Vette jaren zijn voorbij voor NAM
Groningen
‘De NAM zal de vlaggen niet uithangen’, zei minister Wiebes met gevoel voor understatement toen hij bekendmaakte dat de gaskraan in Groningen versneld dichtgaat. De Nederlandse Aardolie Maatschappij antwoordde in dezelfde toonsoort: ‘Door de verdere afbouw van de Groningenproductie komen de resultaten verder onder druk te staan.’
Toch bleek daar vorige week nog niet veel van, toen de NAM de jaarcijfers over 2017 bekendmaakte. Ondanks een verdere vermindering van de gaswinning in Groningen (van 27,5 miljard kuub in 2016 naar 23,5 miljard kuub in 2017) en oplopende kosten voor schadeherstel, maakte het energiebedrijf vorig jaar nog bijna een half miljard euro winst. Dat is slechts een fractie minder dan een jaar eerder.
Pas sinds 2016 publiceert de NAM een eigen jaarrekening. De resultaten werden eerder ondergebracht in de boeken van moederbedrijf Shell. Een vergelijking met de hoogtijdagen van voor 2014, toen er nog bijna 54 miljard kuub uit Groningse bodem werd gepompt (dit jaar: 21 miljard), is daardoor niet te maken.
Dat de vette jaren voorbij zijn, is duidelijk. Vorig jaar verdwenen er opnieuw honderd arbeidsplaatsen bij het bedrijf, dat kantoor houdt in Assen. Minder dan 1500 mensen werken er nog bij de NAM; tot voor kort waren dat er meer dan 2000.
Ook de consolidering van de winst behoeft relativering. Die zakte vooral niet in dankzij eenmalige meevallers, waaronder de verkoop van een pijpleiding en een incidenteel fiscaal voordeel. Voor het lopende jaar zal het dichtdraaien van de gaskraan ‘een significante impact’ hebben op de winstgevendheid, verwacht het bedrijf.
Tegenover de teruglopende inkomsten staan oplopende kosten. Tot dusver bracht de NAM zo’n half miljard euro op voor schadeherstel en versterking in Groningen. Het grootste deel van de rekening, 64 procent, is voor de staat; maar de overheid incasseert dan ook zo’n 90 procent van de baten. In 2017 droeg de NAM iets meer dan 2,8 miljard euro af aan de schatkist.
lusten en lasten
Nu de winning uit Groningen versneld wordt afgebouwd, zijn discussies over de herijking van de verdeling van lusten en lasten onvermijdelijk. Minister Wiebes voert hierover achter de schermen al langere tijd gesprekken met Shell en ExxonMobil. Shell-topman Ben van Beurden zei maandag dat het bedrijf geen schadeclaim zal indienen, nu er naar schatting voor 50 miljard euro gas in de bodem zal achterblijven.
Daar komt nu opnieuw de twist bij over de aansprakelijkheid voor schade en versterking. Ook hierover zal Wiebes met Shell en Exxon in de slag moeten. De NAM heeft er in elk geval 874 miljoen euro voor gereserveerd. Groningers met schade of onveilige huizen hoeven zich geen zorgen te maken: het bedrijf is naar eigen zeggen ‘financieel robuust’. Het eigen vermogen is weliswaar gehalveerd, maar er is nog 1,3 miljard in kas en ook uit kleine gasvelden blijven miljoenen binnenstromen. Shell en Exxon willen de NAM desnoods wel een miljard lenen.
Andersom keerde de NAM aan deze twee aandeelhouders het afgelopen jaar nog 613 miljoen euro dividend uit. Voorlopig voor het laatst, om niet de verdenking op zich te laden dat zij het in zwaar weer verkerende dochterbedrijf leegtrekken.
duurzaam
Dat er een toekomst is voor de NAM na de gaswinning, is voor directeur Schotman geen vanzelfsprekendheid. Toch hoopt hij dat het bedrijf zich opnieuw kan uitvinden en een rol kan opeisen in de energietransitie. Bijvoorbeeld door kennis in te zetten bij de opslag van energie en het boren naar aardwarmte.
De weg naar een duurzamere energievoorziening mag in Nederland wel wat ambitieuzer, vindt de man die eerder bij Shell verantwoordelijk was voor innovatie. ‘De NAM is veel meer dan gaswinning in Groningen’, zei hij eerder tegen de Volkskrant. ‘Dat willen we bewijzen.’
Zo kan het dichtdraaien van de gaskraan ook een aansporing zijn. <
