In Ter Apel slapen wéér mensen op de grond, staatssecretaris Van der Burg doet nieuwe oproep voor meer azc’s

In het aanmeldcentrum in Ter Apel sliepen de eerste asielzoekers afgelopen week weer op de grond. Matrassen werden versleept en in twee portocabins gelegd die overdag als wachtruimte dienen. “Tot mijn grote spijt,” benadrukte staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) in een brief aan de Tweede Kamer. En, ten overvloede: “Dit is niet de bedoeling.”

Terwijl het onderhandelende formatiekwartet zich afgelopen week wederom boog over maatregelen om de asielinstroom te beperken, loopt de opvang aan alle kanten over. In Ter Apel sliepen in de nacht van woensdag op donderdag zelfs 2355 asielzoekers, het hoogste aantal sinds de rechter in januari besloot dat het maximumaantal van 2000 mensen gerespecteerd moet worden. Bij de 2355 aanwezigen worden de ongeveer 300 mensen die elke nacht naar de ‘overlooplocatie’ in Zuidwolde worden overgebracht niet meegeteld. Die groep komt ’s ochtends weer terug.

Achter de schermen wordt er alles aan gedaan om te voorkomen dat asielzoekers de nacht moeten doorbrengen op het grasveld vóór het aanmeldcentrum – zoals in de zomer van 2022 langdurig het geval was. In de 303 COA-locaties verblijven nu bijna 70.000 asielzoekers. Maar de komende weken sluit een flink aantal (grote) opvanglocaties de deuren. Zo gaat in Nijmegen een opvang voor 1200 mensen dicht.

12.000 bedden gezocht

Johann Velkers, interim-manager van het COA in Ter Apel, noemde de situatie onlangs ‘bizar’ en besloot op te stappen. “Het is mijn verantwoordelijkheid om te zeggen: de bedjes zijn op, het kan gewoon niet. Ik heb me al eerder afgevraagd: waar is hier de stopknop? Die is er dus niet,” zei hij tegen het Dagblad van het Noorden. Hij opperde intern de boventallige bewoners van het azc Ter Apel met bussen naar het Malieveld in Den Haag te rijden en ze daar te laten slapen.

Vorige week luidde Van der Burg voor de zoveelste keer de noodklok: vóór 1 juli zoekt hij 12.000 bedden voor asielzoekers. Het Rijk wilde per provincie grond beschikbaar stellen waar tentenkampen op konden verrijzen. Het plan is dat in deze ‘paviljoens’ dan tijdelijk 500 asielzoekers per provincie kunnen worden gehuisvest.

De lijsten met beschikbare grond en rijksgebouwen is inmiddels af en provincies voeren koortsachtig overleg. Inmiddels is er ‘dagelijks’ contact tussen de staatssecretaris en alle commissarissen van de koning. Maar het levert ‘echt te weinig op’, zo constateert het ministerie. “Dat moet nu écht gaan gebeuren,” zegt een woordvoerder van Van der Burg. Zij noemt de situatie ‘heel kritiek’.

Noodmaatregel

De noodoproep die Van der Burg doet is al de zoveelste en veel lijkt het niet uit te halen.

Opvangorganisatie COA zit daarom met de handen in het haar. “Als jij een sterker woord weet dan ‘urgent’, hoor ik het graag,” verzucht een woordvoerder. Alle asielzoekerscentra en noodopvanglocaties zitten 100 procent vol. Volgens het ministerie krijgt het COA mensen ‘nergens ondergebracht’.

Het ministerie kiest daarom weer voor een noodmaatregel. Gemeenten die eerder tijdelijke opvangplekken hebben geopend en daarvoor met het ministerie een einddatum afspraken, kunnen er niet meer van uitgaan dat die afspraak wordt nagekomen. Dat is bij ‘een aantal gemeenten’ al gebeurd, schrijft Van der Burg. Zo was de afspraak dat de noodopvang in Breda op 19 maart zou sluiten, maar het COA liet 200 asielzoekers nog twee weken langer in de hal slapen.

Hotels minder happig

In de reguliere azc’s houden asielzoekers met een verblijfsvergunning nog altijd bijna 19.000 bedden bezet. Om bedden vrij te maken voor asielzoekers, worden deze zogeheten statushouders naar hotels verplaatst. Per week gaat het volgens het COA om zo’n 400 mensen. Maar nu het toerismeseizoen begint, zijn hotels minder happig om kamers aan te bieden.

In de eerste drie maanden van dit jaar deden bijna 9000 mensen een asielaanvraag in Nederland, dat is 29 procent meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Het is zelfs het hoogste aantal in de de afgelopen tien jaar. Wel lijkt het aantal asielzoekers dat zich wekelijks in Ter Apel meldt de laatste weken licht te dalen.

De afgelopen drie weken kwamen er wekelijks 900 of 800 mensen bij, eerder dit jaar was dat vaker 1000 of 1100 per week. Doorgaans stijgen die cijfers juist als de zomer in zicht komt, dan is het weer beter om te reizen.