Nazorg

In de nazorg biedt de behandelaar u, indien gewenst, begeleiding in de maatschappij zodat terugval, preventie van problemen en nieuwe hulpvragen worden gesignaleerd.

De behandelaar informeert u over de keuzemogelijkheden aan nazorg. U krijgt de ruimte om uw wensen en verwachtingen over nazorg aan de behandelaar kenbaar te maken.

Er worden heldere afspraken gemaakt tussen u en de behandelaar.

Nazorg gericht op de individuele cliënt

•  voortgezette behandeling, bijvoorbeeld ambulant, deeltijd, opname vervangende deeltijd, in lijn met de eerder uitgevoerde intramurale behandeling
• instelling, begeleiding en bewaking medicatie, eventueel ook de beëindiging, afbouw of vervanging daarvan
• ondersteunende begeleiding, structurerende contacten, op afspraak en via huisbezoek
• organisatie en ondersteuning van cliëntengroepen, bemiddeling vrijwilligerswerk ten behoeve van de cliënt
• trainingsprogramma's voor verwerven van sociale contacten
• maatschappelijke dienstverlening (huisvesting, werk, sociale uitkeringen, vervoer, studie, dagelijkse verzorging, etc)
• begeleiding plaatsing in beschermende woonvorm
• beschikbaar stellen van dagbestedingsmogelijkheden, bijv. clubhuis, sociale vaardigheden, dagopvang
• opvang acute toestanden, crisisinterventie

 Nazorg gericht op de sociale omgeving

·         voorlichting over omgaan met en opvang van de cliënt

·         gezinsbehandeling en gezinsbegeleiding

·         begeleiding integratie cliënt in werk/studiesituatie, woonsituatie

·         stimulering contacten tussen verzorgers van cliënten (bijv. oudergroepen)

·         time-out mogelijkheid bij overbelasting van het sociale systeem waarin de cliënt leeft

Nazorg kan bestaan uit functies die door het ziekenhuis worden geboden, al dan niet als totaalpakket en op functies die een zo zelfstandig mogelijk bestaan in de samenleving tot doelstelling hebben (sociale contacten, huisvesting, onderlinge hulp, werk, vervoer). De nazorg die zich richt op de sociale omgeving valt onder de laatste categorie en is onder te verdelen in zorg voor opvang en begeleiding van de cliënt en zorg gericht op de verbetering van het functioneren van de sociale omgeving zelf.

Per cliënt, en zijn sociale systeem, zal moeten worden bezien aan welke vormen van nazorg behoefte is en welke vormen noodzakelijk zijn. In welke samenstelling, in welk tijdsverloop, door wie de nazorg wordt geboden. De nazorg moet als programma geregeld zijn, vóór de cliënt ontslagen wordt. Onderdelen van het programma moeten beschikbaar zijn en voor het ontslag moet duidelijk zijn dat er concrete afspraken bestaan over de nazorg.

Nazorg is dus een 'nazorgmix' op het niveau van het individu, een programma op maat, een continue zorg.

Hierbij kun je denken aan een casemanager of zorgcoördinator, maar de verantwoordelijke instelling zelf moet supervisie houden over het pakket aan nazorg.

Nazorg na een opname

Nazorg wordt nogal eens gezien als een mix van medicatieverstrekking en een reeks gesprekken. Nazorg kun je veel breder zien, als hulp van huisartsen, maatschappelijke dienstverlening en sociale dienst, vormen van semi-murale zorg en vrijwilligershulp, zelfhulpgroepen, lotgenotencontacten en mantelzorg.

De opname is een totaalaanbod. Er is niet alleen behandeling maar ook dagstructuur, dagelijkse begeleiding, gesprekken, contacten, bezigheden, voeding, onderdak, veiligheid, et cetera.

De nazorg moet natuurlijk aansluiten op de opnamesituatie. Na ontslag vallen er allerlei functies weg en het is belangrijk te inventariseren voor welke functies nazorg nodig is. Nazorg kan ook gezien worden als voorzorg. Preventie van heropname.

AWBZ: de zeven functies

Denken over nazorg is denken over verschillende vormen van zorg: functies

• huishoudelijke
• verzorging
• persoonlijke verzorging
• verpleging
• ondersteunende begeleiding
• activerende begeleiding
• behandeling
• verblijf
• vervoer

De omschrijving van de zeven functies

Hieronder tref je de letterlijke tekst van de zeven functies zoals omschreven in het concept besluit Zorgaanspraken alsmede de toelichting die hierbij door het kabinet is gegeven.

Huishoudelijke verzorging (Artikel 3 BZA) 

Huishoudelijke verzorging omvat het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van het verzorgen van het huishouden in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of een psychosociaal probleem die of dat leidt of dreigt te leiden tot het disfunctioneren van de verzorging van het huishouden van de

verzekerde dan wel van de leefeenheid waartoe de verzekerde behoort, teverlenen door een instelling.

Toelichting bij Artikel 3

Bij de huishoudelijke verzorging gaat het om het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de huishoudelijke dagelijkse levensverrichtingen (HDL).

Bij deze zorg kan gedacht worden aan opruimen, schoonmaken, het verzorgen van planten en huisdieren, het bed of de bedden opmaken in situaties waarbij de verzekerde niet bedlegerig is en de maaltijd klaarmaken.

Bij huishoudelijke verzorging gaat het om de verzorging van het huishouden van de verzekerde en dit speelt dus niet indien de verzekerde in een instelling verblijft. De huishoudelijke verzorging maakt dan onderdeel uit van de functie verblijf.

Persoonlijke verzorging (Artikel 4 BZA)

Persoonlijke verzorging omvat het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of een psychosociaal probleem, gericht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid, te verlenen door een instelling.

Toelichting bij Artikel 4

Bij de persoonlijke verzorging gaat het om het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL).

Daaronder is tevens zorg begrepen die in directe relatie staat tot de persoonlijke verzorging,bijvoorbeeld het opmaken van het bed tijdens het wassen van een bedlegerige cliënt.

Bij deze zorg kan gedacht worden aan het wassen en het kleden van de verzekerde al dan niet op bed, het douchen of baden van de verzekerde, de verzekerde opmaken, scheren, tandenpoetsen, het verzorgen van de huid, inclusief decubituspreventie en het aanbrengen van protheses, hulp bij de toiletgang, hulp bij eten en drinken en hulp bij beweging en houding (wisselligging, oefenen van ledematen, tillen, ondersteunen bij verplaatsen of houdingcorrectie, vervoeren in rolstoel).

Ook het stimuleren van de zelfredzaamheid en het zo mogelijk aanleren van ADL-activiteiten behoort tot deze functie.

Verpleging (Artikel 5 BZA)

Verpleging omvat verpleging in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking of een lichamelijke handicap, gericht op herstel of voorkoming van verergering van de aandoening, beperking of handicap, te verlenen door een instelling.

Toelichting bij Artikel 5

Bij verpleging gaat het om het herkennen en analyseren van gezondheidsproblemen en het uitvoeren van de daarmee samenhangende verpleegtechnische handelingen. Bij verpleging valt te denken aan het toedienen van medicijnen, zuurstof, het aanbrengen van een infuus of katheter, wondverzorging, lichamelijke controles en het geven van injecties. Ook gaat het om het oefenen met de verzekerde om zelf injecties te geven en om te gaan met zuurstof. Verder omvat verpleging onderzoek naar de gezondheid alsmede het geven van advies, instructie en voorlichting over hoe om te gaan met ziekte, preventie en hulpmiddelen en dergelijke.

De term 'voorkoming van verergering' houdt ook in dat het kan gaan om palliatieve zorg.

Aangezien verpleging niet aangewezen is in verband met een zintuiglijke of verstandelijke handicap staan deze handicaps niet in de omschrijving genoemd.

Ondersteunende begeleiding (Artikel 6 BZA)

Ondersteunende begeleiding omvat ondersteunende activiteiten in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of een psychosociaal probleem, gericht op bevordering of behoud van zelfredzaamheid of bevordering van de integratie van de verzekerde in de samenleving, te verlenen door een instelling.

Toelichting bij Artikel 6

Ondersteunende begeleiding neemt de aandoening, beperking of handicap voor gegeven aan en bouwt daarop verder. De begeleiding gaat dus uit van de (rest)mogelijkheden van de verzekerde.

Bij ondersteunende begeleiding gaat het om activiteiten die de verzekerde ondersteunen bij zijn dagindeling en zijn participatie in de maatschappij bevorderen. Daarbij kan gedacht worden aan het structureren van de dag, het geven van praktische hulp, het in het kader van de doelstelling van de zorg vergezellen van de verzekerde, het bieden van ondersteuning bij het voeren van de regie over het leven en, met name als er sprake is van een verstandelijke handicap, het bieden van een gezinsstructuur. De ondersteunende begeleiding vindt onder andere plaats door middel van ondersteunende of structurerende gesprekken en non-verbale communicatie, het oefenen van dagelijkse vaardigheiden en het stimuleren van gedrag dat al bij de verzekerde aanwezig is.

Afhankelijk van de situatie kan de zorg zowel individueel als in groepsverband geboden worden.

Bij deze zorg gaat het derhalve ook om dag- of nachtopvang in een instelling.

Activerende begeleiding (Artikel 7 BZA)

Activerende begeleiding omvat door een instelling te verlenen activerende activiteiten gericht op:

a. herstel of voorkomen van verergering van gedrags- of psychische problematiek; of

b. het omgaan met de gevolgen van een somatische of psychogeriatrische aandoening of beperking of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap.

Toelichting bij Artikel 7

Activerende begeleiding onderscheidt zich van ondersteunende begeleiding doordat activerende begeleiding de aandoening, beperking of handicap niet voor gegeven aanneemt, maar juist daarop ingrijpt. Met activerende begeleiding wordt de verzekerde geleerd om te gaan met de (gevolgen van de) aandoening, beperking of handicap. Bij deze zorg valt te denken aan het interveniëren in het gedrag van de verzekerde (gedragscorrectie), het houden van inzichtgevende gesprekken en non-verbale communicatie, het oefenen van sociale vaardigheden, onderzoek naar de aanwezigheid van problematiek alsmede advies, instructie of voorlichting over de aanpak van de problematiek.

Tevens valt te denken aan het case-management op het terrein van de geestelijke gezondheidszorg. Hierbij gaat het onder meer om de begeleiding die sociaal-psychiatrisch verpleegkundigen geven aan verzekerden met een psychiatrische stoornis die thuis wonen.

Deze begeleiding houdt in dat gedrags- en psychische problemen die voortkomen uit de psychiatrische stoornis zo mogelijk worden voorkomen of tijdig worden onderkend zodat een daarop afgestemde interventie kan plaatsvinden. Het gaat hier om begeleiding gericht op herstel of voorkomen van verergering van gedrags- en psychische problematiek. Voor de formulering van artikel 7 is het niet relevant dat het bij case-management gaat om een psychiatrische stoornis. Deze psychiatrische stoornis is dan ook niet in artikel 7 genoemd.

Afhankelijk van de situatie kan de zorg zowel geboden worden aan het individu of in groepsverband. Activerende begeleiding gedurende een dagdeel in een instelling valt eveneens onder deze functie.

Behandeling (Artikel 8 BZA)

1. Behandeling omvat behandeling van medisch-specialistische, gedragswetenschappelijke of specialistisch-paramedische aard gericht op herstel of voorkoming van verergering van een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap, te verlenen door een instelling of door een psychiater of zenuwarts.

2. Indien de behandeling psychotherapeutische behandeling door een psychiater of zenuwarts betreft, bestaat aanspraak op ten hoogste negentig zittingen van vijfenveertig minuten per zitting bij individuele psychotherapie, van negentig minuten per zitting bij partnerrelatie psychotherapie en van honderdtwintig minuten per zitting bij gezins- en groepspsychotherapie.

3. Op de behandeling, bedoeld in het tweede lid, bestaat geen aanspraak indien na beëindiging van een voorafgaande psychotherapeutische behandeling in verband met het bereiken van de negentig zittingen, nog geen jaar is verstreken.

Toelichting bij Artikel 8

In het eerste lid is de behandeling waarop aanspraak bestaat omschreven.

Gezocht is naar een formulering van de AWBZ-behandeling die dusdanig afgebakend omschreven is dat er geen afwenteling plaatsvindt op de AWBZ van een ziekenfonds- of gelijke behandeling die voor rekening van een particuliere ziektekostenverzekering dan wel publiekrechtelijke ziektekostenregeling kan komen. Overwogen is om op te nemen dat behandeling datgene omvat, wat niet reeds uit hoofde van de ziekenfondsverzekering als verstrekking geldt. Het CVZ heeft dat voorgesteld. Het is echter de vraag is of een dergelijke regeling zich wel verhoudt met artikel 8, eerste lid, aanhef, van de Ziekenfondswet. Daarin is immers bepaald dat geen aanspraak bestaat op bij of krachtens de Ziekenfondswet omschreven zorg, indien daarop ingevolge de AWBZ aanspraak bestaat. Met andere woorden de AWBZ-aanspraak gaat voor op de ziekenfondsaanspraak.

Hoewel het voorstel van het CVZ zich op de inhoud van de zorg richt en in die zin juridisch wellicht wel zou kunnen, is toch besloten dit voorstel niet over te nemen.

Daarentegen is de afbakening bewerkstelligd door aan te geven dat het gaat om behandeling van medisch-specialistische, gedragswetenschappelijke of specialistisch-paramedische aard, door de in de bepaling opgenomen aandoeningen en handicaps en de doelstelling van de zorg.

Voor verzekerden die in bepaalde instellingen verblijven, gold onder het Besluit zorgaanspraken bijzondere ziektekostenverzekering dat, met uitzondering van paramedische zorg, ook behandelingen van algemeen medische aard, die onder de ziekenfondsverzekering vallen of waarvan de kosten ten laste van particuliere ziektekostenverzekeringen dan wel publiekrechtelijke ziektekostenregelingen komen, ten laste van de AWBZ komen. Dit is met dit besluit gehandhaafd en geregeld in artikel 15, eerste lid, onderdeel a.

Behandeling onderscheidt zich van activerende begeleiding in die zin dat bij activerende begeleiding de diagnose is gesteld en het bijbehorende onderzoek is verricht.

De begeleiding richt zich op het leren omgaan met de (gevolgen) van de aandoening of handicap. Voor behandeling is kenmerkend dat de diagnose nog niet is gesteld en het onderzoek ten behoeve daarvan nog moet worden verricht. De behandeling is vervolgens gericht op het herstel of voorkomen van verergering van de aandoening of handicap, niet op het leren omgaan met de (gevolgen van de) aandoening of handicap. Dit laatste vormt onderdeel van de functie activerende begeleiding.

In de praktijk zullen behandeling en activerende begeleiding vaak hand in hand gaan.

Toch is het zaak behandeling en activerende begeleiding goed uit elkaar te houden.

Het feit dat activerende begeleiding, zeker in de geestelijke gezondheidszorg, vaak wordt gegeven door personen die in hun beroepsgroep bekend staan als behandelaar, maakt van de te verrichten activiteit nog geen behandeling in de zin van de functie behandeling. Net zo min als uit de naam sociaal psychiatrische verpleegkundige kan worden afgeleid dat wat deze persoon doet, het bieden van de functie verpleging is.

Onder behandeling in dit artikel valt ook behandeling van een verzekerde met verslavingsproblematiek.

Zoals het CVZ opmerkt, vormt audiotechnische ondersteuning onderdeel van behandeling aan doven en slechthorenden. Verder stelt het CVZ de mogelijkheid van verpleging in gezinnen aan de orde. Deze zorg houdt in dat vanuit de instelling gezinsverpleging wordt georganiseerd geheel onder verantwoordelijkheid, waaronder de financiële verantwoordelijkheid, van de instelling. Het verblijf in een pleeggezin heeft vooral sociaal-therapeutisch en opvoedkundig betekenis en dient ter ondersteuning bij de behandeling.

De keuze voor de huidige regeling van de aanspraken brengt met zich dat deze verpleging in gezinnen niet meer expliciet geregeld is. Dat wil niet zeggen dat een dergelijke organisatie van zorg niet meer mogelijk is. Desgewenst kunnen instellingen met zorgkantoren hierover afspraken maken.

In de AWBZ gold tot nu toe, en dat is gehandhaafd, dat de zorg alleen in instellingsverband mag worden geleverd. Een uitzondering daarop heeft tot nu toe bestaan voor de zenuwarts en de psychiater. Ook deze uitzondering is gehandhaafd. Onder het oude besluit verleenden de regionale instellingen voor ambulante geestelijke gezondheidszorg de psychotherapie niet altijd zelf, maar schakelden daarvoor ook vrijgevestigde psychotherapeuten voor in. Om duidelijk te maken dat dit mogelijk was, stonden in de bepaling de woorden: door of vanwege. De toevoeging van de woorden 'of vanwege' is overbodig. Met het onderhavige besluit blijft de mogelijkheid dus bestaan om door of 'vanwege' een instelling zorg te laten verlenen door vrijgevestigde psychotherapeuten.

Het tweede en het derde lid strekken ertoe de bestaande beperkingen in de aanspraak op psychotherapie te handhaven.

Verblijf (Artikel 9 BZA)

Verblijf omvat het verblijven in een instelling indien de zorg, bedoeld in de artikelen 4, 5, 6, 7 of 8, noodzakelijkerwijs gepaard gaat met een beschermende woonomgeving, therapeutisch leefklimaat dan wel permanent toezicht.

Toelichting bij Artikel 9

Bij verblijf wordt de verzekerde een therapeutische of beschermende leefomgeving geboden waarin toezicht beschikbaar is. Het verblijf kan tijdelijk of duurzaam zijn.

Gaat het om tijdelijk verblijf dan staan herstel en het draaglijk maken van de gevolgen van hun aandoening of handicap centraal, dan wel het ontlasten van de mantelzorg.

Bij mensen die langdurig op verblijf in een instelling zijn aangewezen en die op grond van hun aandoening of handicap ook behoefte hebben aan toezicht, staat het garanderen van een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven centraal.

De in het eerste lid opgenomen voorwaarden 'indien een therapeutische of een beschermende leefomgeving dan wel permanent toezicht is aangewezen' brengen met zich dat de verzekerde geen indicatiebesluit voor verblijf kan krijgen, als hij ook niet voor een of meer van de andere functies geïndiceerd wordt. Het is immers niet de bedoeling dat de verzekerde de functie verblijf los van een of meer andere zorgonderdelen kan krijgen.

De omschrijving houdt ook in dat het altijd om een instelling moet gaan die voor meer functies dan alleen verblijf is toegelaten. Immers, anders kan een instelling het leveren van een beschermende woonomgeving, een therapeutisch leefklimaat of permanent toezicht niet waarmaken.

Onder dit verblijf valt niet de dagzorg of de dag- en nachtopvang. Die zorg valt onder de twee begeleidingsfuncties die, in het kader van de indicatiestelling en bekostiging, naast de indeling gebaseerd op uren ook nog een indeling gebaseerd op dagdelen kent. 'Logeren' in de zin dat de verzekerde gedurende de dag en nacht een plaats in de instelling bezet, valt onder artikel 9.

Indien het gaat om 'logeren' louter als nachtopvang dan valt deze onder begeleiding.

Huishoudelijke verzorging maakt onderdeel uit van het verblijf. De verzekerde hoeft en dient dus geen indicatiebesluit voor huishoudelijke verzorging te krijgen indien hij in een instelling verblijft.

De instelling dient dus, als onderdeel van de functie verblijf, bijvoorbeeld de kamer van de verzekerde gewoon schoon te maken.

Vervoer (Artikel 10 BZA)

Indien de verzekerde zorg als bedoeld in de artikelen 6 en 7 gedurende een dagdeel in een instelling ontvangt, omvat de zorg tevens vervoer naar en van de instelling indien daarvoor een medische noodzaak bestaat.

Toelichting bij Artikel 10

Het vervoer is momenteel zeer versnipperd vorm gegeven. Soms valt het vervoer onder de Wet voorzieningen gehandicapten, soms onder ziekenvervoer in de zin van de Ziekenfondswet en soms (zeer beperkt) voorziet de AWBZ in vervoer. In het laatste geval gaat het om vervoer van de verzekerde terzake van dagbehandeling in een verpleeginrichting, zorg door een dagverblijf voor lichamelijk of verstandelijk gehandicapten en zorg door een instelling voor auditief of communicatief gehandicapten. Waar ik op termijn naar streef, is een structurele, uniforme regeling buiten de AWBZ waarin gewaarborgd is dat mensen die voor hun zorg afhankelijk zijn van vervoer daar ook een beroep op kunnen doen. Deze situatie is met ingang van 1 april 2003 evenwel niet bereikt.

Daarom heb ik gekozen voor een tussenoplossing die zoveel mogelijk parallel loopt aan hetgeen in het kader van de AWBZ reeds was geregeld. De tussenoplossing houdt in dat waar sprake is van zorg gedurende een dagdeel het daartoe medisch noodzakelijke vervoer wordt meegefinancierd.

Bij zijn indicatiebesluit moet het indicatieorgaan oordelen of er sprake is van zo'n medische noodzaak. Daarbij gaat het om het oordeel of de verzekerde in staat is gebruik te maken van een eigen vervoersvoorziening dan wel in staat is gebruik te maken van openbaar vervoer.

Beperking in het lopen, instappen, staan of desoriëntatie kan met zich brengen dat het indicatieorgaan oordeelt dat vervoer vanuit de AWBZ medisch noodzakelijk is.

Over het vervoer ten behoeve van behandeling heeft het CVZ op 26 september 2002, CZ/22044800, gerapporteerd als antwoord op vragen die ik het CVZ op 8 januari 2002, CZ/EZ/2241541, heb gesteld over het Besluit ziekenvervoer ziekenfondsverzekering (een ministeriële regeling). Over de aanbevelingen zal binnen afzienbare tijd een beslissing genomen worden.

Psychische pijn

Door de pijn heen

Filosoof Piet Winkelaar: stop met het bestrijden van pijn

'Natuurlijk kan de psychische pijn heel groot zijn. Ik denk echter dat behandelaars verkeerd bezig als ze alleen maar pijn bestrijden. Je kunt mensen ook door de pijn heen leiden.'

Interview met Winkelaar 

Dr. Winkelaar, in uw boek 'Anders dan we denken' beschrijft u mystieke en religieuze ervaringen. Die zijn wat u betreft niet voorbehouden aan de godsdiensten.

Ja, dergelijke ervaringen worden nogal eens geclaimd door de godsdiensten, maar iedereen kan ervaringen hebben van eenheid, heelheid en alomvattendheid die uitstijgen boven het dagelijkse leven.

Geluk en lijden vormen een belangrijk thema in uw boek. Uiteindelijk komt u tot een beschrijving van geluk dat de pijn omvat.

Meestal wordt met geluk het tegenovergestelde van pijn en verdriet bedoeld. Dan gaat het over lol, plezier en vermaak. Ik bedoel met geluk een ervaring die uitstijgt boven pijn en verdriet. Vergelijk het met een bergbeklimmer. Hij heeft vreselijke pijnen doorstaan en eindelijk komt hij aan de top. Dan heeft hij een geluksbeleving waar het verdriet en de pijn bij inbegrepen zijn.

Maar moet je mensen met pijn dan niet helpen?

Ja, maar niet door pijn alsmaar te onderdrukken. Het lijkt me beter om mensen te leren omgaan met de pijn die nou eenmaal bij het leven hoort. Gelukkig gaat het wel een klein beetje die kant op. In sommige klinieken spreekt men niet meer van pijnbestrijding, maar van pijnbehandeling.

Dat geldt misschien als de pijn binnen de normale grenzen valt. Maar hoe zit het als je bijvoorbeeld een angststoornis hebt?

Ik heb voor mijn boek veel studie gedaan naar de mystici. Dat waren vaak mensen met psychische stoornissen. Omdat er geen behandeling was, moesten ze door hun angsten of psychosen heen. En als je door je dieptepunten heengaat, dan kan er iets gebeuren wat onvoorstelbaar is. Je kunt dan tot dingen komen waar anderen geen kijk meer op hebben. Ik noem bepaalde psychisch gestoorden daarom soms ook wel de mystici van deze tijd.

Vindt u dat medicijnen dit soort bijzondere ervaringen tegenhouden?

Je moet zo gedoseerd mogelijk omgaan met medicijnen. Als je er een ander persoon door wordt of heel vlak, dan lijkt me dat niet de goede weg. Laat mensen zoveel mogelijk zijn wie ze zijn.

Bent u ook tegen medicijnen als iemand een hersenaandoening heeft?

Het is natuurlijk prettig dat er medicijnen zijn om zoiets als schizofrenie te behandelen. Maar ik ken ook de verhalen van mystici die geweldige ervaringen hebben door hun psychose. Wie ben ik dan om te bepalen dat zij medicijnen moeten nemen. Mensen moeten zoveel mogelijk zelf hun grenzen kunnen bepalen. Je moet elk geval apart bekijken.

Is daar ruimte voor binnen de huidige GGz?

Veel ziektebeelden in de huidige GGz worden gestigmatiseerd. Het zijn etiketten waaraan bepaalde therapieën en medicijnen worden vastgeplakt: als je deze verschijnselen hebt, dan moet je die pil nemen. Het eigene en individuele van de mens worden zo veralgemeniseerd.

U ziet als gevaar dat medicijnen de mens vlak maken. Maar door angst en verdriet kan je leven ook vlak blijven.

Je moet er natuurlijk wel doorheen gaan. Je kunt het vergelijken met wat in de topsport de 'second wine' wordt genoemd. Dat kan gebeuren als je tegen je eigen grenzen aanloopt. Je zit dan kapot, maar als je er doorheen gaat, dan boor je onvermoede energiereserves aan. Dan kom je tot iets wat je niet voor mogelijk hield.

Dat lijkt me ook een risico. Dat de pijn zo groot wordt dat iemand zelfmoord wil plegen.

In zekere zin gebeurt dat ook als mensen door hun dieptepunt heengaan. Je hoort dat ook in de mystiek: het is alsof je doodgaat. Juist door die dood te omarmen kom je er doorheen. Maar je moet mensen daar natuurlijk heel goed in begeleiden. Vaak kunnen mensen meer aan dan ze denken.

Samenvallen met de pijn

Dr. Douwe Tiemersma: beperkt ik-gevoel maakt het lijden groter

Wij stellen wijsgerig antropoloog Dr. Douwe Tiemersma de vraag:

hoe ga je om met psychische pijn?

Tiemersma: 'Pijn hoort bij het leven. In de lente openen de bloemen zich. Maar die bloem kent, net als jij, naast bloei ook aftakeling en verdwijnt uiteindelijk weer. Dat moet op de koop toe genomen worden. Als je het over leven hebt, dan hoort daar groei en bloei bij, maar er hoort ook pijn bij.  

Maar is die pijn soms niet onevenredig verdeeld? Als je een angststoornis hebt, dan lijd je onevenredig veel psychische pijn.

Pijn hoort bij het leven, maar als mensen allerlei vormen van lijden ontwikkelen in verband met pijn, als er angsten bij komen, dan heb je een hele andere situatie.

Vormen van lijden ontwikkelen?

Dan gebeurt er iets met die pijn. Want wat gebeurt er waardoor lijden ontstaat? Dat gebeurt niet in elk organisme. Dan gaat het om een menselijk organisme dat vanuit een beperkte situatie die pijn ervaart en zegt: 'verschrikkelijk, ik wil dit niet', die zich verzet. Wanneer alles werkelijk losgelaten kan worden, als je bent zoals de bloemen die bloeien, de pijn automatisch inbegrepen, dan blijft het open.

Zegt u nu dat het verzet het probleem is?

Er is een bepaald persoon die zich verzet tegen de pijn en hoe heviger het verzet, des te groter is de pijn. Dat kan ook een positieve zin hebben. De grote vragen van het leven komen juist naar voren onder heel moeilijke omstandigheden met veel pijn. Dan kan er bewustwording optreden.

Bewustwording waarvan?

Dat verschilt. Het kan op een oppervlakkig niveau gebeuren. Dan ga je vragen stellen als: 'hoe kan ik die pijn vermijden' en 'waarom is dat zo', maar dan zit je in het denken en dan blijf je denken. Wat mensen doen in de ggz en de psychotherapie is natuurlijk allemaal prachtig; er is een probleem, door een stukje gedrag te veranderen verdwijnt dat probleem en klaar. Maar het is geen echte oplossing voor al die verwante problemen die daarna nog komen. Want het gaat niet tot de kern.

Wat is dan de kern?  

Dat is inzien dat die zware toestand niet komt door de pijn die er nu eenmaal is. maar door het beperkte 'ik' dat denkt dat het allemaal op zijn schouders terecht komt. Want we maken allerlei tegenstellingen die ons beperken. Wanneer je zegt: 'de pijn is kwaad', dan is er direct de tegenstelling met wat goed is; een staat van vitaliteit zonder pijn. Als je die tegenstelling absoluut maakt, dan accepteer je de pijn niet en dan verlengt de pijn zich in lijden. In de natuur zie je dat niet. De natuur is mooi, maar elkaars prooi zijn hoort er ook bij. Het is eten of gegeten worden. En natuurlijk zal een dier zich op lijfelijk niveau verzetten tegen pijn, dat hoort bij het overleven. Maar de mens verzet zich ook daarbuiten tegen de pijn.

Dus je moet pijn niet te persoonlijk opvatten? 

Het gaat om een werkelijk loskomen van de centrumgerichte ik-spanning. Je zijnssfeer komt dan open. Er is een openkomen van grenzen waardoor er geen scheiding meer is tussen jezelf en dat wat er gebeurt. Dan aanvaard je dat het gaat zoals het gaat. Het is zoals het is. Natuurlijk kunnen er nog vervelende gevoelens zijn, maar je zit er niet meer zo in vast. Dan neem je de pijn als een onderdeel van het leven, zoals in de natuur. Dat is werkelijk de enige oplossing.

Ik snap het nog niet zo, je maakt je ik beperkt door tegenstellingen groter te maken dan ze zijn en daardoor maak je de pijn erger dan het is, zoiets?

Al die tegenstellingen 'dit vind ik leuk' en 'dat vind ik niet leuk' bepalen grotendeels je gevoel van wie je bent. Zo neem je een identiteit aan die grotendeels wordt bepaald door het verzet tegen minder mooie dingen. Die beperkte identificatie en het verzet zijn twee dingen die bij elkaar horen. Dan is het óf die beperkte identiteit loslaten óf zeggen: 'ik accepteer alles', dat komt eigenlijk op hetzelfde neer. Wanneer alles geaccepteerd wordt, dan verdwijnt die hele structuur van een ik dat zich verzet tegen pijn.

Als je kind omkomt of je komt in een rolstoel, dan accepteer je dat niet zo makkelijk.

Natuurlijk is dat verschrikkelijk. Maar toch zul je ook met dat zware lijden in het reine moeten komen. Je hoeft het niet op het gewone menselijke vlak te accepteren, want het blijft verschrikkelijk. Maar op een bepaald niveau kan er een herkenning komen: ik kan er tegenaan blijven schoppen maar het is nou eenmaal zo gegaan.

Er zijn verhalen van overlevenden van de kampen in Auswitsch die het vol hebben gehouden omdat ze dat hele diepe lijden accepteerden. Het lijkt niet mogelijk voor mensen, maar blijkbaar zijn er dimensies die uitgaan boven wat wij normaal menselijk vinden. Wanneer je die pijn kunt accepteren, blijft er best wel pijn over, maar dat is dan inbegrepen in dat grote geheel. Dan is er geen verzet meer.

In accepteren zit ook iets van fatalisme.

Een fatalist is iemand die zich eigenlijk wil verzetten, maar dat heeft opgegeven omdat het toch niet lukt. Dan accepteert hij het noodlot, het fatum. Maar als het werkelijk helemaal openkomt, verdwijnt de notie van ik tegenover het gebeuren. Er is dan acceptatie, maar je gaat nog steeds naar de tandarts als je kiespijn hebt.

Hoe doe je dat, accepteren? Is het iets wat je kan leren?

Het is veel meer een herkenning. Als je bij de tandarts bent en je verzet je tegen de pijn, dan identificeer je je juist met die kies. Terwijl als je zegt: 'laat maar komen, ik duik in die pijn', dan verdwijnt die structuur van verzet en lijden.

Zou je kunnen zeggen dat je het puur op het lichamelijk gewaarworden houdt, zonder het denken dat vergelijkt en tegenstellingen maakt?

Dan maak je het in ieder geval niet groter door het denken. Maar ook al beperk je het tot een gevoelservaring van die pijn, dan is er nog steeds een iksfeer tegenover de pijnsfeer. Dan blijft die structuur van ik tegenover pijn.

Je zou dat 'ik' eraf moeten halen, dan is er alleen pijn.

Nog sterker, er moet een sfeer zijn waarin je die pijn van binnenuit zelf bent. Wanneer je werkelijk samenvalt met de pijn, dan kom je in het centrum van die pijn. Is er dan nog pijn? Nee. Als ik naar mijn bril kijk, dan kan ik er van alles van zeggen. Zet ik hem op, dan is er geen bril. Waarom niet. Omdat het object bril samenvalt met mij als subject dat ziet.

als je het zelf bent, dan.

Dan ben je het zelf van het verschijnsel. Dan is het niet meer een verschijnsel dat van een afstand naar je toekomt en je wilt het niet.

Ik snap het beeld wel van de bril die op je hoofd komt, maar hoe je dat precies doet.

Je moet het gewoon eens uitproberen als je ergens een klein beetje pijn hebt. Niet als de pijn heel sterk is, want dan is het verzet vaak ook te sterk. Maar die kiespijn. Probeer dat eens te accepteren tot je geen afstand meer ervaart tussen jezelf en die kiespijn.

Is dat je aandacht er naartoe brengen?

Die aandacht wordt vanzelf wel opgeroepen als je kiespijn hebt, daar hoef je geen moeite voor te doen. Het gaat erom dat je van die pijn niet je vijand maakt. Als je je vijanden liefhebt, dan heb je geen vijanden meer. Omdat je die ander bent.

Veel mensen zullen zeggen dat je juist afstand moet nemen van pijn. Als je het minder belangrijk maakt, dan heb je er minder last van.

Zolang er nog een ik-lijd-pijn-ervaring in die afstand wordt geschapen, is de fundamentele problematiek niet weg. Want het lijden ontstaat door die structuur van: 'ik hier en de pijn daar en ik wil die pijn niet.' Je kunt wel afstand nemen, maar laat die afstand dan wel oneindig groot worden. Ga er niet halverwege mee stoppen. Want dan ben je er nog door gefascineerd. Dan houd je er nog een innerlijke relatie mee en je hebt er een oordeel over 'dat wil ik niet.' Als je doorgaat, dan gaat het omklappen en zie je dat alles in de sfeer van jezelf als openheid komt. Dus in wezen is het hetzelfde.

Ik snap het niet zo dat afstand nemen van pijn hetzelfde is als opgaan in pijn.

Omdat de pijn ook op die manier samenvalt met het grenzeloze zelf-zijn. Als die bril iets is wat je steeds weer ziet, als je je daar helemaal op fixeert, dan word je specialist in brillen of zo, maar dan is die bril het belangrijkste wat er is. Totdat je ziet dat de wereld veel groter is. Dan praat je niet meer over die bril. En bij pijnbestrijding wordt dit ook verteld: 'denk nu eens aan de mooie dingen.' Wanneer dat wordt doorgezet, dan merk je dat de eigen sfeer steeds groter wordt en dan wordt de pijn ook geaccepteerd. Het gaat er om dat je in beide situaties voorbij het begrensde ik komt dat het ene wel accepteert en het andere niet.

Bron: NetCliënten

Crisiskaart

Spreekt voor mij als ik het zelf niet meer zeggen kan

Lotgenoten

Lotgenotencontact

ADHD Cafe's Ememo dissociatie EMO-C Borderlinecafé OCD Vriendenkring PTSS voor & door lotgenoten

Stichting Lotgenotencontact Stichting Psy-Café Breda Kwartiermakersfestival Breda Zelfhulpgroepen Fobieën Limburg

Lotgenotenforum

adhdXtra-Impuls Algemeen psyche Automutilatie AutSider Bipolaire stoornis Borderlinechat Borderline-hulpgroep

Depressieve stoornis in Depressie Eetstoornissen Haven of Refuge Kids met CD/ODD Kids met een stoornis KrassenMijn kind heeft ODD

Psychiatrie Psychotische stoornis Samen staan we sterk Stealing The Pain Take My Hand Vallen en Opstaan Verlies

Telefonische hulp

113online  Tip! Chathulp.nu Hulpverlening.nu

Befrienders Stichting Ex6 Stop suïcide

Geen zelfmoord Ivonne van de Ven Stichting

Hulpverleners

Overzicht Psychiater Psycholoog NIP Eerstelijnspsycholoog Klinisch psycholoog Gezondheidszorgpsycholoog Kinder en Jeugdpsycholoog Psychotherapeut Systeemtherapeut

Vaktherapeut Beeldend therapeut Danstherapeut Dramatherapeut Muziektherapeut Psychomotorisch therapeut Maatschappelijk werker Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundi

Zoek Hulpverlener

Beroepsverenigingen

BMJ      CVPPP   FVB LEVV LVE LVMP NAAP NBGT NBVH NFZP NIP NOW NPG NU'91 NVCT NVGP NVMW NVN NVO

: Medewerkers Bureau Jeugdzorg  : Christelijke Psychiaters, Psychologen Psychotherapeuten  : Vaktherapeutische Beroepen : Verpleging en Verzorging : Eerstelijnspsychologen : Medisch Psychologen : Analytische Psychologie : Gestalttherapeuten : Hypnotherapeuten : Ziekenhuispsychiatrie : Psychologen : Oplossingsgericht Werkenden : Psychoanalytisch Genootschap : Verpleging en Verzorging : Creatieve Therapie : Groeps Psychotherapie : Maatschappelijk Werkers : Neuropsychologie : Pedagogen en Onderwijskund.

NVP NVPA NVPMT NVPP NVRG NVSPV NVvP NVVP NVVS NVVS SPO V&VN VCGP VGCt VGVZ VKDP VKP VPO VVGN VVMW

: Psychotherapie : Psychoanalyse : Psychomotorische Therapie : Psychoanalytische Psychoth : Relatie Gezinstherapie : Sociaal Psychiatrisch Verpleegk. : Psychiaters : Vrijgevestigd Psychotherapeuten : Seksuologie : Speltherapeuten : Psychologen ouderenzorg : Sociaal Psychiatrisch Verpleegkund. : Cliëntgerichte Psychotherapie : Gedrags-Cognitieve Therapie : Geestelijk Verzorgers : Kort Dynamische Psychotherapie : Klinische Psychotherapie : Psychologie en Ouderen : Verslavings Geneeskunde :Maatschappelijk werkers vrijgev.

Beroepscodes

Beroepshouding in de zorg Psychiater Psycholoog

Psychotherapeut Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen Verpleegkundigen en Verzorgenden

Nieuws
 

Over vijf jaar voor elke stoornis specialistische behandeling

Verplichte melding suïcide afgeschaft

Verplichte suïcidemelding roept schuldgevoel op

CIZ voert harde bezuiniging uit

Inspectie treedt op tegen onterecht gebruik titel psychotherapeut

Politiek raakt in de war door jeugd-ggz

Familie doet meer dan hulpverlening

NOVA: officiële separatiecijfers worden geflatteerd

Klachtencommissie niet onafhankelijk

Nieuwe website VWS: Dwang in de zorg bij psychische problemen

Geen zorgplan maar leefplan   Leefplan

DSM-5: De toekomst van de psychiatrische diagnostiek

Terugdringen separaties? Gebrek aan lef en leiderschap bij bestuurders

Ggz morrelt aan meldplicht incidenten

Wmo biedt te weinig steun aan ggz-cliënt

Zorgboek Schizofrenie, psychose en de naast betrokkenen

Duizenden Triadekaarten verspreid onder familieleden

Controle inzage EPD niet haalbaar

Cliënten in psychiatrie en verslavingszorg dreigen pgb kwijt te raken

Internetcursus tegen zelfmoorddrang

Minister Klink laat anorexia-patiënt nog altijd in de steek

Strafbare feiten ggz-instellingen melden

Kamer wil separeren sneller terugdringen

KRO De Wandeling: Opgesloten in een isoleercel

Zorgzwaartepakket mogelijkheden geestelijke gezondheidszorg 2010

Verzekeraar UVIT biedt PGB eerstelijnszorg aan

Voorschrijven antipsychotica vaak slordig

Grote verschillen tussen ggz crisisdiensten

Manifest stimuleert aanstelling straatadvocaat

Door bezuinigingen wordt er weer sneller geïsoleerd

Innovatie in de ggz moet veel sneller

Moet de nieuwe dwangwet van tafel?

Kloof tussen wetenschap en ggz-praktijk

Dagelijks leven en functioneren van 800 RIBW-cliënten onderzocht

Intensive care voor psychiatrie nodig

Ggz-instelling zet patiënten in als uitzendkracht

Ypsilon publiceert rapport Familiester 2009

UVIT geeft inzicht in kwaliteit GGZ-instellingen

Inspectie gaat bestuurders afrekenen op zorgkwaliteit

Samenvatting Rapport Familiebeleid in de GGZ: van moeilijkheden naar mogelijkheden

Farmabedrijven beïnvloeden behandelrichtlijnen

Cliënten dupe van herindicatie CIZ

Belastingtoko vordert belastinggeld terug voor cliënten

Onderhandelen over behandelplan maakt patiënt weerbaar

Te weinig aandacht voor verslaafde schizofrenie-patiënt

Nieuws Ervaringsdeskundigen

PGB - Persoonsgebonden Budget

Wat is een Persoonsgebonden Budget (PGB)?

Het Persoonsgebonden Budget (PGB) is een geldbedrag dat u krijgt toegekend om zelf de zorg in te kopen die u nodig heeft. U kunt een PGB krijgen via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), en via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). 

Indicatiestelling

Wie in aanmerking wil komen voor een PGB via de AWBZ , neemt eerst contact op met het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Het CIZ stelt vast welke zorg en hoeveel zorg u nodig heeft.

Deze vaststelling heet indicatiestelling. 

Wet maatschappelijke ondersteuning

Op 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) ingegaan. Hiermee zijn gemeenten verantwoordelijk geworden voor maatschappelijke ondersteuning.

Als u individuele voorzieningen gebruikt die onder de Wmo vallen (zoals huishoudelijke verzorging, een rolstoel of een scootmobiel), dan kunt u ook hiervoor een PGB aanvragen bij uw gemeente.

Rechten en plichten

Krijgt u een PGB toegewezen, dan kunt u zelf bepalen wie uw zorgverlener wordt en op welke momenten u de zorg ontvangt. U moet een overeenkomst afsluiten met de zorgverlener van uw keuze. Ook moet u verantwoording afleggen over uw uitgaven, en een administratie bijhouden. 

Zorg in natura

In tegenstelling tot de zorg die u zelf regelt met een PGB bestaat er ook 'zorg in natura'.

Heeft u zorg nodig door bijvoorbeeld langdurige ziekte, handicap of ouderdom, dan krijgt u die zorg op grond van de AWBZ. U ontvangt deze zorg in natura, bijvoorbeeld verpleging of verzorging, bij u thuis verleend door medewerkers van een zorginstelling. De zorgaanbieder levert de zorg en regelt de administratie daaromheen. U krijgt de zorg zonder kosten geleverd, maar u betaalt wel een eigen bijdrage voor zorg in natura.

Combinatie van PGB en natura

Er is ook een mengvorm mogelijk, als u meerdere soorten zorg nodig heeft. U kiest dan bijvoorbeeld voor verpleging in natura en koopt huishoudelijke verzorging in via uw PGB. Combineren van zorg in natura en als PGB is aan strikte voorwaarden gebonden. Het hangt sterk af van wie u de zorg krijgt, en waarvoor. Meer informatie vindt u bij het College voor Zorgverzekeringen (CVZ), en bij de organisatie die u de zorg levert.

Vergelijk Persoonsgebonden budget en zorg in natura

PGB

Ø       Zelf bepalen door wie, wanneer, waar en hoe de benodigde zorg wordt verleend

Ø       Zelf personeel werven

Ø       Afspraken maken

Ø       Zelf zorgverlener uitbetalen

Ø       Administratie bijhouden

Ø       Verantwoording afleggen

Zorg in natura

Ø       Zorgverlening kan op wissende tijdstippen plaatsvinden

Ø       Kans op wisselende zorgverleners

Ø       Vrijwel geen administratie

Keuzevrijheid en flexibiliteit

U bent niet verplicht om een PGB te nemen als u zorg nodig heeft. U kunt dus ook kiezen voor zorg in natura. U hoeft het PGB niet altijd volledig te besteden aan de zorg waarvoor u geïndiceerd bent. Dat hangt af van de soort zorg, en het aantal uren of dagdelen dat u er recht op heeft.

Meer informatie

Het servicecentrum van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) biedt hulp en advies bij het omgaan met een PGB. Het servicecentrum geeft ook diverse brochures en formulieren uit. De vereniging voor budgethouders, Per Saldo, heeft veel informatie over het aanvragen en omgaan met het Persoonsgebonden Budget, hoe u aan hulp komt, en hoe het zit met de belastingen.

Voor welke zorg en voorzieningen kan ik een Persoonsgebonden Budget (PGB) krijgen?

U kunt een Persoonsgebonden Budget (PGB) krijgen voor:

Ø       persoonlijke verzorging en begeleiding (dit is vanuit de AWBZ);

Ø       hulp in de huishouding, hulpmiddelen en woonvoorzieningen (vanuit de Wmo).

Ø       Een PGB voor hulp bij herstel van een psychiatrische aandoening is vanaf 1 januari 2008 gebaseerd op de Zorgverzekeringswet.

AWBZ

Heeft u hulp of begeleiding nodig, bijvoorbeeld omdat u langdurig ziek bent, een handicap heeft of oud bent, dan kunt u een PGB vanuit de AWBZ aanvragen voor:

Ø       persoonlijke verzorging: hulp bij alledaagse handelingen zoals opstaan, douchen, aankleden, eten en drinken en naar het toilet gaan; verpleging: hulp bij het gebruik van medicijnen, wondverzorging of beademing, het geven van injecties, het zelf leren injecteren;

Ø       ondersteunende begeleiding: ondersteuning om de dag te structureren en de regie te voeren over uw eigen leven, om activiteiten ondernemen thuis en buiten de deur, zoals dagopvang. Sinds 1 januari 2008 kan dit niet meer als u alleen een lichamelijke handicap heeft;

Ø       activerende begeleiding: leren omgaan met uw handicap of problemen, beter persoonlijk functioneren en veranderingen realiseren, bijvoorbeeld zelfstandig gaan wonen of werken;

Ø       kortdurend verblijf buitenshuis: weekendopvang, vakantieopvang of logeeropvang, maximaal twee dagen per week.

Geen PGB als u in een instelling verblijft

Voor behandeling en langdurig verblijf in een AWBZ-instelling, bijvoorbeeld een verzorgingshuis of verpleeghuis, krijgt u geen PGB. U krijgt dan van de instelling alle zorg die u nodig heeft.

Deze vormen van zorg krijgt u altijd in natura.

Wmo

U kunt een PGB Wmo aanvragen voor hulp in de huishouding, een gehandicaptenparkeerkaart, een voorziening of aanpassing in en rond uw huis, een rolstoel of een scootmobiel. Het moet gaan om een voorziening die voor u persoonlijk bestemd is en die u voor langere tijd nodig heeft.

De gemeente bepaalt of u het beste geholpen bent met een individuele voorziening.

Op 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning ingegaan. Huishoudelijke hulp valt sinds 1 januari 2007 niet meer onder de AWBZ maar onder de Wmo.

PGB vanuit de zorgverzekering

Als u herstelt van een psychiatrische aandoening, kunt u in sommige gevallen een PGB voor geneeskundige geestelijke gezondheidszorg (GGZ) krijgen. Vanaf 1 januari 2008 kunt u dit PGB aanvragen bij uw zorgverzekeraar, op grond van de Zorgverzekeringswet.

Overgangsjaar PGB GGZ

Had u in 2007 een PGB voor GGZ, omdat u herstelt van een psychiatrische aandoening?

Uw PGB loopt dan door tot het einde van de termijn gesteld op de indicatie, maar uiterlijk tot 1 januari 2009. Heeft u daarna opnieuw recht op een PGB, dan valt dit onder de Zorgverzekeringswet.

Meer informatie

Meer informatie over de Wmo vindt in het dossier Wmo op de website van het ministerie van VWS of neem contact op met uw gemeente.

Hoe krijg ik een Persoonsgebonden Budget (PGB)?

Om te bepalen of u in aanmerking komt voor een Persoonsgebonden Budget (PGB), moet eerst worden vastgesteld welke zorg en hoeveel zorg u nodig heeft. U kunt een PGB krijgen voor bepaalde zorg uit de AWBZ, en voor individuele voorzieningen uit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

PGB voor AWBZ-voorzieningen

Voor voorzieningen uit de AWBZ stelt het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) vast welke zorg u nodig heeft. Meer hierover leest u onder de interne link ‘Hoe kan ik zorg uit de AWBZ aanvragen?' Als door het CIZ is bepaald welke zorg u nodig heeft, en u heeft voor het PGB-AWBZ gekozen, dan stelt het zorgkantoor uw budget officieel vast, en betaalt het uit.

Toekenningsbeschikking

Het zorgkantoor stuurt u de beslissing waarin staat dat u een PGB-AWBZ krijgt.

Deze beslissing wordt toekenningsbeschikking genoemd; hierin staat uit welk bedrag uw PGB bestaat, voor welke periode uw budget geldt en wanneer u het geld krijgt uitbetaald. U bent dan budgethouder.

PGB voor Wmo-voorzieningen

Een PGB van de Wmo vraagt u aan bij het Wmo-loket van uw gemeente. De naam van het Wmo-loket kan per gemeente verschillen. Soms heet het Wmo-loket, Loket Wegwijs of Zorgloket.

De gemeente beoordeelt of u recht heeft op de zorg waarvoor u een PGB Wmo wilt. De gemeente kan hier zelf regels voor opstellen, binnen het kader van de Wmo.

Uitbetaling

Heeft u een PGB van de AWBZ, dan krijgt u het geld van het zorgkantoor. Is het een PGB van de Wmo, dan betaalt de gemeente. Meestal krijgt u het jaarbedrag in gedeelten uitbetaald, per kwartaal, per half jaar of per jaar. Dit is het 'bevoorschottingsritme'.

Meer informatie

Budgethouders kunnen lid worden van Per Saldo, de belangenvereniging voor budgethouders.

Per Saldo geeft haar leden ondersteuning, informatie en advies.

Mensen met een (lichamelijke of verstandelijke) beperking kunnen zich met vragen over hun PGB wenden tot wenden tot de MEE-organisaties.

Hoe ga ik om met mijn Persoonsgebonden Budget (PGB) van de AWBZ?

Het beheer van een Persoonsgebonden budget (PGB) voor zorg uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) vereist een zorgvuldige administratie.

Wmo en AWBZ

U kunt een PGB gebaseerd op twee wetten, de AWBZ en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), aanvragen. Voor het PGB van de Wmo gelden andere regels dan voor het PGB van de AWBZ. De regels voor het PGB voor de Wmo worden vastgesteld door uw gemeente. Voor meer informatie over deze regels kunt u dus ook het beste contact opnemen met uw gemeente.

De uitleg hieronder is van toepassing op het PGB van de AWBZ.

Zorgovereenkomst

Als uw PGB van de AWBZ is vastgesteld, kunt u op uw eigen voorwaarden een zorgovereenkomst sluiten met een zorgverlener die u zelf uitkiest. De zorgverlener kan iemand uit uw familie of een kennis zijn, maar ook iemand die u nu al regelmatig zorg verleent. U kunt ook zorg inkopen bij een zorginstelling of een particulier bureau. De voorwaarde is wel dat u zorg inkoopt bij iemand die kwaliteit kan leveren.

Modelovereenkomsten

Bij uw PGB krijgt u model-zorgovereenkomsten. In zo'n zorgovereenkomst vermeldt u welke soort zorg u afspreekt en de prijs die u daarvoor betaalt. U én de zorgverlener ondertekenen de overeenkomst. De zorgverlener kan een persoon of een instelling zijn. Extra modelovereenkomsten kunt u opvragen bij het SVB Servicecentrum PGB.

Arbeidsrecht, loonbelasting en sociale premies

Sluit u een overeenkomst met een persoon, dan bent u daardoor werkgever. U krijgt dan te maken met het arbeidsrecht. Als uw zorgverlener (dus werknemer) op meer dan twee dagen voor u werkt, krijgt u ook te maken met de inhouding en afdracht van loonbelasting en sociale premies.

Als u verantwoordelijk bent voor inhouding en afdracht van loonbelasting en sociale premies, kunt u de salarisadministratie laten verzorgen door het SVB Servicecentrum PGB.

Verantwoording afleggen

Over de besteding van een PGB lager dan 2.500 euro hoeft u in 2007 geen verantwoording af te leggen. Dit bedrag heet het verantwoordingsvrije bedrag. Budgethouders met een PGB tot 5.000 euro per jaar verantwoorden eenmaal per jaar hun uitgaven aan het zorgkantoor.

Verantwoordingsformulier

Budgethouders met een PGB boven 5.000 euro per jaar moeten twee keer per jaar hun uitgaven verantwoorden. U krijgt daarvoor een verantwoordingsformulier van het zorgkantoor.

Het zorgkantoor controleert of u het formulier goed heeft ingevuld. Het zorgkantoor kan ook declaraties en zorgovereenkomsten bij u opvragen.

Terugbetalen

Het gedeelte van het PGB dat u niet aan zorg uitgeeft, moet u terugbetalen aan het zorgkantoor. Ook als u een doorlopend PGB heeft, moet u het overblijvende deel terugbetalen. Dat geldt vanaf

1 januari 2008 ook voor de tien procent van het netto toegekende budget die u mocht meenemen naar een volgend jaar.

2008: groter bedrag

Vanaf 1 januari 2008 gaat het verantwoordingsvrije bedrag omlaag van 2.500 euro naar 1.250 euro. Over 1,5 procent van uw PGB hoeft u dan geen verantwoording af te leggen, met een minimum van 250 euro en een maximaal vrij te besteden bedrag van 1.250 euro.

U moet dus vanaf 1 januari over een groter deel van uw PGB verantwoorden hoe u het heeft besteed.

Meer informatie

Voor meer informatie over verantwoording van het PGB voor de AWBZ kunt u terecht op de website pgb.cvz.nl van het College voor zorgverzekeringen (CVZ).

Hoe ga ik om met mijn PGB van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)?

U kunt een Persoonsgebonden Budget (PGB) aanvragen gebaseerd op twee wetten, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Voor het PGB van de Wmo gelden andere regels dan voor het PGB van de AWBZ. De uitleg hieronder is van toepassing op het PGB van de Wmo.

Hoofdregel

Kiest u voor een Persoonsgebonden Budget, dan krijgt u geld waarmee u zelf uw hulp en voorzieningen kunt regelen. U kunt dan zelf bepalen wie u inhuurt als hulp, of welk hulpmiddel u inkoopt. Maar u bent ook zelf verantwoordelijk voor alles rond de inkoop of inhuur.

Afspraken vastleggen

U kunt zelf met uw hulpverlener afspreken wat u wilt betalen voor de zorg, hulp en begeleiding die u krijgt. Leg deze afspraken altijd schriftelijk vast, en volg de wettelijke regels als u iemand inhuurt.

U bent bijvoorbeeld verplicht om aan werknemers ten minste het minimumloon te betalen.

Verantwoording

De gemeente bepaalt zelf hoe u de besteding van het PGB van de Wmo verantwoordt.

Sommige gemeenten zullen helemaal geen verantwoording van u vragen. Andere gemeenten zullen een deel van het budget vrijlaten en alleen over het meerdere verantwoording van u vragen.

Weer andere gemeenten zullen van u vragen om uw uitgaven uit het Persoonsgebonden Budget voor hulp en voorzieningen volledig te verantwoorden.

Hulp en informatie

De vereniging van budgethouders Per Saldo kan u helpen bij het opstellen van de juiste overeenkomsten met de hulp die u wilt inhuren. U vindt er ook meer informatie over het inhuren van hulp.

Als uw gemeente een contract heeft gesloten met het Servicecentrum PGB van de Sociale Verzekeringsbank, kunt u ook deze instantie vragen om hulp bij de administratie van uw PGB Wmo. 

Wie biedt mij hulp bij het beheren van mijn Persoonsgebonden Budget (PGB)?

Er zijn verschillende mogelijkheden om hulp te krijgen bij het beheer van een Persoonsgebonden Budget (PGB) voor AWBZ-zorg.

SVB Servicecentrum PGB

U krijgt gratis ondersteuning van het SVB Servicecentrum PGB. Het Servicecentrum PGB kan bijvoorbeeld de salarisadministratie van uw zorgverlener voor u verzorgen.

Daarnaast voert het centrum voor alle persoonsgebonden budgethouders de volgende taken uit:

wettelijk verplichte loondoorbetaling als uw werknemer ziek is. U kunt uw PGB dan gebruiken om een vervangende zorgverlener te betalen;

telefonische beantwoording van vragen op het terrein van het arbeidsrecht;

het versturen van model-zorg overeenkomsten.

Het SVB Servicecentrum PGB geeft ook een eigen brochure uit over de werkzaamheden.

Overige ondersteuning

U kunt ook lid worden van Per Saldo, de belangenvereniging voor budgethouders. Per Saldo geeft haar leden ondersteuning, informatie en advies.

Verstandelijk gehandicapten (of hun ouders) kunnen met vragen over het PGB terecht bij het budgethoudersnetwerk Naar Keuze.

Alle mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, chronisch zieken en autisten kunnen met vragen over het PGB terecht bij de MEE organisaties in Nederland..

Zorgverzekering

*****************************************************************

Instellingen zoeken naar oplossingen:

 

U kunt de behandelaar vragen deze diagnose in te delen (DBC) als depressie licht of remissie  dan wordt uw behandeling wel vergoed!

 

Deze diagnose DBC "aanpassingsstoornis" kan ook tot eind januari, febr. 2012 omgezet worden worden naar de DBC depressie licht of remissie.

 

Huisartsen en psychiaters kunnen op uw verzoek een code toevoegen op een recept voor kalmerings- slaapmiddelen, dan betaalt u geen eigen bijdrage.

*****************************************************************

Wilt u meer informatie? Kijk eens op: www.veranderingenindezorg.nl

Dit is een de website van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De website gaat over veranderingen in het basispakket van de zorgverzekeringen de AWBZ.

Op de website www.kiesBeter.nl vindt u alle informatie over de zorgverzekeraars en de polissen (inclusief de aanvullende verzekeringen) die zij op de markt brengen.

Of bel gratis: Postbus 51: 0800-8051

Bij Postbus 51 kunt u al uw vragen stellen over de zorgverzekering.

U kunt Postbus 51 op werkdagen bellen van 8.00 uur tot 20.00 uur.

U kunt natuurlijk ook informatie vragen aan uw behandelaar of zorgverzekeraar.

Kijk op www.zorgverzekeraars.nl. 

Of vraag informatie bij één van de cliënten- of familieorganisaties.

Deze vindt u op www.platformggz.nl.

Uitgave Ministerie van Volksgezondheid,Welzijn en Sport

Internetadres www.veranderingenindezorg.nl

Suïcidepreventie

Suïcide, een zwaar beladen en moeilijk bespreekbaar onderwerp, zowel voor de cliënt, betrokkenen áls de hulpverlener. In onze samenleving wordt het, vaak standaard bestempeld als: noodkreet - aandacht vragen - manipuleren - eigen keus - ziek - etc.

Er zullen vele uiteenlopende redenen zijn waarom iemand zoiets ingrijpends bedenkt en ten uitvoer brengt. Ingrijpend voor zichzelf én betrokkenen. Het is daarom te kort door de bocht om daar zo'n oppervlakkig waarde-oordeel over uit te spreken. Het heeft meestal dieper liggende redenen. Zoals bv. intens psychisch lijden, door persoonlijke omstandigheden, dat een ondraaglijke pijn kan veroorzaken. Met gevolg dat er een vernauwing van het bewustzijn optreedt, waardoor de gezonde manier van oplossingen voor problemen niet meer bedacht en toegepast kunnen worden.

Door tunneldenken is nog maar één optie mogelijk om van de pijn af te komen.  

Enkele, van veel voorkomende ervaringen

Suïcide is zowel buiten, maar wat nog erger is, ook binnen de GGZ een taboe.

Er is nooit door iemand binnen de GGZ instelling met haar daarover gesproken, terwijl zij enkele malen een overdosis medicijnen had ingenomen waardoor zij op de Intensive Care moest worden opgenomen. De verpleegkundige (ggz) waar zij toen wekelijks een gesprek mee had, schreef dan in haar dossier dat zij  "kattekwaad had uitgehaald met medicijnen".

Tot zij na 5 jaar een lot uit de loterij had gewonnen, zo leek het, omdat zij een psychiater kreeg toegewezen die daar wel met haar over sprak. Hij legde haar uit, gaf haar inzicht, hoe het kwam dat zij dit deed en wat nog belangrijker is; hoe zij daar op een andere manier mee om kon gaan waardoor het in de toekomst voorkomen kon worden. 

Zij vroeg hem waarom er nooit iemand over praat binnen de instelling; "omdat ze dat niet durven, wel over incest of mishandeling, maar praten over suïcide vinden ze eng" was zijn antwoord.

Verwijtbaar niet professioneel handelen?

G Schema

 

"Gedachten bepalen hoe je je voelt"

Mensen hebben vaak allerlei algemene ideeën over gevoelens en hun gedrag.

Dergelijke ideeën hebben zij ook vaak over het doen en laten van anderen. Hoewel dat helemaal niet het geval hoeft te zijn, gaan zij er gemakshalve van uit dat deze kloppen.

De manier van kijken naar anderen kan het eigen gedrag sterk beïnvloeden.

Bijvoorbeeld

- Ik weet zeker dat zij mij niet mag en daarom zeg ik niets tegen haar.

- Ik heb een minderwaardigheidscomplex en daarom wil niemand contact met me hebben.

- Dat je overspoeld wordt door gevoelens.

- Dat je huizenhoog tegen dingen opziet terwijl het achteraf vaak meevalt.

Dit zijn algemene uitspraken en verwachtingen waar je niet zoveel mee kunt doen.

Ze kunnen er de oorzaak van zijn dat je problemen blijven bestaan of zelfs erger worden.

Pas wanneer ze minder algemeen en vaag worden, kunt u nagaan hoe deze aan te pakken.

Het is verhelderend je bewust te worden van denkpatronen, die maken dat je meer last hebt van gebeurtenissen dan nodig. Bepaalde situaties of gebeurtenissen kunnen zomaar tot bepaalde gevoelens of gedrag leiden. De wijze waarop je een situatie of gebeurtenis inschat is van groot belang. Een voorbeeld: stel je ligt in bed, het is nacht, donker, stil en je hoort de trap kraken.

Als je denkt: “Het is de kat”, dan blijf je rustig, draai je je om en slaap je verder. Maar als je denkt: “Er is vast iemand in huis”, dan slaat de schrik toe, gaat je hart sneller kloppen en lukt het je niet meer om verder te slapen. In beide gevallen is de gebeurtenis gelijk, namelijk het kraken van de trap.

De gedachte verschilt echter en dat leidt tot andere gevoelens en gedrag

 

Wilt u meer lezen,   een volledige uitleg over het G schema kunt u  hier  vinden.

Het G schema

Een manier om problemen uiteen te rafelen is door gebruik te maken van een G-schema.

Het G-schema heeft 5 G’s: gebeurtenis, gedachten, gevoelens, gedrag en gevolg.

Door deze 5 G’s uit te werken ontdek je waarom je in bepaalde situaties iets doet, denkt of voelt. In situaties waarin je je onprettig voelt, kan deze werkmethode je helpen om je angst of onprettige gevoelens te verminderen.

Het G-schema ziet er als volgt uit

Gebeurtenis:	Waar was ik, met wie, wat gebeurde er?
Gedachten:	Wat ging er door mijn hoofd? Wat dacht ik of zei ik tegen mezelf. Wat vond ik ervan?
Gevoelens:	Wat voelde ik, welke emoties had ik?
Gedrag:	Wat deed ik? Hoe reageerde ik?
Gevolg:	Een rot gevoel?

In dit schema kunt u links invullen wat er gebeurd is met alle nare gevolgen.

Rechts wat u zou kunnen denken met het gevolg dat u geen rot gevoel meer heeft (krijgt) maar "een goed gevoel".

Gebeurtenis:

*

 

Gedachten:	Uitdaging, nieuwe  gedachten:
Gevoel:	Gewenst gevoel:
Gedrag:	Gewenst gedrag:
Gevolg:	Gewenst gevolg:

Crisisplan

Een crisis kan ook ontstaan buiten kantooruren, in de avond, nacht, in het weekend of tijdens de feestdagen. Dan is de kans groot dat je huisarts en hulpverlener er niet zijn. Je moet dan, als je verward bent, uitleg geven over de situatie waarin je verkeert aan mensen die je niet kent, en jou ook niet kennen. Dat is vragen om nog meer problemen.

Om de schade van een (dreigende) crisis te voorkomen of te beperken kun je samen met een betrokkene en je hulpverlener een crisisplan maken. Je kunt het ook zelf maken met een betrokkene en dan later bespreken met je hulpverlener. Daar kun je zelf en ook anderen in je omgeving veel baat bij hebben op het moment dat je in crisis raakt of bent. Het crisisplan geeft duidelijkheid en inzicht in het ontstaan en ontwikkeling van de crisis. Waardoor je bijvoorbeeld veel eerder aan de bel trekt, en niet wacht tot de genoemde signalen aan de orde zijn. Daardoor bestaat de kans dat crises in de toekomst voorkomen kunnen worden of in hevigheid en duur beperkt kunnen blijven.Zo kun je in het crisisplan ook aangeven wat wel of niet werkt als je in crisis bent.

Lees het Crisisplan eerst goed door voordat je het ondertekent. Moet er nog iets bij, dat je was vergeten te zeggen tijdens het gesprek? Staan er dingen in, waarvan je vindt dat ze anders gezegd moeten worden of waarvan je vindt dat ze helemaal geschrapt moeten worden?

Als de afspraken gemaakt en ondertekend zijn liggen ze voor alle drie de partijen vast, en is het een positieve wilsverklaring.

Het crisisplan maakt deel uit van de behandelovereenkomst zoals beschreven in de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO) en geldt als behandelplan tijdens een crisis.

Als de huisarts en de hulpverlener het crisisplan opslaan in je EPD (Elektronisch Patiënten Dossier) kun je verwijzen naar je Crisisplan en kunnen de dienstdoende huisarts en hulpverlener, evt. via politie of ambulancepersoneel, in één oogopslag duidelijkheid krijgen over je situatie en welke afspraken er gemaakt zijn.

Crisisplan

Voortekenen van een crisis bij mij zijn

Bijvoorbeeld:

• Hoe merk je dat het slechter gaat met je?
• Hoe is voor anderen te herkennen dat het niet goed gaat met je?
• Verandert je gedrag? Zo ja, hoe?
• Ontken je dat het slechter met je gaat?
• Vindt je het moeilijk om hulp te vragen?
• Blijf je zolang mogelijk door functioneren in de hoop dat het vanzelf overgaat?
• Als je om hulp vraagt: hoe doe je dat?
• Zijn er manieren waarop je zelf probeert de naderende crisis te voorkomen, bijvoorbeeld door alcohol of door heel gestructureerd te gaan leven?

Hoe ziet een crisis er bij mij uit

Bijvoorbeeld:
 

• Mijn diagnose is……
• Ben je aanspreekbaar, benaderbaar?
• Weet je in een crisis nog wel wie en waar je ben of moet dat gezegd worden?
• Ik ben afwezig en onrustig en daardoor moeilijk aanspreekbaar. Ik ben bang, achterdochtig?
• Psychotische verschijnselen ……?
• Indien stemmen, wat zeggen ze, welke opdracht krijg je?
• Ik ben verbaal agressief (belangrijk: ik zal nooit geweld gebruiken jegens anderen)?
• Ik uit mijn agressie door ….. ?
• Verzorg je jezelf dan nog goed?
• Verandert je eetpatroon? Vergeet je te eten en vermager je, of eet je juist overmatig veel?
• Verandert je slaappatroon?
• Neem je de medicijnen (op tijd) in?
• Houd je je nog aan afspraken, reageer je nog op de deurbel, telefoon, open je de post?
• Trek je je terug of ga je juist veel om hulp vragen?
• Weet je buitenshuis dan nog waar je woont?
• Vraag mij naar mijn waan/hallucinatie en check met mij of het klopt?
• Verwond je jezelf?
• Ik wil niet meer leven en denk veel na over suïcide?

Hoe te handelen bij een crisis

Hoe kunnen (crisis)hulpverleners of je omgeving het beste met jou omgaan als je in crisis bent? Wat moeten ze wel of juist niet doen?

Wie mag er namens jou het woord voeren als je daartoe zelf even niet in staat bent?

Bijvoorbeeld:

• Leg mij rustig en duidelijk uit wat er (met mij) aan de hand is en wat u van plan bent met mij te gaan doen?
• Benader mij rustig?
• Raak mij niet aan, als dit toch moet leg mij dan eerst uit wat u van plan bent te gaan doen?
• Zeg mij dat ik veilig ben?
• Vraag mij wat er gebeurd is, waarom ik zo wanhopig ben?
• Neem contact op met mijn contactpersoon en regel dat hij/zij naar mij toekomt?
• Zijn er mensen die niet gebeld mogen worden?
• Wil je aangesproken worden door een man of vrouw, op een zachte en begripvolle manier of juist autoritair en doortastend?
• Als ze je vragen stellen: geef je dan eerlijk antwoord of ga je je situatie mooier voorstellen dan de werkelijkheid is? Moeten ze in dat geval doorvragen en je confronteren?
• Met welke argumenten ben je te overtuigen dat opname nodig is?
• Wil je zoveel mogelijk de regie houden en moet men alles (medicatie + evt. bijwerking etc.) met je bespreken?
• Eventueel gewenste medicatie tijdens een crisis: ………….?
• Ik verdraag geen…. dit veroorzaakt bij mij …….?
• Zijn er lichamelijke zaken (ziektes, kwetsbare plekken of allergieën) waar men rekening mee moet houden?
• Kalmeert water, koffie, thee , of een sigaret?

Afspraken

Bijvoorbeeld:

• Bellen naar dr. …….. bij voortekenen van crisis?
• Bellen naar Crisisdienst ……….. ?
• Medicatie…………. mg. bij dreigende crisis?
• Opname dan mogelijk via BOR regeling?
• Bied een gesprek aan om te praten over ………?
• Heb je ervaringen met medicijnen die je helpen of waar je slechte ervaringen mee hebt?
• Hoe denk je over de isoleercel, juist wel of absoluut niet?

Mijn dagelijks leven

Bijvoorbeeld:

• Ik woon ….. kinderen?
• Wat doe je zoal dagelijks?
• Ik ben…… druk, rustig, op mezelf, opgewekt etc.?
• Mijn hobby’s zijn …… sport graag, met name in teamverband?
• Ik hou van ….wandelen, winkelen, tv kijken, muziek luisteren?
• (Vrijwilligers)werk?
• Daarnaast doe ik …….. per week vrijwilligerswerk bij…….?
• Heb je een uitkering?
• …. maal per week heb ik een gesprek met mijn begeleider?
• Ik heb regelmatig een gesprek met …………. (hulpverlener), …………………. (psychiater)?

Mogelijke aanleidingen van een crisis bij mij zijn

Bijvoorbeeld:

niet slapen, teveel prikkels, veel piekeren, angst, teleurstellingen, somberheid etc.?

Zijn er speciale periodes in het jaar waarin de kans groter is dat je in crisis raakt? (bijv. rond feestdagen, sterfdata etc.)?

Lichamelijke gegevens

Bijvoorbeeld:

• Ik heb (de ziekte) ….. of mijn lichamelijke klachten zijn …..?
• Ik heb veel last van ……… mijn rug, hoofdpijn?

Medicatie

Taken contactpersoon

Contactpersoon:

Bijvoorbeeld:

• Eventueel contact opnemen met dr. ……... of crisisdienst …….. of …………?
• Ziekmelden bij werk, vrijwilligerswerk, club?
• Inlichten uitkeringsinstantie …. tel. nr. … uitkeringsnr…… contactpersoon….?
• Bespreekt, gaat na welke crisismedicatie je toegediend krijgt?
• Doorbetaling van vaste lasten, financiën?
• Heeft kopie van mijn huissleutel. Woning controleren afgesloten, gas en licht uit, planten verzorgen, verwijdert bederfelijk eten?
• Opvang kinderen, huisdieren?
• Bezorgen van post en persoonlijke spullen, geld, mobiel. (Alles) in overleg met mij?
• Bij opname mobiel, bril, gehoorapparaat, schone kleding, persoonlijke verzorging, cd's, boek?

Praktische aandachtspunten

Bijvoorbeeld:

• Ik volg een …. dieet
• Ik ben vegetariër
• Ik eet geen varkens- en lamsvlees
• Wettige vertegenwoordiger, indien aanwezig verplicht invullen
• Waar bewaar je je medicijnen?
• Ben je gelovig en moet er een geestelijk verzorger langskomen? Wil je een bijbel hebben?

Ondertekening voor akkoord

Datum:

Plaats:

Cliënt:

Contactpersoon:

Hulpverlener:

Life Chart

Een boekje waarin wordt bijgehouden hoe uw stemmingen in de loop der jaren waren, welke levensgebeurtenissen (life events) van invloed waren op uw stemmingen en ook hoe uw stemmingen reageren op uw medicijngebruik.

Door het bijhouden van uw stemmingenverloop krijgt u een beter inzicht in uw stoornis. Vaak wisselen uw stemmingen bij soortgelijke gebeurtenissen. Door deze in beeld te brengen, krijgt u meer grip op uw stoornis.

Vaak wisselen uw stemmingen bij soortgelijke gebeurtenissen. Door deze in beeld te brengen, krijgt u meer grip op uw stoornis. U kunt bijvoorbeeld rekening houden met het feit dat het voor u belangrijk is om na een pittige discussie op het werk een dag rust te nemen en niet gelijk door te gaan met een andere energie vragende activiteit.  Lees verder

Uw behandelaars zullen met u meekijken hoe u de door u bijgehouden stemmingen kunt interpreteren. Sommige behandelaars gaan een stapje verder en vullen de life chart met u in.

Ook hier geldt weer: durf er gerust om te vragen.

Handleiding Life Chart Methode voor Stemmingsstoornissen

Bron: VMDB Life Chart

Noodplan en signaleringsplan

Om perioden van manie, depressie of psychose te voorkomen, helpt het een zogenaamd nood- of signaleringsplan te maken. In de psycho-educatiecursussen wordt er aandacht aan besteed,

soms helpen uw behandelaars bij het opstellen van zo’n plan.

U brengt in kaart hoe uw gedrag is tijdens uw stabiele periode en hoe dat verandert als u

 (hypo)manisch, psychotisch of depressief dreigt te worden.

Tevens is erin aangegeven wie uw contactpersoon bij eventuele opname is.

Het goed doorspreken van uw noodplan met uw behandelaars of uw omgeving kan veel ellende of schade voorkomen. Het is niet een van de gemakkelijkste dingen om te doen en het verdient in de loop der jaren regelmatig bijstelling, maar het levert zeker veel op!

Een voorbeeld van een noodplan is te vinden in de brochure “Wat u zelf kunt doen” die u kunt bestellen bij het kantoor van de VMDB voor € 1,00 per stuk of kunt downloaden via internet.

Bij het noodplan hoort een zelfbindingscontract, waarin vastgelegd wordt wat u wel, en vooral niet, zult doen bij dreigende perioden van manie, depressie, gedachten aan zelfdoding, of andere moeilijke perioden. Perioden, waarin uw manisch depressieve stoornis het u onmogelijk maakt uw gedachten op de juiste wijze te laten functioneren. Meestal is hierin ook vastgelegd hoe en wanneer met uw behandelaars contact opgenomen kan worden.

Bron: VMDB Noodplan - Signaleringsplan

Psycho-educatiecursussen

Sinds 1995 worden er overal in het land psycho-educatie- of voorlichtingscursussen gegeven over de manisch depressieve stoornis. Psychiater Adriaan Honig heeft ze opgezet, samen met de VMDB.

In de loop der jaren is de oorspronkelijke opzet wel veranderd, maar de inhoud is vrijwel hetzelfde gebleven. Het zijn cursussen van 6 bijeenkomsten, waaraan patiënten en één van hun betrokkenen deelnemen. Aan de orde komen:

• Bijeenkomst 1
  inleiding en kennismaking, symptomen (depressie, manie, psychose). beloop, genetica
• Bijeenkomst 2
  Oorzaken, stress-kwetsbaarheidsmodel, stemmingsstabilisatoren
• Bijeenkomst 3
  Life-chart
• Bijeenkomst 4
  Medicijnen, antidepressiva en antipsychotica
• Bijeenkomst 5
  Herkenning van vroeg-symptomen, omgaan met het noodplan (signaleringsplan), beperken van gevolgen, zelfbindingscontract
• Bijeenkomst 6
  De toekomst, evaluatie, kennismaking met de VMDB

Doel van de cursus is voornamelijk de patiënt en betrokkene inzicht te geven in het ziektebeeld van MDS, zodat acceptatie mogelijk is. Daarnaast wordt ook de zelfredzaamheid bevorderd en de therapietrouw verhoogd, waardoor het risico voor terugval vermindert.

Lees hier de gegevens over de dichtstbijzijnde cursus

Bron: Vereniging voor Manisch Depressieven en Betrokkenen (VMDB)

Nazorg         Ø      Aanbod       Flexibel en gevarieerd aanbod voor nazorg De instelling is verantwoordelijk voor het realiseren van de nazorg. Indien nazorg niet door andere instellingen geboden wordt, moet de instelling zelf nazorg bieden. Informatie over de mogelijkheden voor nazorg De hulpverlener informeert de cliënt over de keuzemogelijkheden aan nazorg. Instemming cliënt welke nazorg De cliënt bepaalt welke nazorg hij/zij nodig heeft. Informatie lotgenotencontact De instelling geeft tevens informatie over zelfhulpgroepen of lotgenotencontacten.     Ø      Begeleiding         Aandacht voor maatschappelijke participatie in de nazorg Begeleiding in het traject naar maarschappelijke participatie es een belangrijk onderdeel van nazorg. Heldere afspraken over de begeleiding Er worden heldere afspraken gemaakt tussen cliënt en hulpverlener, bijvoorbeeld over een jaarlijkse evaluatie van de stand van zaken.

Afsluiting en uitkomsten van behandeling         Ø    Eindevaluatie hulpverlening behandeling     Inbreng cliënt bij eindevaluatie Bij de eindevaluatie van de hulpverlening wordt het plan mede getoetst aan de hand van de mening, opmerkingen en wensen van de cliënt. Instemming cliënt De hulpverlener maakt een helder en voor de cliënt begrijpelijk verslag De cliënt stemt hiermee schriftelijk in.     Ø      Uitkomsten van de behandeling      Vermindering van klachten De cliënt is van mening dat de behandeling heeft bijgedragen aan het verminderen van de klachten waarvoor de cliënt in behandeling is gekomen. Zelfredzaamheid is vergroot De kracht en het vermogen van de cliënt om zelfstandig te functioneren zijn toegenomen. Weerbaarheid en mondigheid toegenomen De cliënt is mondiger en weerbaarder geworden, kan voor zichzelf opkomen en neemt eigen beslissingen. Zelfstandigheid is toegenomen De cliënt is in staat zich zelfstandiger te handhaven op gebieden als wonen, werken, dagbesteding, financiën, relaties en dergelijke.     Ø      Afsluiting behandeling      Instemming cliënt De cliënt stemt schriftelijk in met de afsluiting van de behandeling. Toestemming voor informatieoverdracht De cliënt geeft schriftelijk toestemming voor een eventuele verwijzing en de overdracht van gegevens Nazorg is geregeld De behandeling wordt pas afgesloten als de nazorg is geregeld

Fase van uitvoering van activiteiten         Ø     Behandelplan      Informatie over de behandeling De hulpverlener informeert de cliënt over de behandeling, de mogelijkheden aan therapievormen en zorg, medicatie (eventuele bijwerkingen),en over mogelijke alternatieve vormen van hulp. Keuze van (sekse) en verandering van hulpverlener De cliënt moet de voorkeur voor een hulpverlener of begeleider kunnen uiten. Cliënten moeten kunnen kiezen voor een man of vrouw als hulpverlener en indien nodig van hulpverlener kunnen veranderen. Inspraak behandeling / therapie De cliënt krijgt de ruimte om wensen en doelen wat betreft de behandeling kenbaar te maken. De hulpverlener en cliënt stellen in onderling overleg zijn / haar behandelplan op. Mogelijkheid tot laten bijstaan De cliënt krijgt ruimte om wensen en doelen wat betreft de behandeling kenbaar te maken en kan zich hierbij laten bijstaan door een ervaringsdeskundige. Zelfbeschikking begeleidingsplan De cliënt stelt, indien hij / zij dat wenst, zelf zijn / haar begeleidingplan op. Helder behandelplan Het behandelplan is opgesteld in voor de cliënt begrijpelijke taal. Instemming cliënt De cliënt dient schriftelijk in te stemmen met het behandelplan of met eventuele wijzigingen. Inzagerecht dossier Cliënten hebben conform de privacywetgeving inzage in hun eigen dossier.     Ø      Behandeling / Begeleiding      Gevarieerd en flexibel aanbod aan behandeling / therapie De instelling biedt een gevarieerd en flexibel aanbod aan mogelijkheden van behandeling en therapieën. Alternatieven aanbod aanwezig Er zijn alternatieve vormen van behandeling / therapieën aanwezig. Verandering in therapie / behandeling is mogelijk De cliënt kan veranderen van hulp, indien de cliënt dit nodig of wenselijk vindt. Informatie herhaaldelijk beschikbaar De informatie over de zorg / behandeling, medicatie, (bij)werkingen, e,d, wordt tijdens de behandeling herhaaldelijk gegeven.     Ø    Professionaliteit personeel      Deskundigheid personeel (seksespecifieke en transculturele hulpverlening) De instelling zorgt voor deskundige en invoelende hulpverleners. De instelling zorgt ervoor dat het personeel seksespecifieke en transculturele deskundigheid bezit Deskundigheidsbevordering medewerkers De instelling zorgt voor training en deskundigheidsbevordering aan het personeel, waarbij gebruik gemaakt wordt van het bestaande scholingsaanbod zoals dat ontwikkeld is door cliënten, zoals participatietraining, cliënt als docent. Waarborging continuïteit van personeel De continuïteit van de hulpverlening is gewaarborgd, de instelling zorgt ervoor dat er niet onnodig veel invalkrachten zijn. Indien er sprake is van wisseling van hulpverleners wordt de cliënt hierover vooraf ingelicht en garandeert de instelling de deskundigheid van een invaller. Inspraak van cliëntenraad bij aannamebeleid Bij het aannamebeleid van de instelling bij de functies die van wezenlijk belang zijn voor cliënten, neemt een vertegenwoordiger namens de cliënten deel aan de sollicitatiecommissie. Ervaringsdeskundigheid als positief selectiecriterium Ervaringsdeskundigheid is in het aannamebeleid van de instelling een positief selectiecriterium.     Ø      Ruimte voor ervaringsdeskundigheid     Benutten van ervaringsdeskundigheid De ervaringsdeskundigheid van de cliënt wordt benut tijdens de hulpverlening. Vergroting van de weerbaarheid en mondigheid De hulp is erop gericht om de zelfredzaamheid van de cliënt te stimuleren. De cliënt wordt in staat gesteld zich zelfstandig te handhaven op de verschillende levensgebieden zoals wonen, werken, financiën, dagbesteding, relaties, en dergelijke. Aandacht voor sterke kanten De hulpverlener heeft oog voor de sterke en positieve kanten van de cliënt en benut de mogelijkheden en vaardigheden van de cliënt. Stimuleren cliëntgestuurde projecten De instellingen ondersteunen de cliëntgestuurde projecten, zoals arbeidsrehabilitatie, consumerrun, lotgenotencontact, en dergelijke.     Ø      Tussentijdse evaluatie behandeling / begeleiding     Regelmatige evaluatie De behandeling wordt tussentijds geëvalueerd op vaste tijdstippen, bijvoorbeeld na zes weken bij kortdurende behandeling en drie maanden bij langdurige behandeling. Inspraak van cliënt Bij de tussentijdse evaluatie van de hulpverlening wordt het plan en vastgestelde behandeldoelen en de behandelrelatie mede getoetst aan de hand van de meningen, opmerkingen en wensen van de cliënt. Hierbij wordt het toekomstperspectief en de wensen rondom nazorg expliciet meegenomen (verleden, heden en toekomst) Aandacht voor positieve zaken In de evaluatie is er ook aandacht voor die zaken die wel goed gaan en bereikt zijn. Actieve houding wat betreft de wensen en behoefte van cliënt De hulpverlener geeft de cliënt ruimte diens mening en wensen kenbaar te maken. Instemming cliënt bij bijstelling behandeling Als het nodig is dat het plan wordt bijgesteld, gebeurt dit met (schriftelijke) instemming van de cliënt.     Ø      Wonen / verblijf      Flexibel en gevarieerd woonaanbod De intramurale instellingen bieden een gevarieerd en flexibel aanbod aan wonen, dagbesteding, recreatie sociaal netwerkbegeleiding en financiële begeleiding. Scheiding wonen en behandelen De behandeling wordt gescheiden van de woonvoorziening gegeven. Woonrecht De instelling streeft ernaar om mensen die langdurig verblijven in de instelling woonrecht te bieden. Stimuleren tot reïntegratie De instellingen streven ernaar om mensen die langdurig verblijven in de instelling, begeleiding te bieden in het reïntegratieproces (bijvoorbeeld woonbegeleiding). Somatische zorg aanwezig Cliënten krijgen deskundige somatische zorg indien nodig. Mogelijkheid tot privacy De intramurale instellingen garanderen de privacy van cliënten. Bijvoorbeeld de mogelijkheid hebben om je terug te trekken met je eigen partner. Veiligheid gewaarborgd De instellingen garanderen de veiligheid van cliënten. Met betrekking tot de veiligheid op de afdeling of woonvorm: - respecteren de hulpverleners en de cliënten de algemene omgangsvormen en de fatsoensnormen;                                                    - zijn ze samen verantwoordelijk voor de sfeer/sociale veiligheid; - ontwikkelen ze met elkaar beleid op het gebied van de sociale veiligheid; zijn ze actief betrokken bij het waarborgen en bewaken van de sfeer en de sociale veiligheid (geen geweld en agressie). Leiding en hulpverleners vervullen hierbij een voortrekkersrol. De cliëntenraad toetst en onderneemt zo nodig stappen.

De toegang tot de voorziening         Ø      INFORMATIE     Volledige informatie De instelling zorgt ervoor dat de cliënten alle informatie krijgen die van belang is voor hun situatie. Specifieke informatie Voor de verschillende sectoren en afdelingen wordt de specifieke informatie verstrekt. De cliënt ontvangt de huis- en instellingsregels of wordt er op attent gemaakt.                          Beschikbaar De genoemde informatie is op schrift gemakkelijk voor de cliënt beschikbaar en er is sprake van regelmatige herhaling, indien nodig. Afgestemd op de cliënt De informatie is samen met de cliëntenraad ontwikkeld en is afgestemd op de cliënt die de informatie nodig heeft. Begrijpelijk De instelling verschaft informatie die toegankelijk is voor mensen die een andere taal dan Nederlands spreken of minder gewend zijn informatie te lezen. De informatie is (zo mogelijk) toegankelijk voor mensen met een auditieve of visuele handicap     Ø    TOEGANKELIJKHEID     Bereikbaar De locaties van de instelling bevinden zich op een centrale locatie en zijn goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Toegankelijk voor gehandicapten De instelling is goed bereikbaar en toegankelijk voor gehandicapten. Bereikbaarheid buiten kantooruren De instelling dient te regelen dat de instelling ook buiten kantooruren bereikbaar is voor mensen in een crisissituatie. Geen wachtlijsten en wachttijden De instelling heeft de inspanningsverplichting om de aangemelde cliënten in een zo kort mogelijke periode te woord te staan.     Ø     INTAKE / PROBLEEMDEFINIËRING     Actieve houding wat betreft de wensen van de cliënt De hulpverlener informeert bij de intake naar de wensen en verwachtingen van de cliënt en dient deze serieus te nemen. Als de hulpvraag van de cliënt niet duidelijk is, wordt de cliënt ondersteund bij het formuleren van de hulpvraag. Cliënt krijgt de tijd en de ruimte De hulpverlener biedt de cliënt de tijd en ruimte om zijn/haar wensen en verwachtingen kenbaar te maken. Cliënt kan bijgestaan worden Als de cliënt dat wenst kan hij/zij bij de indicatiestelling bijgestaan worden door een persoon naar eigen keuze. De cliënt krijgt vooraf te horen dat deze mogelijkheid er is. Afspraken over informatie-uitwisseling Wanneer de cliënt dat wenst, kunnen familieleden of andere naasten geïnformeerd worden over de situatie van de cliënt en eventueel bij de behandeling betrokken worden of optreden als zaakwaarnemer of vertegenwoordiger. Schriftelijke toestemming opvragen van informatie Zonder schriftelijke toestemming van de cliënt mag er geen informatie worden opgevraagd bij verwijzers of anderen. Bijstelling probleemdefiniëring Na verloop van tijd moet een tussentijdse bijstelling van de hulpvraag mogelijk zijn.     Ø     ONDERZOEK / DIAGNOSESTELLING      Instemming cliënt Indien onderzoek nodig en gewenst is, vraagt de hulpverlener de cliënt hiervoor schriftelijk om toestemming. Recht op second opinion De cliënt heeft recht op een second opinion, dat wil zeggen dat de cliënt een behandelaar naar eigen keuze mag vragen om ook een diagnose te stellen. Analyse op alle levensgebieden De diagnose betreft het brede terrein van de verschillende levensgebieden waarop men problemen kan hebben. Verslag aan de cliënt Over de resultaten van het onderzoek wordt door de hulpverlener verslag uitgebracht aan de cliënt.     Ø      INDICATIESTELLING / ZORGTOEWIJZING     Aanbod van zorg is helder Het moet voor de cliënt helder en duidelijk zijn welke zorg de cliënt kan verwachten. Keuzemogelijkheid van zorg en instelling Er is sprake van een gevarieerd & flexibel aanbod van zorg waaruit de cliënt kan kiezen. Betrokkenheid bij indicatiestelling De cliënt heeft inspraak bij de invulling van de indicatiestelling en de uiteindelijke hulp die hij/zij ontvangt. Instemming cliënt De cliënt geeft schriftelijk zijn / haar instemming met de indicatiestelling en invulling van de behandeling.     Ø      AFSTEMMING VAN DE ZORG     Integraal aanbod Binnen de psychiatrie en de verslavingszorg is veelal sprake van problemen op verschillende levensgebieden, zoals huisvesting, financiën, opvoedingsproblemen, gezondheid. Cliënten moeten gebruik kunnen maken van zowel het aanbod in de verslavingszorg als het hulpaanbod in andere sectoren zoals de geestelijke gezondheidszorg of het maatschappelijk werk. Ketenkwaliteit Cliënten die een beroep doen op verschillende instellingen voor de (geestelijke) gezondheidszorg en de maatschappelijke dienstverlening dan wel op verschillende voorzieningen binnen één instelling, kunnen rekenen op samenwerking en een op elkaar afgestemd zorgaanbod. Een combinatie aan problemen (de zogeheten dubbele diagnose) zoals verslaving en psychische problemen, mag geen reden zijn om iemand niet in behandeling te nemen. Ketenregie Gedurende de behandeling is er één hulpverlener verantwoordelijk en aanspreekbaar voor de behandeling die de cliënt ontvangt Continuïteit van zorg De instelling zorgt ervoor dat er sprake is van continuïteit van zorg. De verschillende stappen en fasen in het hulpverleningsproces dienen op elkaar aan te sluiten. De instelling is verantwoordelijk voor een vervangend zorgaanbod als de hulp niet op elkaar aansluit en er wachtlijsten zijn.

De cliënt als individu       Ø    RESPECTVOLLE BEJEGENING        Respect voor de cliënt als persoon De cliënt wordt behandeld als een uniek persoon met een eigen leven, niet als iemand met een stoornis Cliënt als mondig individu De cliënt wordt als een mondig en serieus te nemen persoon gezien. Vriendelijke en correcte houding De cliënt wordt vriendelijk en correct bejegend en te woord gestaan. Gelijkwaardigheid De cliënt wordt door de hulpverleners benaderd op voet van gelijkwaardigheid. Er is geen betutteling.          Ø      EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID CLIËNT     Zelfbeschikkingsrecht Uitgaande van de menselijke waardigheid wordt de persoonlijke autonomie en het (morele) zelfbeschikkingsrecht van cliënten gewaarborgd Stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid De eigen verantwoordelijkheid van de cliënt staat centraal, hetgeen inhoudt dat er een appèl op wordt gedaan. Ervaringsdeskundigheid De ervaringsdeskundigheid van de cliënt wordt benut tijdens de behandeling.     Ø      MEDEZEGGENSCHAP      Inspraak op afdelings- en instellingsniveau zowel individueel als collectief via cliëntenraden De cliënten beschikken op afdelings-, instellingsniveau en binnen projecten individueel en als groep over meerdere mogelijkheden tot medezeggenschap. De taken en bevoegdheden van de cliëntenraad zijn vastgelegd De taken en bevoegdheden van de cliëntenraad zijn bedoeld als medebepaler van het beleid en als behartiger van de belangen van cliënten. Individuele cliënten worden in staat gesteld aan de cliëntenraad deel te nemen en om zowel binnen als buiten de instelling (plaatselijk, regionaal en landelijk) aan belangenbehartiging te doen. Ondersteuning van de cliëntenraad Om de belangenbehartiging door cliëntenraden mogelijk te maken is financiële, materiële en personele ondersteuning nodig.