19 juli 2019 om 03:00
Luister naar

Column: Zo wordt Europa een smerig bolwerk

Het is zomer 1989. Net als in 1980 en 1984 bezoek ik Oost-Europa, al is het deze keer slechts een dagje aapjes kijken in communistisch Oost-Berlijn.

Vanuit hun wachttorens speuren Oost-Duitse grenswachten met verrekijkers langs de Muur. Het oogt dreigend, maar het kan niet anders of deze Mauerschützen moeten weten dat ze een vermolmd systeem verdedigen. Veel Oost-Duitsers die op vakantie zijn bij de marxistische broedervolken in Hongarije en Tsjechoslowakije, keren die zomer niet terug naar hun heilstaat. Ze vragen politiek asiel aan bij West-Duitse ambassades in Hongarije en Tsjechoslowakije.

Later die zomer zal Hongarije duizenden burgers uit de Duitse Democratische Republiek (DDR) vrije doortocht geven. Via Oostenrijk reizen ze naar West-Europa, in de hoop op een beter leven.

Toen Hongarije nog een communistische dictatuur was, liet het wél vluchtelingen door.

naïviteit

Deze zomer is het dertig jaar geleden dat de Muur in de geschiedenisboeken verkruimelde. Zo’n rond getal confronteert ons met ons eigen verleden. Terugblikkend sloeg Europarlementariër Derk-Jan Eppink (Forum voor Democratie) begin deze maand op Twitter de spijker op zijn kop: ‘Zelden heeft Nederland zoveel naïviteit geproduceerd als rond de DDR.’

Klopt. Sommige Nederlanders hebben nog wel wat uit te leggen over hun groupie-gedrag in de richting van linkse regimes. Schending van mensenrechten? Minachting van de democratie en de rechtsstaat? De linkse kerk bagatelliseerde en praatte goed.

Neem de prominente PvdA’er Han Lammers; hij weigerde de DDR een dictatuur te noemen en sprak over ‘een andere vorm van democratie’. Lammers’ partijgenoot Jan Nagel, nu 50Plus, vond de bouw van de Muur (1961) ‘historisch juist’.

Schrijver Harry Mulisch was de weg eveneens kwijt, toen hij het communistische regime van Fidel Castro op Cuba verheerlijkte. ‘Nuttige idioten’, zou Vladimir Lenin hen hebben genoemd.

kwaadaardig

Het aardige van geschiedenis is, dat je ervan kunt leren. Links was, zoals Eppink het noemt, naïef waar het de DDR betrof. Of beter: kwaadaardig.

Hebben we daarvan geleerd? Mwah … Nog steeds worden op ons continent de omstreden acties van dubieus optredende regeringen gebagatelliseerd. De woorden zijn dezelfde als die van vóór de val van de Muur.

Knagen Rusland, Polen en Hongarije aan de rechtsstaat? U moet in rekening brengen dat deze landen een andere naoorlogse geschiedenis hebben dan wij.

Aantasting van de democratie? In Midden-Europa wordt de democratie nu eenmaal anders vormgegeven dan de EU wil voorschrijven.

Als ‘fout’ maar lang genoeg wordt geminimaliseerd, volgt bijna als vanzelf het een uit het ander. Zo ging het verdedigen van de DDR indertijd soms gepaard met ‘begrip opbrengen’ voor een linkse terreurorganisatie als de Baader-Meinhof Gruppe. En nu? Nu pompen sommige keurig verkozen parlementariërs via Twitter onbeschaamd haatzaaiende berichten over migranten rond. Ook als die uit nazistische hoek komen. Op tv verdedigen Duitse Pegida-aanhangers de moord op Walter Lübcke. ‘Verdiend’, klinkt het in de camera.

U mag ze vooral niet ‘nazi’ of ‘fascist’ noemen, maar ondertussen wordt ons morele immuunsysteem aangetast. Wat ooit verfoeid werd, wordt sluipenderwijs genormaliseerd.

In de tweede helft van de twintigste eeuw gold bij de meeste Europeanen steun aan communistische regimes in Oost-Europa als verwerpelijk. De naïevelingen vormden een minderheid. Laten we ervan leren. Anders noemt de volgende generatie ons straks ook naïef. Of, nog veel erger, schandalig kwaadaardig.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Hilbrand Rozema

In Enschede kun je een houten ezel op wieltjes zien, die Koning Jezus draagt. Normaal gesproken dan

‘Het is het eindpunt van de trein, bijna geen mens hoeft er te zijn, bijna geen hond gaat zover mee: Enschede.’ ... zo dichtte Willem Wilmink. Ik ging in zijn stad op zoek naar een houten ezel met Koning Jezus.

.

Ik had nooit eerder een man horen zeggen dat hij feminist is

'Ik was zélf in het stereotype getrapt van de brutale meid die haar neus ophaalt voor alles wat mannen in machtsposities zeggen', schrijft Lysanne van de Kamp. En dat terwijl ze zich altijd zo ergerde aan dat stereotype.

Feniks de la Fosse

'Zijn ex regeert ons huishouden, ik kan er niet meer tegen.' Hoe kan dit worden opgelost?

‘Ik heb het nodig dat je me geruststelt’, zegt een vrouw tegen haar partner in de praktijk van relatiecoach Feniks de la Fosse tegen. ‘Ik ben gewoon onzeker en heb het nodig om te horen dat ik nummer één ben.’

Wim Dekker is lector informele netwerken en laatmoderniteit aan de Christelijke Hogeschool Ede.

Het gepest van Wilders mag niet gewoon zijn. Timmermans heeft hulp van andere Kamerleden nodig

Wim Dekker hoopt dat het fatsoenlijke deel van de Kamer niet in debat gaat over wat fatsoen is, maar soeverein afstand neemt van onfatsoen. En hij vraagt om gebed voor Frans Timmermans.

Zo sensationeel is dat boek van David de Vos niet, al suggereert hij het graag

Evangelisch prediker David de Vos prijst zijn verhaal aan als ‘het meest gedurfde en ongefilterde boek over de christelijke wereld dat je gaat lezen’. Verkooppraat, volgens Reina Wiskerke.

Kelly Keasberry is theoloog en pastoraal medewerker bij ziekenhuis AZ Monica in Deurne en Antwerpen.

Ambtenaren, managers, artsen of docenten: grijp eens wat vaker naar de gieter

Voor mij als ziekenhuispastor was het uitsterfbeleid niet om aan te zien, schrijft Kelly Keasberry. Na werktijd besloot ik tot een reddingsoperatie. Gewapend met een gietertje, een schaar en een emmer van de schoonmaker.

Anita Zeldenrust is ouder van een gezinshuis voor kinderen die (soms tijdelijk) niet thuis kunnen wonen.

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten verstommen, gaat je binnenwereld aan de gang

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten zijn verstomd, gaat je binnenwereld aan de gang. Het is mij lang gelukt dat uit de weg te gaan, schrijft Anita Zeldenrust. Drukte is een statussymbool.

nd

In Amsterdam zit een witte duif klem. Hoe kan ik de vogel nog redden? Klimmend, via de regenpijp?

Wat doe je als je ziet dat er een vogel verstrikt is geraakt in een net? Op één-hoog? Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Maar er is toch hoop.

George Harinck is rector magnificus aan de Theologische Universiteit Utrecht.

Laat kinderen weer sleutelteksten uit de Bijbel, de geschiedenis en de literatuur uit het hoofd leren

Het is ronduit zonde dat we tegenwoordig bijna niets meer uit ons hoofd leren. Want wat je niet bezit, kun je jezelf niet herinneren. Zorg daarom voor een goed gevulde binnenkamer, stelt George Harinck.