Vrijdag, 30 december 2011, hebben Lieve Vrouw en ik afgesproken. Het plan is wandelen bij Orientalis, maar we beginnen in het centrum van Nijmegen bij het totempaaltje van de Vijfringengas. 

We bezoeken de Moordkuil en de Mandala van de Rode Godin, en schrikken ons halfdood van gemeen afgestoken vuurwerk. We schudden handen met de jonge man die ondertussen de rotzooi van de Moordkuil naar de stort heeft gebracht en wandelen naar de Korenmarkt om het totempaaltje van de Witte Godin met zicht op de Sint-Stevenskerk te bewonderen. Lieve Vrouw reageert gevoelig op de aanwezige leylijnen.

Op de Korenmarkt treffen we een man en vrouw die de omgeving fotograferen. De man ergert zich aan het feit dat er nog geen graven of delen van de oude Sint Janskapel te zien zijn. Bij de huidige parkaanleg zijn die afgelopen september namelijk ontdekt, en ze zouden getoond worden. Hij moppert: "Volgend jaar horen we vast dat er geen geld meer voor is."

Hm, ik heb er wel over gelezen, maar toen was het niet belangrijk voor me. Nu met het op het toneel verschijnen van de Witte Godin wel.

Bij de Sint-Stevenskerk staat het totempaaltje met het zwaard stoer te wezen. We wandelen rond en gaan in de kerk naar de achter de witte kalk vandaan gekomen schildering van Sancta Ontkomer. Natuurlijk vertel ik Lieve Vrouw 'haar' verhaal.

Als we in het koor de koperen grafplaat op de graftombe van Catharina van Bourbon (klik op de foto) bekijken, komt een kerkgids naar ons toe. Indien gewenst wil hij ons wel wat vertellen. Prettig dat deskundige mensen bereid zijn zo spontaan hun kennis te delen. 

Hij vertelt dat alle zuilen en pilaren in de rooms-katholieke tijd altaren hadden. Op die altaren werden relieken van heiligen bewaard. Mensen wilden graag zo dicht mogelijk bij die altaren begraven worden; des te meer kans om in de Hemel te komen.

Hoe dat zo zit? Hij vertelt dat het voor rooms-katholieken vrijwel onmogelijk was om in de Hemel te komen. De Hemel was bestemd voor heiligen en martelaren. Gewone mensen waren te zondig en kwamen in het vagevuur terecht. 

Door goede werken te verrichten, zoals voedsel verstrekken aan armen en hongerigen, en het verzorgen van zieken en stervenden, konden zonden vergeven worden en de betreffende persoon nader tot de Hemel komen. 

Dichtbij een heilige of een reliek van een heilige begraven worden, wilde ook nog wel eens helpen. Zeg maar: meeliften. Bidden voor een overledene hielp eveneens. De kanunniken staken hiertoe een helpend handje uit... dank u. Ach ja, de een zijn dood is de ander zijn brood.

De kerkgids vertelt dat de kanunniken elke dag getijdengebeden moesten bidden. Eigenlijk moest dit acht keer per dag, namelijk elke drie uur, maar meestal werd dat zeven keer. Hij noemt er een paar: de priem, de sext, de vespers. Hmm...

Betaalde iemand goed dan baden de kanunniken voor een overledene, waardoor deze uit het vagevuur bevrijd kon worden. 

In de hele context was het belangrijk dat de naam van een overledene niet vergeten werd. Rijke mensen wilden derhalve grafmonumenten met hun naam en liefst met een afbeelding van henzelf erop, zodat ze goed in de herinnering zouden voortleven. 

Het doneren van kerkversieringen, bijvoorbeeld een beeldhouwwerk, droeg ook positief bij. Door dat te doen werd er rechtstreeks aan het persoonlijke zielenheil gewerkt, zeker als de donateur erop werd afgebeeld. Dit werkte zelfs beter dan voedsel verstrekken of ziekenzorg, want dergelijke acties betroffen enkel lichamelijk heil.

Bijzonder hè, hoe groepen mensen gezamenlijk waarden en normen, hun cultuur, vormgeven. Brr, hoe ze elkaar wat wijsmaken. 

De kerkgids weet veel over belangrijkheid en positie; een belangrijk persoon mag rechts van de centrale persoon, bijvoorbeeld Jezus, staan of zitten. 

Aan de hand van een gebeeldhouwde voorstelling van 'Het Laatste Oordeel' dat in de zuidelijk kooromgang boven een doorgang naar het koor hangt, doet hij zijn kennis boeiend uit de doeken.

Ik vraag hem naar het opdragen van missen door de kanunniken, maar volgens hem was dit niet hun belangrijkste taak, dat was namelijk het bidden voor de overledenen. 

Tss, het verbaast me hoeveel de Sint-Stevenskerk met overledenen te maken heeft. De Zwarte Godin past goed.

In de viering vertelt de man dat tijdens de restauratie stalen dwarsbalken op de zuilen en pilaren zijn gelegd om de stabiliteit van de kerk te waarborgen en dat om die balken te verhullen een fries en kapiteelachtige versieringen zijn aangebracht.

Wat een schitterende bouwkundige verklaring! 

Het is het goede moment om mijn vraag te stellen over de afbeelding op het kapiteel in het noordoosten van de viering: "Is Maria weggebeiteld daar waar 'de Ark van de Kerk' nu staat?" 

Hij heeft er niet over gehoord. Van beneden gezien valt het niet op. 

Ik laat de afbeelding in het boekje 'Gods Lof in Steen' zien en hij zegt er achteraan te willen gaan, waarna hij wordt weggeroepen. 

Lieve Vrouw en ik slenteren verder en bewonderen de kapiteelversieringen hoog in de kerk en de door Quirine van Daal geschilderde iconen. We geven elkaar lieve cadeautjes die bij de infotafels te koop zijn en gaan ons dan warmen op de Grote Markt bij Grand Café Moenen. Aan het eind van de middag rijden we nog naar de Cenakelkerk in de Heilig Landstichting. Gesloten: jammer.

Warrior Iadied

http://www.djdekker.net/stevenskerk/int/l_oordeel.html

http://www.djdekker.net/stevenskerk/int/tombe.html