Een persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door emoties en gedragingen die duidelijk afwijken. Het betreft een combinatie van karaktereigenschappen die een bron van lijden vormen voor de betrokkene of voor zijn of haar omgeving. Zonder dat er sprake is van een belemmering in het persoonlijke, beroepsmatige of sociale functioneren mag je niet van een stoornis spreken. Het patroon van afwijkend reageren en handelen is niet gemakkelijk te veranderen. De mensen met een persoonlijkheidsstoornis zijn zich daar niet of maar ten dele van bewust. Zij ervaren zich als zichzelf en zeggen: "zo ben ik nu eenmaal". Sommigen van hen leggen de verantwoordelijkheid makkelijk buiten zichzelf en zullen niet gauw geneigd zijn om psychiatrische hulp te zoeken.
De persoonlijkheid (het karakter) van iemand ontstaat vanuit een biologische aanleg en ontwikkelt zich binnen de sociale omgeving. Uit tweelingonderzoek is gebleken dat een aantal persoonlijkheidsstoornissen een erfelijke basis heeft. De stoornis ontstaat waarschijnlijk doordat de erfelijke aanleg en de opvoeding (nature and nurture) elkaar in ongunstige zin beïnvloeden. Het lijkt dat er een chemische basis in de hersenen bestaat die mensen tot een bepaalde persoonlijkheidscategorie doet behoren. Stoffen die de chemische werking van de hersenen beïnvloeden hebben soms een opmerkelijk effect op de persoonlijkheidstrekken. Zo kan een middel als Prozac bijvoorbeeld mensen die hun hele leven angstig en verlegen waren geleidelijk zelfverzekerder maken en kan manlijk geslachtshormoon (testosteron) mensen impulsiever maken.
De psychologische kenmerken van iemand ontwikkelen zich doordat de persoon leert zich te handhaven. Dat gebeurt enerzijds door zich aan te passen aan de omgeving en anderzijds door de omgeving aan te passen aan zichzelf. Wanneer interactieve aanpassing (adaptatie) niet goed lukt, bijvoorbeeld wanneer de omstandigheden als te bedreigend of beangstigend worden ervaren, dan kunnen er met behulp van afweermechanismen psychologische compromissen worden gevormd. Met deze tussenoplossingen kan, zonder de werkelijkheid al te zeer geweld aan te doen, het leven draaglijk gehouden worden. Verdringen, "vergeten", kan zo'n tussenoplossing bieden, maar ook verschuiven, d.w.z. je woede voelen jegens iemand anders dan voor wie het eigenlijk bedoeld is. Projectie, je eigen (boze) gevoelens bij een ander leggen, is ook zo'n manier. Alle mensen gebruiken afweermechanismen en hebben daarin een grote variatie en keuzemogelijkheid. Sommige mensen zijn beperkt in het omgaan met problemen en stress en gebruiken een klein aantal, steeds dezelfde afweermechanismen. Zij hebben een kleiner repertoire. Doordat zij steeds op ongeveer dezelfde manier reageren gaan zij de wereld ook op één bepaalde manier ervaren. Wellicht dat er op deze manier een proces in werking treedt dat zichzelf versterkt en dat geleidelijk aanleiding geeft tot het ontstaan van een persoonlijkheidsstoornis.
De classificatie van psychiatrische stoornissen zoals die internationaal is afgesproken, draagt het gevaar in zich dat mensen een etiket opgeplakt krijgen, in een hokje worden geduwd. Bij elke persoonlijkheidsstoornis moet worden benadrukt dat het om lang bestaande patronen moet gaan waarvan iemand bij voortduring, ook in het dagelijks functioneren te lijden heeft. Zonder dat kan het rauw op het dak vallen om de beschrijvingen van de hiernaast opgesomde persoonlijkheidsstoornissen te lezen. Ook is het belangrijk om te onderkennen dat het bij persoonlijkheidsstoornissen om heel gewone eigenschappen gaat die in een bepaalde combinatie en intensiteit uiteindelijk, vooral op basis van het persoonlijk- en eventueel maatschappelijk- disfunctioneren, als een stoornis geclassificeerd kunnen worden. Overigens is de classificatie helemaal niet onomstreden en dus het nut er van ook niet.
De beschrijving van de persoonlijkheidsstoornissen volgt steeds dezelfde systematiek. Eerst worden de kenmerken beschreven onder het kopje herkenning, vervolgens worden er gegevens verstrekt over het voorkomen en de mogelijke ontstaanswijze van de stoornis waarna er kort wordt ingegaan op de psychotherapeutische behandelingsmogelijkheden.
http://www.e-psychiater.nl/html/psychiatrie/persoonlijkheid.php
