Direct naar artikelinhoud
Film van de week

Recensie: Een dubbele laag fictie in The Beast: Léa Seydoux speelt een actrice, die speelt dat ze bang is

Léa Seydoux als Gabrielle in ‘The Beast’.Beeld Filmdepot

Welke nieuwe films moet je zien? We zetten de nieuwe releases op een rij en selecteren de film van de week. Dit keer: in elk van de drie tijdlijnen van The Beast moet Gabrielle (Léa Seydoux) haar existentiële angst en eenzaamheid het hoofd bieden. Regisseur Bertrand Bonello: ‘Toen ik de film schreef, wist ik niet dat hij zo actueel zou zijn.’

The Beast van Bertrand Bonello opent met actrice Léa Seydoux voor een greenscreen. Met een mes. Angstig kijkt ze om zich heen: er is een monster, voelt ze. Het mes zwaait ze voor zich uit terwijl ze alle kanten op draait, een verdediging tegen het onzichtbare gevaar.

Het is een beeld met een dubbele laag fictie: Seydoux speelt actrice Gabrielle, die op haar beurt speelt dat ze bang is. En dat dan ook nog voor een greenscreen, het grote niets van een lege filmset in een droomfabriek in Los Angeles, een groen vlak dat later digitaal moet worden vervangen door een al even fictieve filmwereld.

Van deze filmset in, zo zal blijken, 2014, springt The Beast vervolgens naar het Parijs van 1910, waar dezelfde Seydoux opnieuw een Gabrielle speelt – dezelfde, maar toch ook een andere. En ze speelt nog weer een derde Gabrielle in het Parijs van 2044, waar Bonello een toekomst schetst waarin de menselijke samenleving volledig wordt geregeerd door kunstmatige intelligentie. In alle drie die tijdlijnen loopt Gabrielle rond met een existentiële angst, en in alle drie is er een aantrekkingskracht tussen haar en een variant van Louis (telkens gespeeld door George MacKay).

Van de drie tijdlijnen die The Beast omvat, verwijst die in 1910 het meest direct naar de novelle The Beast in the Jungle van Henry James uit 1903 (zie kader), waaraan de film zijn titel ontleent. Maar het deel dat in de toekomst speelt, vormt in feite de kern van de film.

Ongefilterd intergenerationeel trauma

The Beast in the Jungle was slechts een vertrekpunt,” legt Bertrand Bonello (55) uit op het filmfestival van Venetië, waar The Beast in september 2023 in première ging. “In de kern draait dat boek om een confrontatie tussen angst en liefde. Dat wilde ik nog verder doorvoeren – naar slasher-horror in het 2014-deel en naar sciencefiction in het andere, die een toekomst schetst waarin emoties als gevaar worden gezien. En zoals elke film die zich in de toekomst afspeelt, gaat het natuurlijk vooral over de angsten van nu.”

De Gabrielle van 2044 heeft een teveel aan ‘affecten’, aldus de AI die de wereld tegen die tijd reguleert. En dus wordt ze onderworpen aan een procedure die haar moet ontdoen van ‘intergenerationeel trauma’; beschadigingen opgelopen in eerdere levens. Maar de machine hapert, en zo spoelen haar eerdere zelven juist ongefilterd haar hoofd in – en het filmdoek op.

“Toen ik vijf jaar geleden aan dit scenario begon, had ik niet gedacht dat het zó actueel zou zijn nu de film uitkomt,” zegt Bonello. “Met name rond kunstmatige intelligentie, daar had toen niemand het over, maar nu gooit het alles overhoop. Het is huiveringwekkend.”

En ja, Bonello heeft zelf ook wat met ChatGPT zitten spelen. “Ik wilde het begrijpen, het gevaar ervan doorgronden. Het is bizar: je vraagt om een script van Bertrand Bonello, en vijf sconden later heb je het. En dat script is niet góed, maar zo slecht is het ook weer niet, en het lijkt wél op mijn films. Omdat het is samengesteld uit wat ik eerder heb gedaan – maar er gebeurt niets nieuws. Een meesterwerk kun je er niet mee schrijven, maar een aflevering van een middelmatige serie? Geen probleem.”

Emotie uitbannen

Het is slechts het topje van de ijsberg, aldus de filmmaker. “Neem nou het feit dat al die platforms algoritmes gebruiken die bepalen wat we te zien krijgen. Ik bén geen algoritme, ik ben een mens, mijn keuzes zijn niet zo rechtlijnig. Maar dat worden ze wel gemaakt. De film is een uitvergroting van die tendens. Hij toont een toekomst waarin AI heeft gezegd: jullie mensen maken er een zooitje van, laat ons het allemaal regelen, en dat doet het door emotie uit te bannen.”

De film is dus een waarschuwing, beaamt Bonello. Maar een waarschuwing aan wie? “Het is verleidelijk om te zeggen: aan de jeugd, omdat zij het langst zullen moeten leven met de gevolgen van wat er nu gebeurt. Maar ik geloof niet dat mijn generatie de jeugd veel te leren heeft, volgens mij kunnen we beter naar hén luisteren. En verder, tja, dan kom je bij politieke besluitvorming – over AI, over het klimaat. Maar tegen politici kun je praten wat je wil, die luisteren toch niet.”

Bertrand Bonello: ‘De film is een waarschuwing, maar aan wie?’Beeld AFP

The Beast in the Jungle

Bertrand Bonello is niet de enige filmmaker die hedendaagse relevantie vond in de novelle The Beast in the Jungle van Henry James. Minstens drie andere films werden er in recente jaren op gebaseerd: het Braziliaanse A fera na selva in 2017; vorig jaar het Franse La bête dans la jungle; en in 2018 de Nederlandse (maar Engelstalige) dansfilm The Beast in the Jungle van Clara van Gool, nog te zien op streamingdienst CineMember. Opvallend genoeg halen alle drie deze films, net zoals Bonello dat doet, James’ verhaal uit de 20ste naar de 21ste eeuw.

The Beast

Regie Bertrand Bonello
Met Léa Seydoux, George MacKay, Guslagie Malanda, Dasha Nekrasova
Te zien in Eye, Kriterion, Lab111, Rialto De Pijp, Studio/K

Ook uit deze week:

Mother’s Instinct: de remake van de Belgische film Duelles kan niet beslissen of het speels melodrama of psychologische thriller wil zijn.
The Sweet East: tiener Lillian (Talia Ryder) verdwaalt tijdens een schoolreis naar Washington D.C. en wordt vervolgens meegevoerd langs een opeenvolging van personages op het spectrum van buitenissig tot grotesk.
Knox Goes Away: Michael Keaton regisseert zichzelf als huurmoordenaar met een progressieve vorm van dementie in deze wat fletse thriller.
Bewariërs: de documentaire is ook het verhaal van zij die bewaarden en hoe ze dat deden. Sommigen gingen naarstig op zoek naar nog levende familieleden, anderen borgen de spullen op in een kist op zolder.