Kinderwens

Je hebt een kinderfiets en een kinderwens. De fiets is gereserveerd voor kinderen, de wens is er vooral een van volwassenen.

Het begrip ‘kinderwens’ staat niet in mijn Van Dale uit 1992, wel in de veel nieuwere elektronische versie. In 1992 speelde het onvervulde verlangen naar een kind natuurlijk evengoed in mensenlevens. Het programma Eindelijk thuis wijst dat wel uit. Daarin reist een volwassen adoptiekind met een ouder naar het land van herkomst, in de hoop dichter bij elkaar te komen.

Het verlangen naar een kind is een belangrijke factor bij veel adopties. In Eindelijk thuis zie je hoe gecompliceerd de rest van de geschiedenis kan verlopen. De meereizende presentator Daan Nieber, ooit van PowNews, vervult zijn rol precies goed, als de kracht om wie het níét gaat. Hij combineert betrokkenheid met afstand, laat emoties bij degene van wie ze zijn, stelt zinvolle vragen.

De gesprekken in de auto zijn prachtig geënsceneerd: Nieber achter het stuur; moeder en dochter naast elkaar op de achterbank, ze hoeven elkaar niet aan te kijken, maar het kan wel. Je ziet conflicterende emoties op gezichten die naar buiten turen. Liefde, blijdschap, teleurstelling, irritatie, onvermogen, boosheid, verdriet, trouw, volharding – het ontvouwt zich in blikken en woorden.

Tegenwoordig spreken we dus van ‘kinderwens’. Het woord reflecteert nieuwe (on)mogelijkheden om de wens te vervullen: nieuwe conventies rond ouderschap, nieuwe technische mogelijkheden. Dit alles houdt de media meer dan bezig. De roze dolk gaat er bijvoorbeeld over, een genuanceerde, onderhoudende serie van Bo Jeuken op NPO3. Zij verkent ook de kinderwens als obsessie. Op NPO2 is de De baby-industrie van start gegaan, gemaakt door Liesbeth Staats. Deze serie is verontrustender, journalistieker.

Staats onderzoekt de eiceldonatie-industrie in Zuid-Europa en daar word je niet vrolijk van. De donerende vrouwen zitten in geldnood en hun eileiders worden uitgebuit door behandelingen die niet goed voor hen zijn.

Staats volgt het Nederlandse stel Eline en Leon, dat naar Spanje gaat voor een anonieme eiceldonatie. ‘Je gaat steeds een stapje verder’, zegt Leon. ‘De wens om een kind te krijgen samen, is gewoon heel groot. En als al die processen niet lukken, dan ga je naar de volgende stap kijken.’

Dat het kind dan niet dezelfde genen heeft als Eline, daarover zegt zij: ‘Dat is natuurlijk best wel pijnlijk. Daar heb ik me op een gegeven moment wel, een soort van, overheen gezet.’

Anoniem doneren mag niet meer in Nederland, omwille van het donorkind. Eline en Leon zouden ook liever geen anonieme donatie willen, zeggen ze. Maar in Spanje is dat de enige mogelijkheid. ‘Zij zeggen dat anonimiteit juist een voordeel is … Wij kijken daar wel iets anders tegenaan, maar voor ons was er geen andere optie... Anders houdt het voor ons gewoon op.’

Dat iets ophoudt, is moeilijker te verdragen als meer mogelijkheden zich aandienen om wensen te vervullen. En de kinderwens kan kennelijk zo heftig zijn dat principes snel gepasseerd worden – dat was trouwens al zo in Abrahams tijd. Bovendien, zo blijkt maar weer, wordt een kinderwens makkelijk losgemaakt van de andere betekenis van het woord: de wens van het kind, van het kind dat men wenst.