Jennifer (5) heeft een
hechtingsstoornis. Haar moeder Jolanda weet inmiddels als geen ander wat dat
inhoud
Jolanda en Martin konden hun geluk niet op toen ze 5 jaar geleden
de trotse ouders werden van Jennifer. Maar na een paar maanden hadden ze het
gevoel dat er iets niet klopte. Zo jong als ze was, dreef Jennifer haar ouders
met haar dwingende en eisende gedrag tot wanhoop. Inmiddels weten Jolanda en
Martin wat er met haar aan de hand is, maar dat heeft de toekomst er niet
eenvoudiger op gemaakt.
Uitgave: Mijn Geheim, n r. 00/13 Tekst: Rachel
Germans.
Jennifer is geboren op 29 december 1994. De zwangerschap was
heel fijn en de bevalling verliep ook voorspoedig. Het ging allemaal zo goed dat
we dezelfde dag nog naar huis mochten. Martin en ik hadden nooit durven dromen
dat we oud en nieuw met zn drietjes zouden vieren. Het ging allemaal geweldig.
Jennifer was een lief kind. Natuurlijk huilde ze wel eens, maar ja, dat doet elk
kind. Na een week of zeven ben ik gestopt met borstvoeding geven. Ik vond het te
zwaar. Ik moest mijn hele dag plannen op de voedingen van Jennifer en daar had
ik op een gegeven moment genoeg van. Een flesje leek mij veel makkelijker. Na
een paar weken viel me op dat ze heel onrustig werd nadat ze haar flesje leeg
had. Ze begon van mij weg te draaien, ze wilde geen seconde langer bij me
blijven dan nodig was en ze wilde niet geknuffeld worden. Als ik Jennifer in de
box legde, ging dat goed zolang ze me maar niet zag. Op het moment dat ze me had
gezien, begon ze te schreeuwen om aandacht en hield ze niet op tot ze die
aandacht had. Slapen deed ze nauwelijks meer. Tussen de middag soms een uurtje,
maar dan moest het wel dood- en doodstil zijn in huis. Want zodra Jennifer een
geluidje hoorde was het voorbij. Dan gilde ze net zolang tot ik haar kwam halen.
Jennifer was een kind met ongelooflijk veel energie en vreselijk nieuwsgierig.
Ze wilde alles zien, alles in de gaten houden en overal bij zijn. Het gekke was
hoe drukker het in haar omgeving was, des te rustiger werd Jennifer. Ze moest
gewoon continu worden beziggehouden en dan ging het wel.
Als Jennifer
drie maanden oud is, gaat Jolande toch maar eens met haar dochtertje naar de
huisarts. Ik had heel duidelijk het gevoel dat Jennifer anders was en ik wilde
dat eens met de dokter bespreken. Ik werd een beetje afgedaan als overbezorgde
moeder. We zouden gewoon nog een beetje aan elkaar moeten wennen. Ik moest me
maar niet zo druk maken. Intussen leken de mensen in mijn omgeving wel te zien
dat het bij ons niet zo makkelijk ging. Ik kreeg het ene goedbedoelde advies na
het andere en iedereen wist precies wat er fout ging bij ons. Volgens de een
moeste wij Jennifer maar wat strenger aanpakken, volgens de ander waren we juist
te streng. Het is altijd makkelijker om het kind van een ander op te voeden,
maar intussen zaten wij met een kind dat constant onze aandacht opeiste.
Positief of negatief, het maakte niet uit, als ze maar aandacht kreeg. Op een
gegeven moment was het zo erg dat Martin, als hij s avonds van zijn werk
thuiskwam, het liefst weer was omgedraaid. Hij hoorde Jennifer buiten op straat
al gillen en hij wist dat hij mij ook in tranen zou aantreffen. Martin en ik
waren beide blij als we Jennifer s avonds in bed konden stoppen. En dan viel
ze als een blok in slaap. Niet zo vreemd natuurlijk, als een kind de hele dag
door zoveel energie verbruikt. Die paar uurtjes avonds hadden we eindelijk
rust en kon ik aan mezelf toekomen. Maar Martin was er natuurlijk ook nog en dat
gaf af en toe best problemen. Onze relatie heeft door de situatie behoorlijk
onder druk gestaan.
Als Jennifer negen maanden oud is, gaat Jolanda voor
de zoveelste keer met haar naar de huisarts en wordt doorverwezen naar de
specialist. Het liep uit de hand. Alles draaide om Jennifer en als ze de
aandacht of haar zin niet kreeg, begon ze ongelooflijk hard te gillen dat je
oren er pijn van deden. Dat was toch niet normaal? Ik had nog nooit een kind zo
hard horen schreeuwen. De specialist kwam toen met het vermoeden dat Jennifer
niet zo goed zou horen. Om zichzelf te horen zou ze zo hard gillen. Eigenlijk
wist ik al meteen dat dat onzin was; Jennifer was immers al afgeleid op het
moment dat ze een deurklink naar beneden hoorde gaan. Maar ja, ik wilde de
oplossing maar al te graag vinden. Jennifer kreeg toen buisjes in haar oren,
maar er veranderde natuurlijk niets. Naarmate ze ouder werd, werd Jennifer
dwingerder en eisender. De strijd om een mandarijntje staat mij nog levendig
bij.
Jennifer was gek op mandarijnen. Maar als ik na een paar mandarijnen
zie dat ze er genoeg had gehad, was het mis. Dat pikte ze niet. Zo klein als ze
was ze bleef woedend schreeuwen en krijsen bij de tafel waar de fruitmand op
stond. Uiteindelijk heb ik de fruitmand opgepakt en in de kelder neer gezet.
Maar Jennifer gaf niet op. Ze bleef net zolang staan schreeuwen tot ze haar zin
kreeg. Voor mij was het gewoon niet meer vol te houden, ik kon er niet meer
tegen. Zolang ik Jennifer haar zin niet gaf, zorgde zij ervoor dat ik geen
moment rust had. Hetzelfde gebeurde als ze een snoepje wilde. Als ik nee zei,
bleef ze staan schreeuwen voor het kastje waar het snoep in stond. Ach, we
hebben van alles geprobeerd. Praten, boos worden, straffen, afleiden en ga maar
door. Fietsen vond Jennifer leuk, daar werd ze rustig van. Vooral Martin heeft
in het eerste jaar heel wat met haar afgefietst. We probeerden haar gedachten
dan van het snoep af te leiden door met haar te gaan fietsen. Een, twee uur
later kwamen ze dan terug.
Jennifer had genoten, maar zodra ze binnen was
liep meteen op de kast met snoep af en begon het weer van voren af aan. Je kunt
je misschien niet voorstellen hoe dat is, zon kind dat gewoon niet stopt voor
ze haar zin heeft. Het is zo makkelijk om te zeggen: gewoon je poot stijf
houden en niet toegeven, maar als je constant je kind hoort krijsen, word je
daar stapelgek van. Zolang Jennifer niet had wat ze wilde, zorgde ze er wel voor
dat ik ook geen leven had. En daar ging ze heel ver in. Ze deinsde er dan niet
voor terug om zichzelf pijn te doen door haar hoofd tegen de muur of op de grond
te bonken, tot bloedens toe.
Jennifer wilde eigenlijk altijd iets anders
dan anderen. Alleen buitenshuis vond ze het over het algemeen wel prettig. Als
we met zn drieen weggingen, ging het meestal wel goed. Zolang er maar van alles
om haar heen gebeurde, had ze het wel naar haar zin. Je snapt dat we het liefst
zo veel mogelijk weg waren. Ik zie mezelf nog gaan in de vrieskou. Ik had haar
in een skipak gehesen en liep kilometers aan een stuk om even bevrijd te zijn
van haar geschreeuw. Soms, heel soms viel ze wel eens in slaap tijdens zon
wandeling en dan sloop ik zo zachtjes als het kon terug naar huis, in de hoop
dat ze nog even door zou blijven slapen. Maar het was alsof ze het erom deed;
zodra we de drempel over waren, deed ze haar ogen open en was het gedaan met de
rust.
In eerste instantie konden wij Jennifer in noodgevallen wel eens
bij haar opas en omas brengen. Vaak ging het daar hartstikke goed en gedroeg
ze zich als een engeltje. Maar toen het nieuwe ervan af was, begon ze ook daar.
Ik had geen zin om mijn ouders en schoonouders op te zadelen met zon
schreeuwend kind en dus kwam het allemaal op onze schouders
terecht.
Jennifer is nog geen anderhalf, als de huisarts de hulp van het
VTO -team van de Riagg inschakelt. VTO staat voor vroegtijdige
onderkenning. Een aantal mensen kwam bij ons thuis om Jennifer en ons te
observeren. In het rapport dat naar aanleiding daarvan geschreven is, stond
onder andere dat Jennifer niet luistert en haar eigen gang gaat, dat ze sterk op
zichzelf gericht is en heel dwingend is; het moet nu en alleen op deze manier.
Het VTO -team adviseerde een pedagogisch kinderdagverblijf voor haar. Ze werd
ingeschreven in de babygroep, maar daar was een wachtlijst voor. We moesten dus
nog even volhouden. Maar ik was echt aan het einde van mijn latijn. Gelukkig heb
ik mijn frustraties nooit afgereageerd op Jennifer en heb ik haar nooit wat
aangedaan. In plaats daarvan moest Martin het ontgelden. Hij kreeg regelmatig de
volle laag. Na een paar maanden heb ik weer eens gebeld naar het
kinderdagverblijf om te vragen wanneer Jennifer terecht kon.
Toen kreeg
ik te horen dat het nog wel een jaartje kon duren. Op dat moment zakte de moed
me in de schoenen. Dit hield ik gewoon niet vol! Ik ben naar de huisarts gegaan
en ik heb gesmeekt om medicijnen voor Jennifer. We stonden op het punt om op
vakantie te gaan, maar op deze manier zag ik dat helemaal niet zitten. Ze kreeg
rustgevende druppeltjes en die hielpen een beetje. Tijdens die vakantie is
Jennifer behoorlijk ziek geweest. Griep met flinke koorts. Eindelijk liet ze
zich verzorgen door me. Ze was zo lief en aanhankelijk. Ze was letterlijk te
ziek om zich tegen me af te zetten.
Na de vakantie wordt in samenspraak
met de huisarts besloten om Jennifer naar een orthopedagogisch kinderdagverblijf
te laten gaan. Dat is speciaal voor kinderen met opvoedingsproblemen in de
ruimste zin van het woord.
Ze ging alleen de ochtenden en dat ging
prima. Ze werd er constant vermaakt en daar werd ze rustig van, maar eenmaal
thuis ging het weer mis. Gelukkig kon Jennifer wel af en toe terecht op een
peuterspeelzaal in de buurt en ook daar gedroeg ze zich voorbeeldig. De leiding
had het helemaal niet door dat er zoveel problemen waren met Jennifer, tot wij
op een gegeven moment met de traktatie voor haar verjaardag kwamen. Ze wisten
niet wat ze zagen. Jennifer ging echt helemaal door het lint, dat wij daar
kwamen, in haar wereld. Toen pas zagen ze daar wat er aan de hand was. We hebben
dit een half jaar lang volgehouden en toen ging het niet meer. Jennifer haalde
zoveel rottigheid uit en trapte me voortdurend zo hard op mijn ziel dat ik er
niet meer tegen kon. Ik word er nog naar van als ik er aan
denk.
Jennifer wordt met urgentie geplaatst in de kinder- en
jeugdpsychiatrie. Ze is dan twee jaar oud en aanvankelijk is de bedoeling dat ze
daar drie maanden zal blijven. het gaf me een heel dubbel gevoel. Aan de ene
kant was ik blij dat ze even weg was, maar aan de andere kant miste ik haar
verschrikkelijk. Het was allemaal zo anders gegaan dan ik me had voorgesteld. Ik
wilde zo graag een lieve moeder voor haar zijn, maar het leek wel of ze mij niet
moest. Ieder kind vindt het toch lekker om geknuffeld te worden? Waarom mijn
dochter dan niet? Ik had het er heel moeilijk mee en het onbegrip van de
buitenwereld maakte het er niet makkelijker op. Dan heb ik het niet over de
mensen in mijn directe omgeving. Ik heb het geluk dat ik van hen heel veel steun
heb gehad. Maar zij hadden met eigen ogen gezien hoe onthoudbaar de situatie
was. Anderen begrepen daar niets van, maar stonden wel vlug met hun mening
klaar. Als het hun kind was geweest, dan Ja, ja, dat is allemaal zo
makkelijk.
Jennifer zou na drie maanden weer thuiskomen, maar na de
elfde week werden Martin en ik al helemaal onrustig. We zagen er zo tegenop.
Afschuwelijk als je dat van je eigen kind moet zeggen, maar het was gewoon de
waarheid. We hebben een gesprek aangevraagd met de psychiater en hij zei tegen
ons: Dit kind kan zo niet mee naar huis. Ze heeft extra behandeling en
aandacht nodig. Ze kan niet leven in een gezin. Aan de ene kant was dit een
klap, maar aan de andere kant was dit een erkenning voor haar en ons probleem.
Jennifer heeft een hechtingsstoornis. Ze kan daarom niet normaal functioneren in
een gezin. Het plan was om haar voorlopig in die kinder- en jeugdpsychiatrische
opvang te laten wonen. Zij zou daar therapie krijgen en wij zouden ook leren hoe
we het beste met haar konden omgaan. Omdat ze vonden dat er nog best wat te
verbeteren viel aan het contact tussen Jennifer en ons en vooral tussen
Jennifer en mij moesten we elke dag komen. We moesten samen eten, ik moest
haar douchen en naar bed brengen. Gewoon de dagelijkse dingen dus. Maar ook
andere situaties moesten we samen oefenen. Op maandagochtend kwam ik
bijvoorbeeld met mijn strijkgoed. Dan ging ik strijken en dan moest Jennifer bij
mij in de buurt gaan spelen. De kookwekker werd ernaast gezet en ze moest
zichzelf vijfminuten lang vermaken. Nou, dat ging dus niet. Jennifer moet gewoon
constant de aandacht hebben; positief of negatief, dat maakt haar niet uit, als
de aandacht maar op haar gericht is.
Na anderhalf jaar proberen en
oefenen is iedereen het er over eens dat er maar heel weinig veranderde. Op dat
moment wordt stilaan duidelijk dat Jennifer de eerstkomende jaren niet thuis zal
kunnen wonen.
Ze ervaart een gezinssituatie als bedreigen. Zodra mensen
naar haar gevoel te dichtbij komen gaat ze afstoten. Als ouders zijn wij
natuurlijk extra bedreigend omdat onze liefde voor haar onvoorwaardelijk is.
Natuurlijk zijn er best wel eens momenten geweest dat ik mij afvroeg of ik nog
van haar hield, maar het is en blijft je kind. En soms kan ze ook wel heel lief
zijn. Maar door alles wat gebeurd is, ben ik dan ook meteen alert. Dan denk ik:
Waarom ben je zo lief? Wat wil je van me? Het klinkt niet aardig, maar meestal
zit er inderdaad iets achter. Ik ben altijd op mijn hoede. Martin en ik zijn nog
een tijdje tweemaal per week naar het instituut gegaan en sinds kort is dat nog
maar een keer. Dat wil ik toch wel graag blijven volhouden, al zijn de bezoekjes
niet altijd leuk. Jennifer kan het op de een of andere manier niet laten om me
te kwetsen. Dan negeert ze me volkomen en begroet alleen Martin. Ik krijg
uiteindelijk ook wel een kus, maar ik moet er wel om vragen. Ze voelt feilloos
aan dat ik mij dat erg aantrek. Natuurlijk vindt martin het ook fijn als
Jennifer lekker bij hem komt zitten, maar hij zal toch minder teleurgesteld zijn
dan ik, als ze dat weigert. En dat is nou precies de kern van het probleem. De
band die ik met haar heb, is nog te sterk. Daar kan Jennifer niets mee, dat
vindt ze bedreigend. En de manier waarop ze dat uit, is weer bedreigend voor
mij. Jennifer komt twee weekenden in de maand naar huis, maar ik durf dan niet
met haar alleen te zijn. Ze kan zo tekeergaan dat ik haar niet aankan. Ze voelt
dat ik bang voor haar ben en daar maakt ze misbruik van. Voor haar en mijn
veiligheid zorg ik ervoor dat er altijd iemand in de buurt is die kan ingrijpen
of haar tot de orde kan roepen. Dingen als naar de dokter gaan doe ik ook niet
meer. Pas nog is Martin met haar geweest en dat werd een drama. Het begon al
toen de dokter een handje vroeg. Die kreeg hij dus niet en de kleurplaat die hij
haar in het vooruitzicht stelde hoefde ze ook niet. Maar toen ze haar kleren
moest uitdoen, begon de ellende pas echt. Dat weigerde ze en ze begon om zich
heen te trappen en verschrikkelijk hard te gillen.
Uiteindelijk heeft
martin haar in de houtgreep genomen en toen heeft de dokter een poging gedaan om
even in haar keel te kijken en naar haar longen te luisteren. Maar doordat ze zo
bleef gillen, hoorde hij niets. Die man, een vervanger van onze huisarts, had
nog nooit zoiets meegemaakt. Kun je nagaan! Er is gewoon niets met haar te
beginnen.
Net als die dag dat we met zn drietjes naar de aankomst van
Sinterklaas gingen kijken. Nou, je zou toch denken dat dat leuk is voor een
kind. Maar Jennifer had geen zin om te lopen en ging midden op straat liggen
schreeuwen. Dan kun je wel heel stoer zeggen dat we gewoon hadden moeten
doorlopen en net zolang hadden moeten wachten tot ze naar ons kwam, maar bij
Jennifer werkt dat gewoon niet zo. Zij heeft de langste adem. Bovendien heb je
ook een beetje rekening te houden met de omgeving. Je moet wel heel sterk in je
schoenen staan om al die afkeurende blikken van mensen die het wel zouden
weten te negeren. Soms denk ik wel eens: Had ze maar een zichtbare handicap.
Dan zag je tenminste wat aan haar en dan zouden de mensen wat meer begrip tonen
voor haar afwijkende gedrag. Nu ziet niemand iets aan haar en wat is dan
makkelijker dan naar de ouders wijzen, zo van het zal wel aan hun
liggen?
Het is allemaal heel anders gegaan dan Jolanda en martin zich
vijf jaar geleden hadden voorgesteld. Ik heb een dochter, maar ik mag niet
moederen. Ik heb een soort lat-relatie met mijn kind. Dat is toch wel heel
moeilijk. Maar ze is mijn dochter en ik zou haar nooit willen missen. Het is een
dubbel gevoel: aan de ene kant houd ik van haar, maar aan de ander kant mag ik
niet van haar houden omdat ze me ervoor afstraft. Het is altijd maar weer de
vraag hoe ik haar aantref en hoe ze mij aanpakt. Het is altijd maar afwachten
hoe Jennifer op iets reageert. Net als bijvoorbeeld toen jullie fotograaf kwam.
Ik had haar daar al op voorbereid en ze was best enthousiast. Braaf legde ze
haar armpje om mijn schouders toen hij dat vroeg. Het was al haast te mooi om
waar te zijn. Maar toen de fotograaf even van lens moest wisselen, besloot
Jennifer dat ze niet meer wilde. En als zij iets niet wil, dan moet je van goede
huize komen om het toch voor elkaar te krijgen. Met heel veel pijn en moeite
heeft hij nog een paar fotos kunnen maken. Ik merkte dat die fotograaf een
beetje geschrokken was van Jennifers gedrag. Hij zei dat hij nog nooit zoiets
meegemaakt had. Hij was er toevallig bij toen het fout ging, maar hij had net zo
goed een stralende Jennifer kunnen treffen en dan had hij vast gedacht: Wat is
er nou mis met dit leuke, spontane meisje?
Ik zou best nog wel een
kindje willen om ook te revaren dat het anders kan. Maar Martin wil dat alleen
als we van tevoren zeker weten dat we niet een vergrote kans hebben op een
tweede kind met een hechtingsstoornis. Het onderzoek staat wat dat betreft nog
in de kinderschoenen. Het is niet duidelijk in hoeverre het een erfelijke
kwestie is. Nog zon kind zouden we niet aankunnen. De toekomst? Niemand weet
hoe die er uitziet en ik geloof dat ik het ook niet wil weten. Jennifer zit
sinds een paar weken op een medisch orthopedisch centrum. Ze zal daar ook
speciaal onderwijs gaan volgen. Voorlopig zal ze daar blijven wonen, maar wat er
daarna gebeurt weet ik niet. Ik weet niet of ze ooit zelfstandig zal kunnen
wonen en of ze ooit een relatie zal krijgen. Eerlijk gezegd interesseert me dat
ook niet. Het enige dat voor mij belangrijk is, is dat mijn dochter gelukkig
wordt.
Hoe herken je een hechtingsstoornis? Vraag de uitgebreide
informatie aan van:
De algemene landelijke vereniging De
Knoop. Secretariaat: Postbus 195, 8300 AD EMMELOORD. Tel:
0527-614504 E-mail: info@deknoop.org
Overname van deze tekst is alleen
toegestaan met duidelijke bronvermelding (naam en adres van De Knoop)
