Het is onwezenlijk stil, als wij tegen half elf,
bepakt en bezakt, het zorgcentrum in Amstelveen binnengaan. Slechts een paar
bezoekers en nog minder bewoners zitten in de centrale hal. Er is geen muziek,
de enorme grote digitale TV staat niet aan en ook het restaurant is gesloten.
Er heerst, zoals als altijd, een bedompte sfeer.
We lopen alle gangen door en nemen de lift naar de 2e etage. Daar stappen we
uit en zijn dan waar we wezen willen. Op de gang komen we gelijk al het
afdelingshoofd tegen, voor wie ik onwijs veel respect heb!
"We zijn u moeder niet vergeten hoor vanmorgen", zegt ze ongevraagd,
"we stonden om half zeven al bij haar bed te zingen, en daar was ze nogal
verbaasd over". Mijn moeder wordt vandaag 84 jaar. Geboren als vijfde, en
laatste, dochter van een hardwerkend gezin in 1926.
Na een moeilijke jeugd, verloor mijn moeder in de oorlog in één week haar vader
bij een bombardement op de hoogovens waar hij werkte, en haar oudste zus aan de
ziekte difterie. Een jaar later werd ze gescheiden van haar vriendje, die te
werk werd gesteld door de Duitsers in Berlijn, en pas 2,5 jaar later
terugkeerde, meer dood dan levend. In 1947 trouwde ze met elkaar en kende
gelukkige tijden in de eerste jaren van hun huwelijk.
Mijn moeder was een jaar of 42 toen zij vreselijk veel pijn kreeg in haar
ledematen. Dokters mochten er niet aan te pas komen want die wisten het toch
niet. Het ging van kwaad tot erger, en op het laatst kwam ze deur niet meer
uit. Pas toen ik uit militaire dienst kwam in 1972 en inmiddels een andere
dokter had genomen, en deze bij toeval eens langskwam voor mij, zag hij de
staat waarin mijn moeder verkeerde en werd zij gelijk doorverwezen naar het
ziekenhuis. Ze heeft daar toen 6 maanden gelegen. Ze had al die jaren een
vrouwenziekte gehad: osteomalacie, oftewel botontkalking, waardoor botten
breken. Dat moet ongelooflijk pijnlijk zijn geweest.
Een jaar hierna kon ze weer gewoon lopen zonder pijn. Ze verhuisde kort daarna
naar Zaandam, waar mijn vader - als medewerker van Albert Heijn - een woning
kon krijgen, weg uit Amsterdam. Ze hebben daar 17 jaar gelukkig gewoond totdat
mijn vader een hersenbloeding kreeg en binnen 14 dagen overleed. Alweer een
tragisch moment voor mijn moeder, die weduwe werd, nu al weer 17 jaar
geleden. Ze kan zich met hulp aardig redden, tot ze bijna 4 jaar geleden
tijdens het douchen kwam te vallen, en ze weg raakte. Toen ze weer bijkwam had
ze enorm veel pijn en wist zich half kruipend over de vloer naar de telefoon te
bewegen, en belde de buurman. Die had ook een sleutel en stond binnen een
minuut bij haar binnen, en reageerde alert, belde de ambulance en mijn moeder
werd afgevoerd naar het ziekenhuis in Zaandam.
Een lange periode van ellende brak er voor haar aan, want ze moest in een gips
harnas, om botten weer te laten herstellen, en ze was er toen erg slecht aan
toe. De familie vreesde toen voor haar leven. Na een paar maanden kwam ze er
weer bovenop, en mocht ze wat revalideren. Dat ging steeds beter en dus werd ze
te goed, en te duur, voor een ziekenhuis, en werd er naar een zorgcentrum
gezocht. Binnen een maand lukte dat en begin april werd ze geplaatst in het
Zonnehuis in Amstelveen. Aanvankelijk was mijn moeder geestelijk nog wel goed,
en was ze ook wel content met haar bestaan daar. Na een maand of twee kreeg ze
een eigen kamer, uitkijkend over een prachtige tuin. Dat duurde nog geen jaar
want toen ging alles plat wegen een uitbreiding van het tehuis, en werden alle
bewoners van die vleugel overgebracht naar een dependance, die in mijn ogen,
niet in de schaduw kan staan van het 'echte' zonnehuis,
Allemaal aan elkaar geschakelde containers, geen enkele vriendelijkheid in het
'gebouw', alles van kil metaal, niets warms, zoals thuis...
Hier zit ze nu bijna twee jaar. vorig jaar november kwam ze te vallen en brak
haar heup. Na de operatie had ze ook geestelijk weer een klap gekregen en
werden de conversaties steeds moeilijker. Bewoners waar ze regelmatig contact
mee had, en wel eens bij elkaar op de kamer kwamen, zijn inmiddels overleden.
In het begin deed haar dat nog veel. Nu is ook dat proces over. Afgelopen
zaterdagavond werden bewoners die dat wilde vervoerd naar een optreden in een
ander tehuis in Amstelveen. Ook haar medebewoonster/ vriendin ging daar naar
toe.
Afgelopen maandag kwam haar medebewoonster te overlijden. Natuurlijk keek mijn
moeder er van op, maar het deed haar verder niets (meer...)
Die oudere mensen zijn heel erg hard tegen elkaar. Hard en morbide. Zo zaten ze
aan tafel te praten, en vroegen zich af wie de volgende zou zijn die dood zou
gaan. Mijn moeder zei direct dat zij nu aan beurt was..
Ja, wanneer het leven zo weinig meer te bieden heeft, en je als persoon niet
meer toegankelijk bent voor prikkels van buitenaf, en je bovendien qua gezondheid
achteruit holt en je jezelf steeds beroerder gaat voelen, dan kan de dood op
enig moment een verlossing zijn.
Maar, zover was het vandaag nog niet! Mijn moeder werd vandaag 84 jaar,
voorwaar een hele leeftijd! We overlaadde haar met cadeautjes en lekker
taartjes, en ze vond al die aandacht heel leuk, maar morgen is het weer een
'gewone' dag. Een dag waar geen eind aan lijkt te komen, een inhoudsloze dag,
een dag zonder enig perspectief.
De moraal
van dit verhaal:
Naar mate we ouder worden gaan we allemaal denken wat we nog graag voor leuks
zouden willen doen. Als je - zoals ik - al 43 jaar aan het werken bent (en nog
6 jaar 'mag') dan denk je toch wel eens: "Is het nou niet eens genoeg al
dat werken?"
In wat voor conditie zijn we straks als we 65 jaar oud zijn, hebben we dan nog
tijd, geld en zin om te doen wat ons nu zo leuk lijkt te zijn. (b.v. om met een
campertje lekker Europa verkennen of zoiets)
Wanneer de kans zich voordoet moet je pakken wat je pakken kan, dat is altijd
al ons motto geweest, alleen er moeten wel kansen - blijven - komen, én je
gezondheid moet je niet in de steek laten natuurlijk. En eerlijk gezegd - als
chronisch zieke - maak ik me daar wel eens zorgen over.
De volgende vraag is natuurlijk of we een lang leven, of een volwaardig leven
willen nastreven, en in hoeverre we daar nog zelf de regie over kunnen voeren?
Een wilsbeschikking over wat je absoluut wel en absoluut niet wil, lijkt dus
niet onverstandig om op te laten stellen, op een moment dat je nog 100% in orde
bent.
84 jaar, ik vind het een hele leeftijd en geweldig dat een mens zo oud kan
worden, maar als ik de droefheid en de treurnis meemaak in zo'n tehuis met
allemaal oude mensen in diverse stadia van levensontbinding, dan denk ik toch,
nou, nee van mij hoeft dat niet. Kijk dood gaan we allemaal, maar de manier
waarop, zou je wel zelf moeten kunnen bepalen, zeker wanneer het leven
uitzichtloos is en mensen klaar zijn met leven.
Wie heeft dan het recht om het leven maar eindeloos - en zonder noodzaak - op
te rekken?
84 jaar worden, prachtig als je dat lukt in redelijke staat, verschrikkelijk
als je - zoals mijn moeder - het verplicht moet ondergaan in een proces van
totale geestelijke en lichamelijke aftakeling en/of ontmanteling.
Ja, het ouder worden heeft heel wat om het leven...
