Psychotherapie is een behandelmethode die wordt toegepast bij psychische klachten en stoornissen, zowel bij kinderen en jeugdigen als bij volwassenen en ouderen. De therapie bestaat als regel uit gesprekken met een deskundige hulpverlener - een BIG-geregistreerde psychotherapeut / psycholoog.
De behandeling kan individueel zijn, maar ook in groter verband (relatie, gezin, groep) plaatsvinden.
De psychotherapeut lost geen problemen voor u op, maar helpt u nare dingen anders te zien, pijnlijke gevoelens te verwerken of moeilijke situaties anders aan te pakken.
Het doel van de therapie is uw psychische klachten en problemen op te heffen, of zoveel te verminderen dat u er minder last van hebt.
De problemen waarvoor mensen in psychotherapie gaan zijn heel verschillend. Voorbeelden van psychische problemen zijn: angst, depressie, problemen met rouwverwerking, eenzaamheid, relatieproblemen, verslavingsproblemen, fobieën en dwanghandelingen. Vaak liggen negatieve ervaringen aan de problemen ten grondslag.
Wat is gedragstherapie, cognitieve therapie en cognitieve gedragstherapie?
Beide psychotherapeutische methoden zijn sterk gericht op de actualiteit. In gedragstherapie en cognitieve therapie gaat het met name over moeilijkheden die in het heden spelen en veel minder over problemen die in het verleden hebben bestaan.
Beiden stoelen op een open en gelijkwaardige samenwerkingsrelatie tussen therapeut en cliënt. Behandelingen zijn klacht- of probleemgericht en kortdurend van opzet.
Cognitieve therapie
In cognitieve therapie is altijd veel belang gehecht aan de invloed van het denken op het gevoelsleven en het doen. Wie belangrijke zaken en gebeurtenissen in zijn leven gewoonlijk vanuit een negatief standpunt beziet, wordt makkelijker angstig, somber of geïrriteerd, met alle negatieve gedragingen vandien.
Therapeut en cliënt onderzoeken of die negatieve wijze van denken wel helemaal klopt. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met elkaar. Wanneer inderdaad blijkt dat de cliënt geneigd is om te negatief over allerlei zaken te oordelen, wordt samen uitgezocht welke adequatere manier van denken passend is. Bij het uitwerken van meer realistische standpunten en gedachten wordt gebruik gemaakt van specifieke cognitieve oefeningen en huiswerkafspraken.
Gedragstherapie
In gedragstherapie staat het gedrag van de cliënt centraal. Hoe men handelt bepaalt immers in belangrijke mate hoe men zich voelt. Wie geneigd is om uit angst bepaalde zaken uit de weg te gaan, zal zijn angst vaak eerder versterken dan verminderen. Wie niet goed weet hoe hij zijn mening het beste naar voren kan brengen, zal eerder onzeker of juist geïrriteerd worden. Wie niet heeft geleerd hoe hij zich moet beheersen, zal gemakkelijk het slachtoffer worden van zijn eigen impulsiviteit.
Men brengt eerst de problematische gedragingen en de omstandigheden waarin die voorkomen in kaart. Vervolgens helpt men de cliënt om met beter passende gedragspatronen te reageren op die omstandigheden. Hiervoor worden diverse oefeningen en huiswerk gedaan. Zowel het inventariseren van problematisch gedrag als het bedenken en oefenen van nieuw, beter passend gedrag is een gezamenlijke onderneming van cliënt en therapeut.
Cognitievegedragstherapie
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat cognitieve therapie en gedragstherapie dikwijls vergelijkbare gunstige effecten hebben op de problemen van cliënten. Ook is steeds duidelijker aangetoond dat de werkwijze van beide methodes - huiswerk, oefeningen en samenwerking tussen therapeut en cliënt - goed op elkaar aansluit. In de psychologie ziet men steeds beter in dat 'anders leren denken' en 'anders leren doen' uitstekend met elkaar kunnen worden gecombineerd in één en dezelfde behandeling.
Door al deze inzichten zijn cognitieve therapie en gedragstherapie steeds hechter verweven tot cognitieve gedragstherapie. Cognitieve gedragstherapie kan dus zowel de manier van denken en interpreteren van de cliënt beïnvloeden, als diens manier van doen en laten. Soms ligt de nadruk meer op denken, soms meer op doen en laten. In andere gevallen werkt men gelijktijdig met beide aspecten.
Eén soort gedragstherapie of verschillende vormen?
Cognitieve gedragstherapie bestaat in verschillende vormen en soorten. De meeste cliënten komen in individuele cognitieve gedragstherapie, maar er bestaat ook cognitieve gedragstherapie voor groepen evenalsvoor echtparen of gezinnen.
Soms hebben dergelijke benaderingen een aparte naam. Zo bestaat er constructionele gedragstherapie, dialectische gedragstherapie, schema-gerichte cognitieve therapie en rationeel-emotieve therapie (RET). Enkele van die cognitief-gedragstherapeutische stromingen zijn ontwikkeld voor cliënten met specifieke problemen. Dikwijls weerspiegelen de verschillende vormen de specifieke voorkeuren voor een bepaalde werkwijze van de betreffende therapeuten.
Wanneer kiest men voor cognitieve gedragstherapie?
Voor een aantal emotionele problemen is cognitieve gedragstherapie al vaak de meest effectieve soort psychotherapie gebleken. Dat geldt met name voor allerlei angstklachten. Voor de meeste angstklachten is cognitieve gedragstherapie ongeveer even effectief als de behandeling met bepaalde soorten medicatie.
Actief werken met hetheden
Een cognitief gedragstherapeut is met name geïnteresseerd in de wijze waarop de cliënt zich in moeilijke situaties gedraagt. Daar vraagt hij meestal uitvoerig naar. Hij wil ook graag weten hoe de cliënt over dergelijke moeilijke situaties denkt. De cognitief gedragstherapeut zal betrekkelijk kort stilstaan bij de jeugdervaringen van de cliënt. Cognitieve gedragstherapie richt zich veel vaker op het heden en minder op het verleden van de cliënt. Een cognitief gedragstherapeut praat niet alleen over andere onderwerpen met zijn cliënt dan veel andere therapeuten, de gesprekken hebben dikwijls ook een wat andere kleur of toonzetting. In veel andere therapieën wordt de cliënt gestimuleerd om bij zichzelf te onderzoeken wat hij voelt of wat hij wil. In dat proces van zelfonderzoek zijn andere therapeuten betrekkelijk zwijgzaam en terughoudend.
Cognitief gedragstherapeuten zijn doorgaans actiever. Zij gaan eerder met de cliënt op zoek naar knelpunten en manieren om met zaken om te gaan. Dat uitgangspunt zorgt ervoor dat cognitief gedragstherapeuten eerder dan veel andere psychotherapeuten adviezen en richtlijnen geven; dat zij huiswerkafspraken maken met de cliënt; en dat zij bepaalde oefeningen met de cliënt doen in de therapie.
Welke effecten heeft cognitieve gedragstherapie?
De mate van succes daarbij, hangt enigszins af van de problematiek waarvoor men wordt behandeld. Het werkt beste bij verschillende angstklachten, bij depressies die nog niet al te lang bestaan en bij een aantal seksuele problemen. Positieve behandelingsresultaten worden over het algemeen wat minder snel verkregen bij sommige eetstoornissen en bij verregaande persoonlijkheidsproblematiek.
Dat een behandelmethode effectief is voor bepaalde groepen cliënten, wil nog niet zeggen dat ieder individu uit zo'n groep ook in gelijke mate van die effectiviteit zal profiteren. Het is ook belangrijk dat een cliënt vertrouwen heeft in zijn of haar behandelaar en in de methode die deze toepast. Naast de bewezen effectiviteit is daarom ook de persoonlijke voorkeur van de cliënt een argument om al dan niet voor een bepaalde soort psychotherapie te kiezen.
Psychoanalyse en psychoanalytische psychotherapie
Hierin wordt er vanuit gegaan dat mensen vooral gevormd worden door belangrijke ervaringen uit hun jeugd. Het doel van de behandeling is het bewust worden van verborgen gevoelens en gedachten, waardoor een cliënt inzicht krijgt in de oorzaak van onze problemen
Cliëntgerichte psychotherapie
Hierin wordt uitgegaan van de persoonlijke ervaring en ontwikkeling van een cliënt. Door meer in contact te komen met de eigen unieke gevoelens kan een cliënt beter leren omgaan met mogelijke situaties in zijn leven, waardoor er meer ruimte ontstaat voor persoonlijke ontwikkeling.
Dynamische Psychotherapie is gebaseerd op het psychoanalytisch referentiekader.
De gestructureerde wijze, waarop de therapeut in samenwerking met de cliënt de problemen benadert en behandelt, verschilt echter van de psychoanalytische methode en technieken.
Dynamische Psychotherapie is vooral geschikt voor mensen, die zich met verschillende soorten klachten (b.v. fobische klachten, dwang, eetstoornissen, somberheid etc.) kunnen aanmelden, maar die daaraan onderliggend z.g. "autonomie en intimiteitsproblemen" hebben.
D.w.z. voor mensen, die op basis van hun levenservaringen "geleerd" hebben om intimiteit met zichzelf en/of met anderen te schuwen en/of uit de weg te gaan. Mensen met dit soort problemen herkennen vaak hun eigen gevoelens niet doordat zij deze b.v. bij voorbaat negeren, overschreeuwen, bagatelliseren of doordat zij deze gevoelens met hun verstand wegredeneren of geneigd zijn een ander eerder te begrijpen dan zichzelf. Wat ook kan voorkomen is, dat de eigen gevoelens van binnen nog wel herkend worden, maar dat deze gevoelens meteen angstig en schuldig maken zodat de persoon in kwestie ze alsnog wegdrukt of b.v. zich niet meer rechtstreeks zal uiten.
Doordat de therapeut op actieve wijze, aan de hand van concrete situaties, zo snel mogelijk de aandacht van de cliënt richt op de verschillende mechanismen, waarmee deze voorkomt/vermijdt om eigen gevoelens bewust te ervaren en te onderzoeken, is de cliënt in relatief snelle tijd zelf in staat deze mechanismen te herkennen en - naar keuze - los te laten. Vervolgens staat in principe voor cliënt en therapeut de weg open om aan de hand van concrete situaties en interacties de verschillende gevoelens (zoals boosheid, verdriet, schuld, blijheid) naar boven te laten komen en deze te laten winnen van angst. Tijdens dit proces duiken er vaak pijnlijke herinneringen uit het verleden op. De therapeut en cliënt zullen dan nagaan wat het verband is tussen deze vroegere en de huidige pijnlijke ervaringen.
Ook de "vroegere" pijnlijke gevoelens zullen bewust onderzocht worden zodat ze verwerkt en opgeruimd kunnen worden.
Tot slot: in deze vorm van therapie staat een actieve samenwerking van cliënt en therapeut centraal, beiden hebben een eigen taakstelling om het gezamenlijk doel te bereiken: gevoelens durven te herkennen, te begrijpen en deze desgewenst te uiten.
ADHD, burn-out, relatieproblemen, onzekerheid, spanningsklachten, traumatische ervaringen, eetproblemen, faalangst, negatief zelfbeeld, gedragsproblemen, concentratieproblemen, verliesverwerking, agressief, geen overzicht meer, leeg voelen, emoties moeilijk kunnen verwoorden, contactproblemen of sociaal onhandig, wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik? seksueel misbruik, chronische pijn, somberheid, moeite met samenwerken, moeilijk grenzen kunnen aangeven, angstig.
Hoe werkt beeldende therapie?
Beeldende therapie is een behandelmethode voor mensen met psychosociale problemen en psychiatrische stoornissen. De therapie kan individueel plaatsvinden, maar er kan ook worden gewerkt in groepen of in zorgsystemen zoals ouder-kind, gezin of relatie. De beeldend therapeut gebruikt verschillende therapeutische invalshoeken, variërend van gedragstherapeutisch tot psychoanalytisch. Kenmerkend is de inzet van beeldende middelen, zoals teken- en schildertechnieken, houtbewerking en werken met stof, klei, steen en metaal. Beeldende therapie is een ervaringsgerichte therapie, waarbij sprake is van een concreet werkproces en eindresultaat. De problemen worden door beeldend werken ervaren en zichtbaar, en daarmee helder en bespreekbaar. Het aanbod dat de therapeut op u afstemt en de daarbij passende interventies, zorgen ervoor dat er een proces in het beeldende werken op gang wordt gebracht dat gelijk loopt met het door u beoogde psychische proces. De therapeut stemt zijn aanpak en behandeling af op uw hulpvraag, levensfase en draagkracht. Na aanmelding volgt een intake en observatie waar de aard en oorzaak van de problemen wordt onderzocht. Aansluitend wordt, op grond van de hulpvraag, in samenspraak met u, een behandelplan opgesteld. De therapie richt zich bijvoorbeeld op het oefenen van alternatief gedrag, het ervaren van gevoelens en gedrag, of op verwerking. Nadat de behandeling is gestart, wordt op vaste momenten met u geëvalueerd. De beeldende therapie wordt in overleg met u afgerond als het gestelde doel bereikt is.
Wat kan ik met beeldende therapie bereiken?
Doelen worden gesteld op de volgende gebieden:
Emotionele problemen Het verwerken van traumatische ervaringen of het leren uiten en vormgeven van emoties.
Gedragsmatige problemen Het leren structuur aanbrengen, leren chaotisch gedrag tegen te gaan, verminderen van probleemgedrag, leren beter om te gaan met frustraties, leren om controle te verminderen, concentratie leren verhogen, doorzettingsvermogen vergroten.
Conflictverwerking Om leren gaan met tegenstellingen, conflicten leren vormgeven en verwerken.
Egoversterking Ontdekken en uitbreiden van mogelijkheden en onmogelijkheden, vergroten van zelfvertrouwen en zelfbeeld, leren accepteren van grenzen en beperkingen, ontwikkelen van eigenheid en identiteit.
Sociaal functioneren Leren samenwerken, leren kijken en luisteren naar anderen, bevorderen van assertiviteit, leren grenzen te stellen, rekening leren houden met anderen.
Psychomotorische therapie is een behandelmethode voor mensen met psychische klachten en problemen. Klachten zoals somberheid, angsten, prikkelbaarheid, onzekerheid tegenover anderen, spanningen, eetproblemen of burn-out hebben ook een lichamelijke kant. Daarom richt een psychomotorisch therapeut zich speciaal op wat uw lichaam aangeeft: lichamelijke spanningen, lichaamstaal, lichaamshouding, uw manier van bewegen, ademhaling en lichaamsbeleving.
Hoe werkt een psychomotorisch therapeut?
Tijdens een intake onderzoekt een psychomotorisch therapeut de aard en oorzaak van uw klachten. Aan de hand van de diagnose en uw hulpvraag wordt een behandelplan gemaakt. Een psychomotorisch therapeut hanteert een ervaringsgerichte werkwijze en maakt gebruik van bewegingsvormen en lichaamsgerichte technieken. Al doende leert u lichaamssignalen, gevoelens en gedragspatronen te herkennen en te begrijpen en uw klachten en problemen anders te benaderen.
Wat is het doel van psychomotorische therapie?
Het doel van PMT is het verminderen of wegnemen van klachten. Dit bereikt u door probleemsituaties anders te benaderen en/of door acceptatie van beperkingen. Soms wordt aandacht besteed aan gebeurtenissen uit het verleden. PMT kan ook gericht zijn op actuele situaties en daarmee verbonden gedragspatronen of conflicten. Psychomotorische therapie wordt gegeven aan individuele cliënten, echtparen, gezinnen of in een groep. PMT is er voor ouderen, volwassenen, jongeren en kinderen.
Wanneer in het dagelijkse leven door verschillende oorzaken de draaglast en de draagkracht uit evenwicht zijn geraakt en problemen zijn ontstaan kan muziektherapie ingezet worden. Hierbij kun je denken aan: somberheid, angst, slapeloosheid, verdriet, het ontbreken van structuur, piekeren, agitatie, nervositeit, vergeetachtigheid, gevoelens van minderwaardigheid, faalangst en/of andere klachten. Muziektherapie richt zich tevens op problemen die veroorzaakt worden door een stoornis of een handicap, zoals autisme, ADHD, angststoornissen, negatieve verschijnselen van psychotische stoornissen en depressie.
Hoe werkt muziektherapie?
Binnen muziektherapie ligt de nadruk op de muziekbeleving. Tijdens de therapie maak je zelf muziek en/of luister je naar specifieke muziek. Muzikale vaardigheden of kennis zijn niet vereist aangezien muziek tijdens de therapie het middel is om aan de klacht of het probleem te werken. De manier van muziek maken is verbonden aan de hulpvraag die het uitgangspunt is tijdens de behandeling. Dit kan zowel individueel als in een groep. Muziek is een middel om met anderen te communiceren, muziek kan mensen aanzetten tot bewegen en muziek heeft invloed op de stemming van mensen. De muziektherapie maakt hiervan gebruik. Er zijn werkvormen gericht op het emotionele gebied, het fysieke gebied, het cognitieve gebied en het sociale gebied. Met muziektherapie kan het evenwicht tussen de draagkracht en de draaglast weer hersteld worden.
Wat kun je bereiken met muziektherapie?
De therapeut en de cliënt stellen zo mogelijk samen de doelen op. Je kunt hierbij denken aan het bevorderen van communicatie, het oefenen van sociale vaardigheden of het verstevigen van je gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Ook kun je werken aan het uiten van emoties en gevoelsbelevingen of leren structuur aan te brengen in je eigen handelen. Samenvattend kun je dus in de muziektherapie nieuwe vaardigheden aanleren,ontwikkelingen in gang zetten en problemen overwinnen.
Het eindresultaat van de therapie is bereikt wanneer je hulpvraag behaald is of wanneer geen vooruitgang meer te verwachten is.
Dramatherapie is een behandelvorm die zich richt op psychische, sociale en emotionele problemen. Het doel is om deze problemen op te heffen, overwinnen, onderkennen, verminderen of accepteren. Binnen dramatherapie wordt gebruik gemaakt van verschillende theaterwerkvormen en expressietechnieken zoals bijvoorbeeld rollenspelen, maskers, improvisatiespel, theaterteksten, regisseren, gedichten en decors. Het Griekse woord drama betekent handelen en daar ligt ook het accent binnen dramatherapie. Door op een speelse manier met uw problemen aan de slag te gaan, kan het u helpen er op een andere manier tegenaan te kijken. De dramatherapeut zet de genoemde technieken bewust in om een acceptatie- en/of veranderingsproces op gang te brengen. Dramatherapie werkt ervaringsgericht. De elementen van spel worden door de therapeut methodisch zo toegepast, dat deze als veilig worden ervaren. Dit nodigt uit tot het vormgeven en uiten van emoties, ervaringen en ideeën. De aslof situatie biedt de mogelijkheid te experimenteren met nieuw gedrag. Dramatherapie baseert de methoden en werkvormen mede op bestaande kennisvelden zoals psychologie, psychotherapie en orthopedagogiek.
Wat kan ik met dramatherapie bereiken?
De behandeling is gericht op het bereiken van veranderingen in denken, voelen en handelen.
Zo kunnen uw klachten verdwijnen, verminderen of u leert omgaan met uw klachten.
Het vooraf vaststellen van concrete doelen kan u helpen richting te geven aan uw therapieproces. Behandeldoelen kunnen zijn: beter functioneren op het gebied van communicatie, inlevingsvermogen, sociale interactie, zelfvertrouwen, zelfbeeld en zelfpresentatie. De therapie begint doorgaans met een observatieperiode.
In deze observatie wordt gekeken op welke manier uw klacht binnen het dramatisch spel zichtbaar wordt. Dramatherapie kan zowel individueel, in een groep, met partner of andere gezinsrelaties gevolgd worden.
Wanneer kiest men voor dramatherapie:
Angsten, verslaving, burn-out, negatief zelfbeeld, gepest, moeite met verwoorden, eetproblemen, misbruik, verstoorde ontwikkeling, dwangmatig, relationele problemen, moeite met grenzen, passiviteit, moeite met voelen.
Relatie- of systeemtherapie
Deze vorm van therapie is erop gericht stoornissen in de onderlinge communicatie tussen echtgenoten en/of gezinsleden te signaleren en mogelijk op te lossen. Dit wordt bereikt als mensen zich anders gaan gedragen ten opzichte van elkaar en/of een andere kijk krijgen op de problemen. In de therapie kunnen de partners of gezinsleden zich bewust worden van de reacties op elkaar en begrijpen welke invloed zij op anderen hebben. Vaak wordt er huiswerk afgesproken om uit te proberen hoe het bevalt om zaken anders aan te pakken dan voorheen.
