Direct naar artikelinhoud
nieuwsstijgende welvaart

Randstad is rijker, maar het leven is mooier in Noord-Drenthe

De Randstad mag dan rijker zijn, het leven is mooier in Noord-Drenthe. Dat blijkt uit de Brede Welvaartsindicator, een vandaag gepubliceerd onderzoek van de Universiteit Utrecht in samenwerking met de Rabobank. De welvaart in Nederland zit sinds enkele jaren weer in de lift, en was vorig jaar voor het eerst weer boven het niveau van voor de economische crisis in 2008.

In een beek van de Drentse Aa worden jonge gekweekte zeeforellen uitgezet.Beeld Harry Cock / de Volkskrant

De kwaliteit van leven in Nederland gaat omhoog, vooral in de regio’s Noord-Drenthe, Zuidwest-Friesland en Gooi en Vechtstreek. Onder aan de ranglijst bungelt Den Haag, met vlak daar boven de regio’s van Amsterdam en Rotterdam. Hoe komt het dat de grote steden zo laag staan? Bas van Bavel, hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, ziet een belangrijke oorzaak in de aantrekkende economie. ‘Door de economische groei in die steden komt er ook steeds meer vervuiling en drukte. Dat leidt tot krapte op de huizenmarkt, dus klein en duur wonen. Bovendien plukt lang niet iedereen in de steden de vruchten van die groei.’

Het is niet overal buiten de Randstad feest: ook in Zuid-Limburg en Oost-Groningen is de welvaart relatief laag. In Oost-Groningen schort het vooral aan goede zorg en onderwijs, door de uitdunnende bevolking. Op de gevolgen van aardbevingen veroorzaakt door de gaswinning gaat het onderzoek niet expliciet in. Wel is zichtbaar dat de ‘woontevredenheid’ hier lager uitvalt dan in omringende gebieden. In Zuid-Limburg zijn de voornaamste problemen het subjectief welzijn en het gebrekkige onderwijsniveau.

De Brede Welvaartsindicator vergelijkt regio’s op basis van elf dimensies, zoals inkomen, onderwijs, gezondheid en veiligheid. Ook factoren als maatschappelijke betrokkenheid, balans tussen werk en privé en sociale contacten worden meegenomen. Van Bavel: ‘Economische groei was vroeger de voornaamste maatstaf, maar dat is niet hetzelfde als welvaart. Ik denk dat veel mensen dat de afgelopen tijd ook aan den lijve hebben ondervonden.’

Ondanks regionale verschillen valt op dat de welvaart in elke regio van Nederland is gestegen. Dat komt door de aanhoudende stijging in levensverwachting en besteedbaar inkomen. Daarnaast is er een gestage afname van de criminaliteit zichtbaar in de statistieken. Erik Stam, hoogleraar economie van de Universiteit Utrecht en onderzoeker van de studie: ‘Het leven is nog nooit zo goed geweest in Nederland.’

Randstad is rijker, maar het leven is mooier in Noord-Drenthe

Ook het Centraal Bureau voor de Statistiek publiceert tegenwoordig naast het bruto nationaal product de Monitor Brede Welvaart. Waarom wilde deze groep onderzoekers dan toch nog een nieuw cijfer produceren? Rogier Aalders van RaboResearch: ‘Het belangrijkste verschil is dat wij ook kijken naar regionale verschillen. Bovendien biedt dit onderzoek één cijfer per regio dat alle onderliggende gegevens samenvat.’ Hoogleraar Van Bavel legt uit waarom. ‘Er zijn ook allerlei andere waaiers van indicatoren. Maar het risico is dat beleidsmakers daarin gaan winkelen, dat ze precies die cijfers uitkiezen die hun goed uitkomen. Het hebben van één coherent en integraal raamwerk disciplineert het debat over brede welvaart.’

De brede welvaartsindicator werd voor het eerst gepresenteerd in 2017. Ook toen stond Noord-Drenthe bovenaan.

Een motorclub toert door het Drentse landschap.Beeld Harry Cock / de Volkskrant

De Brede Welvaartsindicator

Een overzicht van het hele onderzoek staat op de website van de Rabobank. Hoe gaat het verder met de Brede Welvaartsindicator? In 2018 werd het initiatief van de Rabobank en Universiteit Utrecht opgepakt door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Minister Eric Wiebes presenteerde toen de eerste landelijke Monitor Brede Welvaart. Daarin wordt gekeken naar drie dimensies: de kwaliteit van leven in Nederland nu, de invloed van onze leefstijl op andere landen, en de invloed van onze huidige welvaart op de welvaart van toekomstige generaties.

Beide zijn gebaseerd op de Better Life Index van de OESO, de club van de meest welvarende landen ter wereld. Het onderzoek van de Rabobank en Universiteit Utrecht is echter uniek in haar regionale fijnmazigheid, en in het feit dat het één integraal kerncijfer biedt als kompas voor beleidsmakers.

En wat wordt er eigenlijk gemeten met het bruto nationaal product, de huidige meest gebruikte maatstaf voor onze welvaart? Biedt dit meetinstrument wel een goede weergave voor welvaart? De discussie hierover loopt al zolang de term bestaat. Zo gaf Robert Kennedy al in 1968 een vlammende speech, waarin hij fulmineerde tegen het meetellen van onder andere luchtvervuilende industrie, advertenties voor sigaretten en de beveiligingsindustrie die opbloeit als de criminaliteit stijgt.

Koen Haegens zette het debat over welvaartsmeting vorig jaar in de Volkskrant op een rij.