Klimaatdoel Urgenda raakt ver uit beeld

Den Haag

Vooral het falen op de zogenoemde ‘Urgenda-toets’ stelt de coalitie voor problemen. Nederlandse rechters hebben het kabinet tot twee keer toe bevolen de Nederlandse broeikasgasemissies in 2020 met minstens 25 procent te reduceren ten opzichte van het ijkjaar 1990. Het PBL zal ­vrijdag waarschijnlijk bekendmaken dat het kabinet met het staande beleid niet verder komt dan 20 à 21 procent.

Dat is een flinke tegenvaller, want in 2017 voorzag het PBL nog dat de CO2-reductie in 2020 zou uitkomen op 23 procent. Op basis van die raming heeft het kabinet steeds volgehouden dat het doel van 25 procent binnen bereik was. Tussen 2017 en 2020 zou er immers een groot aantal wind- en zonneparken bij komen.

Het economisch hoogtij gooit roet in het eten: de groeiende uitstoot door het wegverkeer en de industrie heeft in de laatste jaren alle elders geboekte milieuwinst teniet gedaan.

dwangsom

Als de overheid het vonnis van het gerechtshof niet naleeft, kan Urgenda de rechter vragen de staat vanaf 2021 een dwangsom van ongeveer een half miljard euro per jaar op te leggen wegens klimaatverzuim. Urgenda-directeur Marjan Minnesma heeft al gezegd dat zij niet zal schromen die stap te zetten.

Het vervelende is dat het kabinet het Urgenda-doel niet meer kán halen, ook al trekt de coalitie vanaf nu alles uit de kast. De achterstand op het eerder geplande reductieschema is simpelweg te ver opgelopen. Om in 2020 op 25 procent CO2-reductie uit te komen, moet het kabinet binnen één jaar 9 tot 11 megaton broeikasgas elimineren. Dat komt neer op 5 à 6 procent van de totale Nederlandse broeikasgasuitstoot.

Alleen het subiet sluiten van verscheidene Nederlandse kolencentrales (gezamenlijke jaarlijkse uitstoot circa 25 megaton) zet voldoende zoden aan de dijk om het doel te halen, maar dat kost miljarden. De eigenaren van deze vijf energiecentrales, waarvan er drie pas kort in bedrijf zijn, zullen een hoge compensatie eisen in ruil voor vervroegde sluiting. Voor het kabinet is het erg onaantrekkelijk zoveel geld te spenderen aan het overhaast sluiten van kolencentrales die per 2030 toch al dicht zouden gaan.

De Amercentrale in Geertruidenberg kan sowieso niet voor 2020 op non-actief, omdat dan 40.000 huishoudens en 550 bedrijven in de kou komen te zitten. Het warmtenet van grote delen van Tilburg en Breda draait op de restwarmte van deze kolencentrale. De Hemwegcentrale van Nuon in Amsterdam is de enige die én snel én tegen vrij lage kosten (enkele tientallen miljoenen euro’s) dicht kan. Dat is echter de kleinste van de vijf: sluiting scheelt slechts zo’n 1,7 megaton CO2 op jaarbasis.

maximumsnelheid

Het verlagen van de maximumsnelheid op snelwegen van 130 naar 100 kilometer per uur zou circa 0,8 megaton CO2-uitstoot schelen. Het verduurzamen van circa 100.000 woningen (het maximaal haalbare aantal voor eind 2020) zou ongeveer 0,4 megaton opleveren. Al met al heeft het kabinet bij lange na niet genoeg opties. Het is allemaal ‘too little too late’.

Ook twee andere milieudoelen worden niet gehaald. Het aandeel groene energie in het totale Nederlandse energieverbruik zou in 2020 volgens een Europese richtlijn 14 procent moeten zijn, maar dit blijft waarschijnlijk steken op 13 procent. In het Energieakkoord uit 2013 is bovendien een extra energiebesparing van 100 petajoule afgesproken. Het PBL denkt dat Nederland volgend jaar niet verder komt dan 80 à 90 petajoule. <