALSLAG MIGRANTEN

Ze zijn nog altijd minder gelukkig en minder tevreden dan gemiddeld, maar Nederlanders met een niet-westerse achtergrond zijn bezig met een inhaalslag. Twintig jaar geleden was slechts 62 procent van deze groep tevreden met zijn of haar leven – in 2018 was dat 79 procent. Onder de rest van de Nederlanders bleef dat percentage stabiel, in totaal was 87 procent van de Nederlanders vorig jaar tevreden.

De verklaring volgens het CBS in een notendop: geld en gezondheid. De samenstelling van de groep Nederlanders met een niet-westerse achtergrond is sinds de jaren negentig veranderd. De groep bestaat steeds meer uit tweedegeneratiemigranten. Die hebben vaker betaald werk, een hoger inkomen en zijn gemiddeld  gezonder dan hun ouders.

Verder lezen?

Het aantal studenten met psychische problemen groeit. Dat bleek vorig jaar uit een rondgang van de Volkskrant langs studentenhuisartsen aan Nederlandse universiteiten. ‘De psychologen zijn niet aan te slepen.’

De Nederlandse jeugd wordt ook steeds braver: jongeren roken minder en beginnen later met drinken en seks. U zou het zowaar ‘verstandig’ kunnen noemen. Hoe zit dat eigenlijk?