Omgaan met incidenten, fouten en klachten:

wat mag van artsen worden verwacht?

April 2007

Samenvatting

Het is belangrijk dat artsen bereid zijn van incidenten, fouten en klachten te leren.

1. Inleiding

De laatste jaren is steeds meer de nadruk komen te liggen op het belang van een veilige gezondheidszorg, waarin hulpverleners en zorginstellingen zich transparant en toetsbaar opstellen. In dat kader wordt in toenemende mate verwacht dat er vanuit de zorg open en eerlijk wordt omgegaan met incidenten, fouten en klachten. Dit is een belangrijke maatschappelijke ontwikkeling, waaraan artsen en hun organisaties zoveel mogelijk tegemoet moeten komen.

De KNMG acht het haar verantwoordelijkheid om een op openheid en toetsbaarheid gebaseerde professionele houding van artsen zoveel mogelijk te bevorderen. Met het onderhavige standpunt wil de KNMG verduidelijken wat met betrekking tot het omgaan met incidenten, fouten en klachten in de gezondheidszorg van artsen mag worden verwacht.1 In alle gevallen is het uitgangspunt dat artsen bereid zijn om van incidenten, fouten en klachten te leren.

In het KNMG-Kwaliteitsmanifest uit 2003 wordt met betrekking tot het omgaan met klachten en fouten opgemerkt dat artsen zich toetsbaar opstellen en dat zij met patiënten open over klachten en fouten spreken (zie bijlage 1). Dit sluit aan bij de gedragsregels van de KNMG en ook bij de in 2003 herziene Nederlandse artseneed.

Gedragsregel I.6 van de KNMG bepaalt dat de arts bereid is zich te verantwoorden en zich toetsbaar op te stellen. In de Nederlandse artseneed wordt dit als volgt geformuleerd: “Ik zal mij open en toetsbaar opstellen”. Het gaat daarbij zowel om het nemen van verantwoordelijkheid als om het afleggen van verantwoording.2 Aan incidenten en klachten kunnen verschillende oorzaken ten grondslag liggen. Deze oorzaken bevinden zich niet altijd binnen de invloedssfeer van individuele artsen. In een aantal gevallen is dat echter wel zo, en dan is het zowel voor artsen als patiënten belangrijk te weten op welke wijze de algemene KNMG-gedragsregel over toetsbaarheid en het afleggen van verantwoording moet worden geoperationaliseerd.

Over deelaspecten van de hiervoor genoemde problematiek heeft de KNMG de afgelopen jaren een aantal standpunten en richtlijnen ontwikkeld. Vermeldenswaard zijn:

• het KNMG-standpunt uit 2005 over het functioneren van individuele artsen, in welk standpunt ervoor gepleit wordt dat alle artsen deelnemen aan regelmatige evaluatiegesprekken;

• de uitkomsten van voortdurend overleg tussen de KNMG en aansprakelijkheidsverzekeraars over de ruimte voor artsen om open en eerlijk met patiënten over fouten te kunnen praten;

• het begin 2007 tot stand gekomen Beleidsdocument veilig melden, waarin onder meer wordt aangegeven hoe artsen en andere hulpverleners dienen om te gaan met het melden van incidenten in de zorg. Deze standpunten en richtlijnen hebben reeds op tal van plaatsen geleid tot aanpassing van beleid. Met de onderhavige tekst beoogt de KNMG de implementatie van de inhoud van de eerdere standpunten verder te bevorderen. Het is van belang dat aan de in dit standpunt verwoorde opvattingen en handelingsopties ruime aandacht wordt besteed in de medische (vervolg) opleidingen. De KNMG zal dit op de geëigende plaatsen aankaarten, onder meer bij het Disciplineoverlegorgaan Medische Wetenschappen van de VSNU.

1 Deze tekst loopt vooruit op een nog nader uit te werken standpunt van de KNMG op het thema ‘arts en patiëntveiligheid’, in welk standpunt ook aandacht zal worden besteed aan organisatie- en omgevingsfactoren.

2 Zie in algemene zin hierover het KNMG-manifest ‘Medische professionaliteit’ uit 2007 (§ 2.4 en 2.5).

2. De arts en het melden van incidenten

De opvatting dat het melden en analyseren van incidenten in de zorg zinvol is wordt breed gedeeld. Door de meldingen komt informatie beschikbaar die een belangrijke rol kan spelen bij het verbeteren van de kwaliteit/veiligheid van de zorg. Van doorslaggevend belang voor het welslagen van meldingssystemen is het bestaan van een veiligheidscultuur binnen instellingen. In een dergelijke open cultuur zijn artsen en andere hulpverleners zich bewust van het risicovolle karakter van het eigen handelen en zijn zij bereid incidenten en bijna-incidenten te melden en te bespreken, om daarvan te leren. Er wordt in brede kring voor gepleit de omschrijving van de te melden gebeurtenissen zo ruim mogelijk te maken (‘alles wat niet de bedoeling is’). Dat vloeit voort uit de gedachte dat naarmate er meer gemeld wordt, betere mogelijkheden ontstaan om voor de patiëntveiligheid relevante informatie boven tafel te krijgen. De te melden incidenten omvatten om die reden dan niet alleen gebeurtenissen die daadwerkelijk tot schade aan de patiënt hebben geleid, maar ook de zogenaamde ‘near misses’. Op artsen en andere hulpverleners rust veelal een meldingsplicht, op basis van arbeids- of toelatingsovereenkomst. Veel belangrijker dan een meldingsplicht in juridische zin is er een morele plicht om te melden. Voorop moet staan de door de

hulpverlener gevoelde bereidheid om te melden. Cultuur en beroepsattitude zijn veel belangrijker dan een meer formele regeling van de meldplicht. Het behoort anno 2007 tot de professionele verantwoordelijkheid van de arts om incidenten te melden op de wijze die binnen zijn/haar instelling is afgesproken. Het mede door de KNMG onderschreven Beleidsdocument Veilig Melden bevat de spelregels voor meldingssystemen in zorginstellingen.

Wat mag van de arts worden verwacht:

De arts meldt incidenten op de wijze die binnen zijn/haar instelling of

samenwerkingsverband gebruikelijk is.

Nadere informatie:  Beleidsdocument veilig melden, februari 2007

3. De arts en openheid over fouten

De praktijk leert dat hulpverleners lang niet in alle gevallen voldoende openheid naar de patiënt betrachten. Hiervoor bestaan uiteenlopende redenen, zoals schuldgevoelens, gebrekkige zelfreflectie, te veel distantie, angst voor reputatieschade of juridische gevolgen e.d.. Daar staat tegenover dat patiënten eerlijkheid en openheid juist verlangen en zeer waarderen. In gedragsregels van hulpverleners en beleidsstandpunten en richtlijnen van brancheorganisaties wordt het belang van openheid steeds meer geaccentueerd.

Ook in de medische opleidingen wordt in toenemende mate het belang van openheid over fouten benadrukt.

Het behoort tot de professionele verantwoordelijkheid van hulpverleners om te voorkomen dat patiënten worden geschaad en om reeds ontstane schade zoveel mogelijk te beperken. Door de patiënt niet of niet tijdig over fouten te informeren kan schade ontstaan of verergeren en neemt de kans op escalatie in de arts-patiëntrelatie toe. De in 2004 tot stand gekomen Klachtenrichtlijn Gezondheidszorg bepaalt: "Ingeval sprake is van een fout of een complicatie, bespreekt de zorgverlener dit uit zichzelf met de cliënt". Daarbij gaat het om incidenten die voor de patiënt merkbaar zijn of waarvan de gevolgen mogelijk later nog aan het licht kunnen treden. Open met patiënten praten over fouten is belangrijk en noodzakelijk, evenals het uitspreken van excuses of een spijtbetuiging (zie nader bijlage 2). Polisvoorwaarden van aansprakelijkheidsverzekering staan daaraan niet in de weg, zolang de arts bij de feiten blijft. Daartegen zal de verzekeraar geen bezwaar hebben. Dat kan anders liggen als de zorgverlener speculatieve of onjuiste uitspraken doet. Aan te bevelen is dat de arts zich over een eventueel recht op schadevergoeding nooit uitlaat.

De algemene ervaring is dat fouten of mislukkingen waarover de arts open met de patiënt praat, door veel patiënten worden geaccepteerd. Het gevoel of het feit dat de arts informatie heeft achterhouden, levert bij de patiënt doorgaans meer achterdocht en aanleiding tot het indienen van een klacht op dan een behandeling die niet het beoogde resultaat heeft gehad. In het algemeen zullen informatie en openheid het vertrouwen binnen de arts-patiënt-relatie bevorderen. Tijdig openheid betrachten jegens de patiënt zal niet alle klachten kunnen voorkomen, maar zal het aantal klachten en procedures zeker doen afnemen. Daarnaast is van belang dat juist ook in het geval van fouten aan de betreffende patiënt zo nodig schadebeperkende of –herstellende zorg wordt aangeboden. Naast fouten kunnen zich in de praktijk van de zorg complicaties voordoen.

Anders dan bij fouten, is er in het geval van complicaties geen sprake van verwijtbaar handelen. Ook over complicaties behoort evenwel eerlijk en open met patiënten gesproken te worden.

Wat mag van de arts worden verwacht:

De arts bespreekt fouten en complicaties uit zichzelf met de patiënt en is daarover open en eerlijk.

Nadere informatie: J Legemaate, JJE van Everdingen, J Kievit, JWM Stappers, Openheid over fouten

in de gezondheidszorg. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2007; 151: 319-322.

4. De arts en omgaan met klachten

Het klachtrecht van de patiënt is een belangrijk onderdeel van diens rechtspositie.

Patiënten die een klacht willen indienen hebben daarvoor verschillende mogelijkheden, afhankelijk van wat de patiënt met zijn klacht wil bereiken.

Onderzoek wijst uit dat patiënten laagdrempelige vormen van klachtenopvang prefereren boven formele procedures. Ook is uit onderzoek bekend dat patiënten door het indienen van een klacht vooral willen bereiken dat toekomstige patiënten niet met dezelfde fout worden geconfronteerd. Deze onderzoeksbevindingen pleiten voor het stimuleren van laagdrempelige klachtenvoorzieningen en een proactieve houding van artsen met betrekking tot klachten. Van belang is dat artsen en andere hulpverleners een klimaat bevorderen waarin de patiënt zich vrij voelt om klachten te uiten en te bespreken. De arts is bereid tot een open gesprek hierover met de patiënt en informeert deze zo nodig over andere mogelijkheden en procedures om een klacht in te dienen.

De ervaring leert dat een terughoudende of zelfs defensieve houding van artsen ten aanzien van patiënten die een klacht (willen) uiten, nogal eens formaliserend en escalerend werkt. Het indienen van een formele klacht (tuchtcollege, schadeclaim, verzoek aan de officier van justitie om de arts strafrechtelijk te vervolgen) hangt vaker samen met teleurstelling van de klager over de houding en reactie van de arts dan met de inhoud van de klacht. Hier liggen veel mogelijkheden voor artsen om onnodige formalisering van klachten te voorkomen. Dat is winst voor zowel artsen als patiënten.

Wat mag van de arts worden verwacht:

De arts bevordert een klimaat waarin patiënten zich vrij voelen klachten te uiten en gaat op een zorgvuldige wijze met klachten om.

Nadere informatie:  Klachtenrichtlijn gezondheidszorg 2004

5. De arts en de evaluatie van zijn/haar handelen

Uitgangspunt van het KNMG-Kwaliteitsmanifest 2003 is -zoals gezegd- dat elke arts zich open en toetsbaar moet opstellen. Dit houdt onder meer in “dat hij/zij bereid is tot reguliere gesprekken (…) over zijn/haar functioneren” (p. 33). In het kader van samenwerkingsverbanden van artsen moet ruimte bestaan voor intercollegiale toetsing, beoordelingsprocedures en evaluatiegesprekken. Binnen de medische beroepsgroep wordt veel aandacht besteed aan de kwaliteit van de verleende zorg. Dit gebeurt door middel van een breed scala van activiteiten: opleidingseisen, visitatie en andere vormen van intercollegiale toetsing, (her)registratie, richtlijnen e.d. In het kader van deze kwaliteitssystemen komt ook het functioneren van individuele artsen aan de orde, maar de genoemde kwaliteitssystemen zijn daarop niet primair gericht.

De vraag hoe het functioneren van individuele artsen getoetst kan worden, wordt wel in toenemende mate gesteld, maar een hierop gerichte methodiek is nog niet breed geïmplementeerd. Ook binnen de medische beroepsgroep kunnen periodieke gesprekken over het individueel functioneren een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van zorg. De KNMG is dan ook van mening dat artsen die werkzaam zijn in de individuele patiëntenzorg dergelijke evaluatiegesprekken moeten houden. In het nadere KNMG-standpunt ‘Het functioneren van de indivuduele arts’ uit 2005 worden de grote lijnen geschetst van een systeem voor het bespreken en evalueren van individueel functioneren. Een dergelijke methodiek vormt een wenselijke en noodzakelijke aanvulling op de reeds bestaande kwaliteitssystemen voor medisch handelen. Het is van belang dat in alle sectoren van de zorg evaluatiegesprekken (kunnen) worden gevoerd.

Uiteraard vereist dit de aanwezigheid binnen de instelling of structuur waarin de arts werkzaam is van een op het voeren van evaluatiegesprekken gericht systeem. Dat kan een individuele arts niet zelf realiseren. In verschillende sectoren zijn op dit gebied ontwikkelingen gaande. Een goed voorbeeld is het project ‘Individueel Functioneren Medisch Specialisten’ (IFMS) van de Orde van Medisch Specialisten. Onder regie van de commissie-IFMS wordt in een aantal ziekenhuizen geëxperimenteerd met verschillende systemen voor het voeren van evaluatiegesprekken.

Wat mag van de arts worden verwacht:

De arts neemt deel aan regelmatige evaluatiegesprekken over zijn/haar individueel functioneren.

Nadere informatie:  KNMG-standpunt ‘Het functioneren van de individuele arts’

Utrecht, juli 2005

6. De arts en het functioneren van collega’s

In het Kwaliteitsmanifest 2003 is gesteld dat er tussen collega’s over (vermeende) fouten en disfunctioneren moet worden gesproken: “Een arts die bemerkt dat een collega niet juist handelt en schade of risico’s voor patiënten veroorzaakt, behoort dit bespreekbaar te maken. Het negeren van dergelijke situaties is ongepast” (Kwaliteitsmanifest, p. 33). Collega’s van een arts, die bemerken dat betrokkene onverantwoorde zorg biedt en daardoor (mogelijke) risico’s of schade voor patiënten veroorzaakt, hebben de verantwoordelijkheid daarop te reageren. Te denken valt aan leden van dezelfde huisartsengroep, maatschap, vakgroep, medische staf of ander samenwerkingsverband. De groep heeft een collectieve verantwoordelijkheid voor het goed functioneren van elk individueel lid. Wordt opgemerkt dat één van de groepsleden niet goed functioneert, dan behoren zijn/haar collega’s dit bespreekbaar te maken. Dit vraagt om een actieve houding van artsen die een dergelijke probleem signaleren. Het is niet aanvaardbaar ter zake een “conspiracy of silence” te laten bestaan. Huisartsengroepen, maatschappen, vakgroepen, medische staven en andere samenwerkings-verbanden van artsen behoren daarover duidelijke afspraken te maken. Hierdoor wordt het makkelijker om met een collega over zijn of haar functioneren in gesprek te gaan en wordt voorkomen dat deze stap pas gezet wordt als het eigenlijk al te laat is.

Niet alleen als er sprake is van disfunctioneren mag onder meer van de directe collega’s van de arts worden verwacht dat zij het mogelijke doen om het disfunctioneren bespreekbaar te maken en de arts in kwestie ertoe te bewegen een verbetertraject in te gaan. Ook in eerdere fasen, wanneer er aanwijzingen zijn dat de door een arts verleende zorg tekortschiet maar wellicht nog niet van disfunctioneren gesproken kan worden zal reeds actie moeten worden ondernomen.

Voorkomen is beter dan genezen.

Wat mag van de arts worden verwacht:

De arts die bemerkt dat een collega schade of risico’s voor patiënten veroorzaakt, onderneemt stappen om dit probleem te verhelpen.

Nadere informatie:  KNMG-standpunt ‘Het functioneren van de individuele arts’

Utrecht, juli 2005

4 Het KNMG-Kwaliteitsmanifest 2003 omschrijft disfunctioneren als volgt: “een structurele situatie van onverantwoorde zorg waarin een patiënt wordt geschaad of het risico loopt te worden geschaad, en waarbij de betreffende arts niet (meer) in staat of bereid is zelf de problemen op te lossen”.

Bijlage 1 – Kwaliteitsmanifest 2003 van de KNMG, onderdeel 6

(omgaan met klachten en fouten)

6. Omgaan met klachten en fouten

Niet alleen de medische beroepsgroep als zodanig stelt zich toetsbaar op, maar

ook individuele artsen: opdat zij door anderen beoordeeld kunnen worden, zowel in de context van hun professionele omgeving als in relatie met de patiënt. Dat houdt onder meer in dat artsen met patiënten open over klachten en fouten (kunnen) praten.

De juridische context is zodanig dat openheid wordt gestimuleerd, gericht op het voorkomen van klachten en fouten.

De algemene ervaring is dat fouten of mislukkingen waarover de arts open met de patiënt praat, door veel patiënten worden geaccepteerd. Het gevoel of het feit dat de arts informatie heeft achterhouden, levert bij de patiënt doorgaans meer achterdocht en boosheid op dan een behandeling die niet het beoogde resultaat heeft gehad. In het algemeen zullen informatie en openheid het vertrouwen binnen de arts-patiënt-relatie bevorderen. Tijdig openheid betrachten jegens de patiënt zal niet alle klachten en klachtenprocedures kunnen voorkomen, maar zal het aantal klachten en procedures zeker doen afnemen. Bekend is dat patiënten verhoudingsgewijs veel klagen over problemen inzake bejegening en communicatie.

Onder artsen bestaat ten aanzien van openheid inzake klachten en fouten nog steeds terughoudendheid. Dit hangt in belangrijke mate samen met de door artsen ervaren juridisering.

De KNMG heeft in het licht van de juridisering in de afgelopen jaren begrip voor de aarzelingen van artsen, maar meent evenwel dat een proactieve houding de voorkeur verdient boven een defensieve. Een defensieve reactie vergroot het risico op escalatie. In een open gesprek tussen arts en patiënt over fouten en klachten kan centraal staan dat de arts anders had moeten handelen, maar in bepaalde gevallen ook dat de patiënt inziet dat niet van een fout maar van een complicatie moet worden gesproken.

Belangrijk is dat de juridische context zo wordt ingericht dat artsen worden gestimuleerd om over complicaties, klachten en fouten open met patiënten te praten. Dan ontstaan mogelijkheden om op systematische wijze van klachten en fouten te leren (Chief Medical Officer, 2003). Aansprakelijkheidsverzekeraars mogen openheid inzake fouten niet verbieden of ontmoedigen. Patiënten moeten goede informatie krijgen over de mogelijkheden om klachten in te dienen, en over de beperkingen van klachtenprocedures. Niet zelden zijn patiënten achteraf teleurgesteld over een procedure, omdat zij daarvan onjuiste verwachtingen hadden. De evaluatie van de Wet Klachtrecht leert dat patiënten laagdrempelige vormen van klachtenopvang prefereren boven formele procedures. Laagdrempelige klachtenvoorzieningen moeten daarom worden gestimuleerd.

Bij klachtenafhandeling gaat het ook om preventie: een klacht is een gratis advies.

Een toetsbare opstelling van de arts houdt in dat hij/ zij bereid is tot reguliere gesprekken met afdelingshoofd, maatschapsvoorzitter, stafvoorzitter en/of, instellingsmanagement/ werkgever over zijn/ haar functioneren (zie ook thema 4 van dit manifest). Ook behoort er tussen collega’s over (vermeende) fouten of disfunctioneren te worden gesproken. Een arts die bemerkt dat een collega niet juist handelt en schade of risico’s voor patiënten veroorzaakt, behoort dit bespreekbaar te maken. Het negeren van dergelijke situaties is ongepast. Huisartsenpraktijken, maatschappen, medische staven en andere samenwerkingsverbanden van artsen behoren daarover afspraken te maken, waar nodig in overleg met het management van de instelling.

Aanbevelingen

• Artsen praten met patiënten open over klachten en fouten. Het beleid moet erop zijn gericht om op systematische wijze van klachten en fouten te leren;

• Het beleid van de overheid zou gericht moeten zijn op een krachtige stimulans van laagdrempelige klachtvoorzieningen. Ook moet de informatie aan patiënten over de mogelijkheden en beperkingen van de verschillende klachtenprocedures (klachtencommissie, tuchtrechter, civiele rechter) worden uitgebreid;

• Samenwerkingsverbanden van artsen maken afspraken over de beoordeling van individueel functioneren, zowel in reguliere situaties als in gevallen van disfunctioneren.

De KNMG zal hiertoe samen met de federatiepartners een, waar nodig op specifieke situaties toegesneden, modelregeling ontwikkelen.

Bijlage 2 – Openheid over fouten: aanbevelingen voor artsen

(Tabel overgenomen uit J Legemaate, JJE van Everdingen, J Kievit, JWM Stappers,

Openheid over fouten in de gezondheidszorg. Nederlands Tijdschrift voor

Geneeskunde 2007; 151: 319-322)

Aanbevelingen voor het omgaan met fouten in de gezondheidszorg

- Beoordeel naar aanleiding van een incident (= een onbedoelde gebeurtenis) of het gaat om een fout, dat wil zeggen verwijtbaar handelen van een hulpverlener of de zorginstelling. Vermijd het gebruik van het woord “fout” in gevallen waarin er geen verwijtbaar handelen is of lijkt te zijn.

- Neem in het geval van een fout zelf het initiatief en benader de patiënt. Stel dit niet uit, want dan wordt het steeds moeilijker.

- Wees alert op het fenomeen dat na een fout de patiënt en zijn of haar naasten meer aandacht behoeven en niet minder en dat zowel patiënten als hulpverleners in zo'n situatie de neiging hebben juist afstand te creëren.

- Laat zien dat u de verantwoordelijkheid neemt. Geef de fout toe en betuig spijt of maak excuses. Vermijd een afstandelijke houding of een defensieve reactie, maar trek ook niet te snel het boetekleed aan.

- Draai niet om de feiten heen. Geef de patiënt duidelijke informatie en vermijd speculaties.

Geef aan of er sprake is van nader onderzoek, en zo ja, op welke termijn daarvan resultaten zijn te verwachten.

- Geef de patiënt de gelegenheid zijn verhaal te doen. Nodig de patiënt uit tot het stellen van vragen en geef hem de toelichting die hij behoeft. Maak duidelijk dat de patiënt desgewenst op een later moment opnieuw vragen kan stellen en informatie kan krijgen, tot wie hij zich dan kan wenden en hoe.

- Laat u niet uit over aansprakelijkheid en schadevergoeding en voorkom dat u op dat punt verkeerde verwachtingen wekt. Verwijs de patiënt desgevraagd naar de persoon of de instantie waar de patiënt een claim kan indienen.

- Maak duidelijk dat er alles aan gedaan zal worden om te voorkomen dat andere patiënten de dupe worden van dezelfde fout.

- Informeer de patiënt nadien over maatregelen die naar aanleiding van de fout zijn getroffen.

Klachtrecht

Wat houdt de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) in?

Deze wet bevat uitgangspunten waaraan alle klachtenprocedures van zorgverleners en hulpverleners moeten voldoen.

Zo moeten zorgaanbieders volgens deze wet:

Ø       een klachtenregeling hebben;

Ø       een klachtencommissie instellen.

Klachtencommissie

Iedere hulpverlener en instelling moet een klachtencommissie hebben van tenminste drie leden.

Vrij gevestigde hulpverleners moeten zich bij een klachtenregeling hebben aangesloten.

Vaak is dit via een beroepsvereniging geregeld.

Klachtenregeling

De voorzitter van de klachtencommissie mag niet in dienst zijn bij de instelling, of voor de hulpverlener werken. De klachtencommissie moet haar werkwijze vastleggen in een reglement.

Ook moet iedere zorginstelling een klachtenregeling opstellen en die onder de aandacht brengen van de cliënt. U leest daarin hoe u een klacht kunt indienen, en hoe uw klacht wordt behandeld.

Klachtencommissies zijn op grond van de WKCZ verplicht om:

ernstige klachten direct te melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), en niet eerst bij de zorgaanbieder;

na te gaan wat een zorgaanbieder met een klacht doet;

een jaarverslag te sturen aan de IGZ.

Ondersteuning bij klacht

De PVP voor ondersteuning en advies

Een klacht met een hulpverlener bespreken is vaak moeilijk. Als u een klacht heeft vraag de pvp om advies en ondersteuning. De pvp is in dienst bij de landelijke Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon en is onafhankelijk van de instelling. De pvp kan u informeren over de klachtenregeling en u helpen bij het indienen van een klacht, kan u helpen bij het schrijven van de brief. Hij/zij is een deskundige en bekijkt op welke wettelijke gronden uw klacht het best gebaseerd kan worden. Ook wanneer u gesepareerd bent, kunt u de pvp om advies vragen. Als het mogelijk is, kunt u de pvp zelf bellen, of een naastbetrokkene, medewerker van de afdeling of een medecliënt. Elders kunt u ondersteuning vragen bij de cliëntvertrouwenspersoon.

Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon

F.C. Donderstraat 9, 3572 JA Utrecht

tel 030 272 83 53/help desk 0900 444 88 88

e-mail helpdesk@pvp.nl

Zorgbelang Nederland

Heeft u een klacht over de gezondheidszorg? Is er iets mis gegaan in de zorgverlening en u weet niet wat u moet doen? De afdeling informatie en klachtenopvang van uw Zorgbelangorganisatie kan u helpen. Zij bieden u informatie over de gezondheidszorg. Daarnaast adviseert en ondersteunt zij u kosteloos bij het indienen van uw klacht. 

U kunt op verschillende manieren met de afdeling informatie en klachtenopvang in contact komen.

Zo kunt u doormiddel van dit formulier uw klacht aan ons doorgeven.

      De Zorgbelangorganisatie in uw regio neemt dan contact met u op.

Vindt u het prettiger om uw ervaring telefonisch door te geven? Dan kunt u uw ervaring ook telefonisch melden bij de afdeling informatie en klachtenopvang van de Zorgbelangorganisatie in uw buurt.

Zoek de gegevens van uw Zorgbelangorganisatie of bel met 0900 - 243 70 70 (€ 0,10 per minuut). U wordt dan automatisch doorverbonden met de juiste Zorgbelangorganisatie.

Meer informatie over de dienstverlening van de afdeling informatie en klachtenopvang vindt u bij informatie en klachtenopvang. 

 

ADD

ADHD

 

Angststoornissen

Bindingsangst

Claustrofobie

Gegeneraliseerde angststoornis

Hoogtevrees

Obsessief-compulsieve stoornis

Paniekstoornis

Pleinvrees

Posttraumatische stress-stoornis (PTSS)

Smetvrees

Sociale fobie

Somatoforme stoornissen 

Somatisatie en hypochondrie

Specifieke fobie

Verlatingsangst

Autismespectrum stoornissen

Autistische stoornis

Desintegratiestoornis van de kinderleeftijd

Pervasive Developmental Disorders (PDD-NOS)

De directe familie van PDD-NOS

Stoornis van Asperger

Stoornis van Rett

 

 

Bipolaire stoornis

Burnout

CD en ODD

Conduct disorder (CD)

Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (ODD)

Depressie

Dissociatieve identiteitsstoornis (DIS)

Dysthymie

 

 

Eetstoornissen

Anorexia Nervosa

Boulimia Nervosa

Binge Eating Disorder BED (eetbuistoornis)

Orthorexia

 

 

Persoonlijkheidsstoornissen

Afhankelijke PS

Antisociale PS 

Borderline PS

Dwangmatige PS

Narcistische PS

Ontwijkende PS

Paranoïde PS

Schizoïde PS

Schizotypische PS            

Theatrale PS         

 

 

Premenstrueel Syndroom (PMS)

Psychiatrische stoornissen in kraambed

Schizofrenie

Slaapstoornissen

Verslaving

 

Het Behandelplan / Begeleidingsplan

Samen Deskundig

Samen werken aan Herstel

U bent doorverwezen naar een vrijgevestigde hulpverlener of een instelling voor de Geestelijke Gezondheidszorg (GGz).

Tijdens één of meerdere intakegesprekken bespreekt u met een behandelaar de (mogelijke) diagnose, die na  psychologisch / psychiatrisch onderzoek gesteld is en de behandeling of begeleiding die u nodig heeft . Het is belangrijk dat duidelijk wordt wat uw probleem is. 

Een diagnose kan gesteld worden door een psychiater, en/of een ervaren psycholoog. Niet door een arts-asistent (arts in opleiding tot psychiater) of door basisartsen, deze zijn niet gespecialiseerd, zij hebben alleen de medicijnenstudie afgerond.

Belangrijk is dat de hulpvraag duidelijk wordt en het hulpaanbod.

Ter voorkoming van een langdurige en moeizame weg of erger nog, een levenslange ggz-problematiek met langdurige maatschappelijke uitschakeling als gevolg.

Vervolgens hoe dit het beste kan worden aangepakt, en aan welke behandeldoelen er gezamenlijk gewerkt wordt. De afspraken die hierover gemaakt worden zullen voor u worden vastgelegd in een behandelplan, volgens de Wet Geneeskundige Behandel Overeenkomst (WGBO) 

Beroepscodes

(van Dale: Geheel van ongeschreven regels waaraan de beroepsbeoefenaar zich moet houden bij de uitoefening van zijn beroep.) 

Een beroepscode is een samenhangend geheel van principes en regels met betrekking tot de uitoefening van het beroep. Een bekend voorbeeld van een beroepscode is de eed van Hippocrates die medici afleggen wanneer ze hun beroep gaan uitoefenen:

Ik zal mijn vermogens gebruiken om zieken naar beste weten en oordeel te helpen; ik zal me onthouden van het schaden en tekort doen van wie ook. Wat ik zie en hoor, hetzij beroepshalve of persoonlijk, en wat niet verder mag worden verteld zal ik geheim houden en aan niemand meedelen.

Ethiek en Beroepshouding in de zorg

Beroepsethiek

Beroepsethiek is een tak van de ethiek of moraalfilosofie en heeft betrekking op de algemeen aanvaarde norm voor het professioneel handelen.

Formele en informele beroepsethiek

Ethiek gaat over plichten, of over wat je behoort te doen, en bestaan uit principes en regels die je nodig hebt om goed en kwaad van elkaar te kunnen onderscheiden. Je kunt in de beroepsethiek een onderscheid maken tussen een formele beroepsethiek middels de beroepscode zoals de wet en formele uitspraken waarin de waarden en doelen van het beroep zijn vastgelegd. Deze beroepscode beschrijft bijvoorbeeld wat er van de professionele zorgverlening mag worden verwacht en helpt de verzorgende en verplegende bij het nemen van ethisch verantwoorde beslissingen.

Anderzijds is er ook een informele beroepsethiek, deze bestaat uit ongeschreven regels voor het beroepsmatig handelen. Ze zijn algemeen aanvaard en komen bijvoorbeeld tot uiting in het handelen van de zorgverlener. Door het goedkeuren of afkeuren van collega’s wordt duidelijk wat er van de ander ‘verwacht’ wordt en deze regels nageleefd worden. Men kan bij deze ongeschreven regels dingen bedenken als dat men vaardig blijft ook na diplomering, dat de zorgvrager op de eerste plaats komt, over machtsverhoudingen onderling en in relatie tot zorgvrager en zorgverlener en over loyaliteit jegens elkaar en tot slot over je (professionele) houding naar collegae en zorgvragers.

De informele beroepsethiek kan eigen gemaakt worden op twee manieren, namelijk door zelfkennis en praktische kennis van zaken. De eerste, zelfkennis heeft te maken met openstaan voor jezelf, inzicht hebben in innerlijke processen en de mogelijkheid aangrijpen tot zelf ontplooiing te komen. Kennis van zaken opdoen doe je op door middel van intuïtie, oppikken van traditie, autoriteit en door ervaring.

Uit Wikipedia

Beroepscodes:

Psychiater

Psycholoog

Psychotherapeut

Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen

Verpleegkundigen en Verzorgenden

HKZ - Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector

De organisatie HKZ

De stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ) is in 1994 opgericht. Initiatiefnemers waren de brancheorganisaties van patiënten/consumenten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. De drie partijen besloten hiertoe tijdens de Leidschendamconferentie van 1990. Daar stelden ze gezamenlijk de noodzaak vast van samenhangend kwaliteitsbeleid en kwaliteitsborging in de zorg.

De Kwaliteitswet Zorginstellingen verplicht instellingen om 'verantwoorde zorg' te leveren. HKZ zorgt ervoor dat kwaliteit genormeerd en toetsbaar wordt. En stelt zorginstellingen daarmee in staat om hun aanbod voortdurend te verbeteren.

Het doel van HKZ is harmonisatie van kwaliteitsbeoordeling in zorg en welzijn. Opdat kwaliteit in de verschillende sectoren op dezelfde manier beoordeeld wordt.

Optimale transparantie van kwaliteit kan bereikt worden door certificatie. HKZ ontwikkelt daar samen met de belanghebbende partijen de normen voor. Er zijn normenstelsels (certificatieschema's) ontwikkeld voor diverse sectoren in zorg en welzijn.

De certificatieschema's hebben allemaal dezelfde basis: het HKZ Harmonisatiemodel.

Het cliëntperspectief staat in dit model principieel centraal.

Het HKZ Keurmerk

Het HKZ Keurmerk heeft betrekking op het kwaliteitsmanagementsysteem van de organisatie. Zo'n systeem heeft een organisatie nodig om kwaliteit goed te kunnen managen. Het HKZ keurmerk maakt zichtbaar dat het kwaliteitsmanagementsysteem voldoet aan eisen die vanuit de sector zelf, door financiers, patiënten/consumenten en de overheid worden gesteld. Dit is vastgesteld door een onafhankelijke certificatie-instelling.

Het keurmerk biedt een basisgarantie voor kwaliteit. De gecertificeerde instelling heeft het werk zodanig georganiseerd, dat aan alle voorwaarden is voldaan om optimale zorg te kunnen leveren. Het perspectief van de cliënt is daarbij altijd het vertrekpunt.

Het HKZ Keurmerk betekent dat een organisatie:

- De zaken intern goed op orde heeft

- De klant principieel centraal stelt

- Betrouwbare resultaten kan presenteren

- Voortdurend werkt aan het verbeteren van de zorg- en dienstverlening

De HKZ-systematiek is bijzonder in de volgende opzichten:

• Een samenhangende benadering: alle processen in de zorgorganisatie zijn in hun samenhang genormeerd, met de nadruk op het primaire proces. De effectiviteit van de totale organisatie wordt dus beoordeeld bij certificatie.

• Een breed draagvlak: HKZ-normen worden ontwikkeld door de belanghebbende partijen zelf. Daardoor beschikken de normen over een breed draagvlak.

• Openbaarheid: De HKZ-normen zijn openbaar en worden regelmatig geactualiseerd.

• Normontwikkeling en toetsing vinden strikt gescheiden plaats en staan beide onder formeel toezicht (RvA)

• Toetsing voor het HKZ keurmerk is geen momentopname. Om het certificaat te behouden, laat een instelling zich jaarlijks extern en onafhankelijk toetsen.

HKZ-normen

Kwaliteit is geen toeval, maar een beredeneerd, georganiseerd en beheerst resultaat. Het is het vermogen om aan de verwachtingen en behoeften van de cliënten te voldoen.

Een kwaliteitsmanagementsysteem is een hulpmiddel voor het management om processen te beheersen en om de kwaliteit van een organisatie op systematische wijze te sturen. Het doel is de kwaliteit van de zorgverlening te verbeteren (met als gevolg tevreden klanten) én ook de interne organisatie. De eigen processen van de organisatie zijn hierbij het uitgangspunt.

HKZ-normen

Om het HKZ Keurmerk te verkrijgen moet het kwaliteitsmanagementsysteem voldoen aan de

HKZ-normen. Deze normen hebben de internationaal erkende ISO 9001:2000-normen als basis en omvatten daarnaast branchespecifieke eisen. Iedere branche heeft een eigen set normen (certificatieschema). De HKZ-normen hebben betrekking op zowel de kwaliteit van het zorgproces als op de organisatorische kwaliteit. Ze stellen eisen aan het primaire proces: intake/indicatie, de uitvoering van de diensten en evaluatie/nazorg. Daarnaast moeten ook de ondersteunende processen, zoals personeelsbeleid, diensten door derden, et cetera aan specifieke eisen voldoen. Het Harmonisatiemodel wordt bij de invulling van de normen als uitgangspunt genomen.

Cliëntveiligheid

HKZ vindt dat cliëntveiligheid een integraal onderdeel behoort te zijn van kwaliteit. Echter, niet iedere organisatie heeft een werkend kwaliteitsmanagementsysteem. Daarom ontwikkelt HKZ, mede op verzoek van de Inspectie en VWS, een aparte norm voor het toetsen van een veiligheidsmanagementsysteem. Deze norm richt zich op het in kaart brengen van de risico’s in de processen van zorg- en dienstverlening én op individueel cliëntniveau en op het reduceren van deze risico’s. De voor de ziekenhuizen ontwikkelde NTA (Nederlands Technische Afspraak) vormt input voor de norm.

Cliëntveiligheid kan in de toekomst apart gecertificeerd te worden. Daarnaast wordt cliëntveiligheid met de vernieuwde norm onderdeel van (opstap)certificatie van het kwaliteitsmanagementsysteem.

Hoe gaat certificatie in z’n werk?

Certificatie is tweeledig.Ten eerste wordt nagegaan wat er in de organisatie is afgesproken en hoe het mogelijk wordt gemaakt dat iedereen de afspraken kan nakomen (bijvoorbeeld door middel van werkinstructies/procedures en opleiding/training).

Ten tweede wordt gecheckt (o.a. door steekproeven in dossiers en interviews met uitvoerende medewerkers) of de afspraken ook worden nagekomen.

Certificatie vereist dus een gedocumenteerd en geïmplementeerd kwaliteitsmanagementsysteem. De organisatie mag (behalve op kritische onderdelen) verbeterpunten hebben.

Bij goedkeuring wordt een certificaat afgegeven dat drie jaar geldig is. Tussentijds wordt de organisatie minimaal jaarlijks getoetst. Daarbij moet men aantonen dat het kwaliteitssysteem onderhouden en verbeterd wordt.

Is certificatie verplicht?

Wettelijk gezien niet. De Kwaliteitswet Zorginstellingen stelt wel het hebben van een kwaliteitssysteem verplicht. Daarin moeten de resultaten van overleg met alle belanghebbenden tot uiting komen.

De laatste jaren signaleert HKZ de trend dat de Inspectie en de zorgverzekeraars meer waarde aan het HKZ-keurmerk gaan hechten.

Biedt het HKZ-keurmerk een garantie voor goede zorg?

Het keurmerk biedt een basisgarantie voor kwaliteit. De gecertificeerde instelling heeft het werk zodanig georganiseerd, dat aan alle voorwaarden is voldaan om optimale zorg te kunnen leveren. Het perspectief van de cliënt is daarbij altijd het vertrekpunt.

Wat levert een certificaat de zorginstelling op?

Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat gecertificeerde instellingen veel profijt hebben van hun certificaat. Het levert hun waardering op van verzekeraars, patiënten-/consumentenorganisaties en samenwerkingspartners. Sommige verzekeraars werken zelfs al met een preferred providership voor gecertificeerde organisaties.

De gecertificeerde organisatie wordt transparanter en werkt efficiënter. Cliënten worden helder en tijdig geïnformeerd. Hun wensen en behoeften zijn goed in beeld. Medewerkers zijn goed opgeleid en gemotiveerd voor hun werk. Fouten worden sneller ontdekt en beter voorkomen.

De instelling kan zich met een certificaat positief onderscheiden in een markt waarin zich steeds meer nieuwe aanbieders aandienen. Naar de overheid toe kan men met het certificaat aantonen dat iwordt voldaan aan de wettelijke verplichting om 'verantwoorde zorg' te leveren. Tevens voldoet men aan de internationale standaard ISO-9001.

Cliëntenbelangenorganisaties

Landelijk Platform GGz

Dé koepel in de ggz

Het Landelijk Platform GGz is een koepel van 20 cliënten- en familieorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg. Het Platform behartigt de belangen van alle mensen, jong en oud, met psychische problemen en hun familie.

Lees verder

Ervaringen van patiënten zijn een goudmijn

Stille kennis moet beter benut worden

Onder de achterban van patiënten- en cliëntenorganisaties bestaat een grote stille kennis over de gezondheidszorg, ook op het gebied van de ggz. Als artsen, zorgverzekeraars en overheid die kennis beter benutten, wordt zorg beter en misschien ook wel goedkoper. Deze conclusie komt naar voren uit een groot onderzoek dat het Julius Centrum van het UMC deed naar de maatschappelijke meerwaarde van patiënten- en gehandicaptenorganisaties in Nederland die van het Fonds PGO overheidssubsidie ontvangen.

Stille kennis benutten

De uitdaging is om de ‘stille kennis’ manifest te maken zodat de cliëntenorganisaties daarmee de boer op kunnen; bij artsenorganisaties om professionele zorgstandaarden te formuleren, bij zorgverzekeraars om de zorginkoop te beïnvloeden, bij politici om wetgeving aan te passen en bij de media om aandacht van het grote publiek te vragen.

Rendement

Het rendement van cliëntenorganisaties is hoog; tezamen bereiken zij via websites en folders bijna 9,7 miljoen leden en niet-leden (cijfers 2005). Er is echter nog steeds een grote stille kennis aanwezig die door beleidsmakers onvoldoende benut wordt. Bovendien leeft bij alle partijen (cliëntenorganisaties, beleidsmakers, zorgaanbieders én zorgverzekeraars) de wens om van de koepels van cliëntenorganisaties een stevige derde partij te maken. Daarvoor moeten deze organisaties hun werkwijze professionaliseren, zo luidt een aanbeveling in het onderzoeksrapport. En daarvoor is meer overheidssubsidie nodig, vooral op structurele basis.

In het onderzoek is de ggz-cliëntenbeweging meegewogen. Zo hebben o.a. Anoiksis, Balans, VMBD, Impuls en Pandora meegewerkt. Het rapport werd op 28 mei j.l. door onderzoeksleider Guus Schrijvers overhandigd aan de voorzitter van het Fonds PGO, drs. Ferdinand Clevers

Bron: Platform ggz

Cursus - Opleiding - Baan

Het beroep ERVARINGSDESKUNDIGE

Instellingen ontwikkelen steeds meer inzicht in het belang van het inzetten van ervaringsdeskundigen.

Functiebeschrijvingen, takenpakketten en opleidingseisen voor ervaringsdeskundigen zijn nog in ontwikkeling.

Rolmodel

Een onderzoek brengt een aantal voordelen van de inzet van begeleiders met ervaringsdeskundigheid voor cliënten aan het licht.  Zoals een goede bejegening naar de cliënt, gelijkwaardiger contact, meer inlevingsvermogen en een positie als rolmodel. Voor de BGE’ers biedt het werk economische zelfstandigheid (betaalde baan), veel voldoening en een nieuwe stap in hun eigen herstelproces. Minder duidelijk is wat de invloed van BGE’ers is op de houding van teamleden en op het herstelproces van cliënten.

Functie:

Begeleider geestelijke gezondheidszorg met ervaringsdeskundigheid (BGE)

Cursus:

Daar begeleid je mensen met langdurige en ernstige psychische problemen:

• in het dagelijks leven;
• in het omgaan met anderen en
• in het (opnieuw) innemen van een betekenisvolle plek in de samenleving.

DAC - Dag Activiteiten Centrum

Ontmoeting

Een DAC is een ontmoetingsplek en biedt mensen met een psychiatrische en/of psychosociale achtergrond, op vrijwillige basis, gelegenheid hun dag op een aangename en zinvolle wijze door te brengen. Belangrijke doelen zijn het bevorderen van sociale contacten, het ondersteunen bij het opbouwen van een dagritme en het aanbieden van steun bij het zoeken naar een passende dagbesteding.

Allereerst is er de ontmoetingsruimte waar u terecht kunt voor een praatje met andere bezoekers, de inloopfunctie erg belangrijk. Ook kunt u hier iets eten en drinken. Tevens is er de mogelijkheid om in een ongedwongen sfeer mee te doen aan een activiteit, zoals tekenen, bloemschikken, darten maar ook muziek maken, internetten en uitstapjes. 

U kunt vaardigheden aanleren of een hobby ontwikkelen. Er is de mogelijkheid voor spontane activiteiten zoals kaarten, puzzelen, tafeltennissen en biljarten. Ook kun je rustig een krant of tijdschrift lezen. Regelmatig worden activiteiten georganiseerd waaraan iedereen kan deelnemen, zoals bloemschikken, video, biljarten, bowlen, zwemmen, uitstapjes en museumbezoek.

De inloopvoorzieningen bevatten naast ontmoetingsactiviteiten ook activiteiten gericht op scholing, werkprojecten, arbeidsrehabilitatie en trajectbegeleiding.

Een DAC kan een organisatie zijn die helpt bij herstel en bij integratie in de samenleving.

Het DAC heeft meestal een weekprogramma waarbij elk dagdeel verschillende activiteiten kent.

Er zijn activiteiten in cursusvorm, andere zijn meer vrijblijvend.

De bezoekers worden zoveel mogelijk bij activiteiten betrokken, als deelnemer en zo mogelijk als medeorganisator. In overleg met de medewerkers kunnen zij ook zelf nieuwe activiteiten organiseren.

Er wordt ook veel werk verricht door bezoekers die zich hiervoor vrijwillig hebben aangemeld. Hierbij kunt u denken aan bijvoorbeeld; barwerkzaamheden, het registreren van in- en uitgaande bezoekers en het aannemen van de telefoon.

Verder kunt u ‘werken aan werk’ door middel van een leerwerktraject als voorbereiding op vrijwilligerswerk of betaald werk. U kunt dan bijvoorbeeld werken in de houtwerkplaats, de winkel, de keuken of productiewerk doen. 

Medezeggenschap

Het is belangrijk om zoveel mogelijk samenspraak en samenwerking met de bezoekers te hebben, over zaken die binnen het dac georganiseerd worden.

Tijdens de bezoekersraad is er de mogelijkheid om mee te denken over zaken die spelen binnen een DAC. Deze bezoekersvergadering vindt maandelijks plaats.

Huisregels

Om voor een goede sfeer te zorgen en de veiligheid te handhaven, zijn er een aantal huisregels opgesteld. Bijvoorbeeld: alcohol, drugs en agressie zijn taboe. Ook het bezorgen van overlast aan andere bezoekers en medewerkers wordt niet getolereerd.

RIBW - Beschermende Woonvormen

Beschermd wonen

Als de overstap van een behandelomgeving (bijvoorbeeld een psychiatrisch ziekenhuis of kliniek voor verslaving) naar zelfstandig wonen te groot is kan er voor het beschermd wonen als tussenstap gekozen worden. Vanuit de veiligheid van zo'n beschermende woonvorm kunt u, in overleg met uw persoonlijk begeleider, samen vaststellen hoe u het aan gaat pakken om weer een eigen plek te krijgen. Hoe lang dat duurt, bepaalt u zelf. Anderen zien de beschermende woonvorm als ondersteuning waar ze veel langer gebruik van willen maken, de hulp is niet beperkt in tijd.

Een RIBW biedt mensen met een psychische beperking een zo gewoon mogelijke plek in de samenleving met ondersteuning bij het wonen, de dagbesteding, de stap tot vrijwilligerswerk, de reguliere arbeidsmarkt en bij de vrijetijdsbesteding, zodat mensen naar tevredenheid en met succes kunnen deelnemen aan de samenleving.

In een beschermende woonvorm heeft u een eigen zitslaapkamer, naar eigen smaak in te richten, en gebruik van een gemeenschappelijke woonkamer, keuken, sanitair en voorzieningen als berging, tuin, etc .

Alle beschermende woonvormen vindt u in woonwijken. Dat betekent dichtbij voorzieningen als winkels, openbaar vervoer, apotheek en huisarts, buurthuizen, etc.

U heeft een eigen voordeur met een sleutel en ook uw eigen kamer kunt u afsluiten. Begeleiders bellen aan en gebruiken slechts in noodgevallen een loper. Er zijn geen bezoekuren of tijdstippen waarop u 'binnen' moet zijn. Wanneer u met anderen samenwoont is wel van belang, dat er rekening wordt gehouden met huisgenoten. Regelmatig is er een huiskameroverleg, waarin zaken die de groep bewoners betreffen, worden besproken en waar afspraken worden gemaakt. Ook heeft een beschermende woonvorm een cliëntenraad, die opkomt voor de belangen van de bewoners tijdens regelmatig overleg met de directie.

Een beschermende woonvorm bestaat uit een aantal huizen waar diverse woongroepen gehuisvest zijn. De woongroepen verschillen in groepsgrootte en zelfstandigheid en varieert van dagelijks 1 of 2 uur begeleiding tot 24 uur per etmaal aanwezigheid en begeleiding.

Er zijn ook mogelijkheden om in een eenpersoonswooneenheid beschermd te wonen.

Begeleid Zelfstandig Wonen (Ambulant)

De RIBW biedt ook hulp aan huis voor mensen die zelfstandig (gaan) wonen en begeleiding en advies vragen omdat zo lang mogelijk te kunnen blijven doen. Een vaste begeleider komt op afspraak bij u thuis en bespreekt met u waar u hulp bij nodig heeft en hoe dat georganiseerd gaat worden.

Wanneer u tussen de afspraken door behoefte heeft aan overleg, kunt u altijd contact opnemen met het team van waaruit de hulp geregeld is. De frequentie van de huisbezoeken kan variëren van 1 keer per 2 weken tot enkele keren per week. Doorgaans duurt een huisbezoek een uur.

De onderwerpen waar de begeleiding zich op richt is afhankelijk van de wens van de cliënt.

Begeleiding

Uitgangspunt voor de begeleiding is, dat u daar waar nodig hulp krijgt.

Dus niet te weinig, maar ook niet te veel.

Ook speelt de begeleiding in op wisselingen in uw situatie. Wat de ene week wel lukt, valt u de andere keer zwaar. De begeleiding past zich hier zoveel mogelijk flexibel bij aan.

• Hulp bij zelfverzorging. Hierbij moet u denken aan persoonlijke hygiëne, onderhoud van eigen kamer en kleding.
• Praktische (huishoudelijke) vaardigheden als wassen, koken, inkopen doen.
• Plannen en uitvoeren van schoonmaakwerkzaamheden.
• Bankzaken regelen.
• Budgetteren.
• Beheren van medicijnen.
• Hulp bij dagelijkse structuur. Het gaat hierbij om dag- en nachtritme waardoor uw stabiliteit behouden blijft.
• Hulp bij omgaan met publieke instellingen, bijvoorbeeld uitkeringsinstanties, bewindvoerders, etc.
• Bemiddeling en/of overleg met instellingen waar u specialistische hulp van ontvangt, bijvoorbeeld de psychiater van een polikliniek.
• Leren van sociale vaardigheden; uw eigen mening verwoorden, een meningsverschil uitpraten, met afspraken omgaan.
• Hulp bij het omgaan met de beperkingen die u ondervindt vanwege uw psychische handicap.
• Hulp bij het leggen van contacten, opbouwen van vriendschappen.
• Hulp bij het regelen en vasthouden van activiteiten op het gebied van werk, opleiding en vrije tijd.

Het kan zijn dat de begeleiding de vorm heeft van ondersteuning en advies. Daarnaast kan het accent liggen op het u aanleren van nieuwe vaardigheden (bijvoorbeeld uw persoonlijke administratie zelfstandig doen). Soms is het noodzakelijk dat zaken vóór u worden gedaan, omdat het voor u (nog) niet mogelijk is het zelfstandig te doen. In dat geval wordt er gezocht naar oplossingen om het tekort op te vangen.

Persoonlijk begeleider

De bewoner krijgt een persoonlijk begeleider. Samen stellen zij een begeleidingsplan op.

Uitgangspunten daarbij zijn de wensen en de behoeften van de bewoner, de mogelijkheden van de RIBW en de beschikbare indicatie.

Iedere bewoner heeft zijn of haar eigen wensen en behoeften ten aanzien van de begeleiding. Daarom worden met iedereen apart afspraken gemaakt over de aard en de hoeveelheid begeleiding, maar ook over de doelstelling van de begeleiding en manier waarop de begeleiding geboden zal worden.

Zowel u als uw persoonlijk begeleider hebben een begeleidingsplan in bezit. Per afgesproken periode worden de afspraken met u samen doorgesproken en zo nodig bijgesteld.

Groepsgerichte begeleiding

De groepsgerichte begeleiding richt zich op de verzorging van de huishouding, voeding en de hygiëne in huis. Per groep wordt besproken waar de wensen en behoeften uit bestaan. 

Er wordt aandacht geschonken aan de afspraken die tussen de bewoners onderling gemaakt (moeten) worden.

Dagbesteding en werken            

Dagbesteding is een belangrijk aandachtspunt in de begeleiding van de RIBW’s. Een goede dagstructuur geeft immers invulling aan het dagelijks leven en voorziet in mogelijkheden voor sociale contacten. De begeleiders stimuleren en begeleiden de bewoners zoveel mogelijk bij het zoeken naar dagbesteding binnen de algemene voorzieningen. Ook begeleiding naar (vrijwilligers)werk behoort voor een deel van de bewoners tot de mogelijkheden.

Daarnaast zijn er speciale dagbestedingvoorzieningen voor mensen met een psychiatrische achtergrond. Zoals daar zijn de dagactiviteitencentra en verschillende werkprojecten.

De begeleiding van de dagactiviteitencentra en de verschillende werkprojecten is veelal vraaggestuurd en gericht op de persoonlijke ontwikkeling van de cliënt. Dit is per individu verschillend. Juist omdat er geen behandelsignatuur is, wordt de verantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen binnen deze voorzieningen vaak gedeeld. Tegelijk wordt een grote mate van saamhorigheid gecreëerd.

Relaties en sociale netwerken

Mensen met een psychiatrische achtergrond hebben veelal een beperkt sociaal netwerk. Het gevaar van vereenzaming is groot. In de begeleiding binnen het beschermd en begeleid zelfstandig wonen wordt daarom geprobeerd de contacten met andere mensen (weer) tot stand te brengen. Veel bewoners hebben intensief onderling contact.

De omgang met lotgenoten kan in belangrijke mate bijdragen aan de acceptatie van de situatie waarin mensen verkeren. Ook het aanhalen of herstellen van het contact met familieleden of bekenden is van belang. Begeleiders van de RIBW’s bieden hierbij ondersteuning op basis van de persoonlijke wensen van de bewoners. Ook als het gaat om vragen over intieme, persoonlijke relaties of seksuele contacten.

Vanuit het beschermd en begeleid zelfstandig wonen zijn de laatste jaren verschillende initiatieven genomen. Om zodoende bij te dragen aan de vorming van sociale contacten buiten het eigen kringetje. Voorbeelden zijn inloopmogelijkheden in of nabij beschermende woonvormen. Ook vriendendiensten, waarbij cliënten gekoppeld worden aan vrijwilligers die hen begeleiden bij recreatieve en sociale activiteiten, zijn nog steeds in opkomst. Daarnaast zijn er speciale bureaus opgericht die cliënten bemiddelen bij het vinden van een relatie of vriendschap.

Criteria

Om bewoner te kunnen worden van de RIBW is er een indicatie nodig door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ).

Verschillende instanties/hulpverleners kunnen u verwijzen.

Uw aanmelding wordt beoordeeld door een regionale indicatiecommissie. Hierin zitten mensen van een Algemeen psychiatrisch ziekenhuis, een GGZ-centrum en vaak ook zorgverzekeraars. Deze commissie bepaalt of u geschikt bent voor beschermd wonen.

De kosten

Het beschermd wonen wordt door de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) betaald. U betaalt hiervoor ook een eigen bijdrage. De hoogte van deze bijdrage is afhankelijk van uw inkomen of uitkering. De zorgverzekeraar stelt de eigen bijdrage vast aan de hand van een inkomensonderzoek. De folder 'Eigen bijdrage AWBZ', verkrijgbaar bij uw zorgverzekeraar, geeft hierover meer informatie.

Ambulante woonbegeleiding

Aan de ambulante woonbegeleiding zijn voor u geen kosten verbonden.

Meer informatie over de diverse specialismen van de RIBW's kunt u lezen op de site van  RIBW Alliantie

Vestigingen Regio

Verslavingszorg

Wanneer ben je verslaafd?

Voordat je kunt bepalen wanneer je verslaafd bent, moeten we duidelijk maken wat we verstaan onder verslaving. Ben je (nog) niet verslaafd als je elke dag zeven glazen alcohol drinkt maar bij acht glazen wel? Veel mensen zouden graag zo'n criterium hanteren maar dat is te simpel. De vraag die je moet stellen, is wie in welke situatie waarom alcohol of een ander middel gebruikt.

Verslaving

Sommige mensen reduceren verslaving tot lichamelijke afhankelijkheid, de gewenning. Maar gewenning is hoogstens een aspect van sommige vormen van verslaving en zeker niet van alle. Typisch voor verslaving is de geestelijke afhankelijkheid. Alle verslavingen hebben dit met elkaar gemeen.

Onweerstaanbare behoefte

Bij verslaving gaat het om een zéér grote, onweerstaanbare behoefte een bepaald middel te gebruiken of een bepaald gedrag te vertonen. Deze behoefte bepaalt het hele leven van de gebruiker. Verslaving gaat gepaard met het besteden van heel veel tijd en energie aan het verkrijgen van het middel. Ook geven verslaafden belangrijke maatschappelijke, arbeids- en/of ontspanningsactiviteiten op of verwaarlozen ze deze activiteiten volledig. Ook wordt gebruik voortgezet ondanks het besef van negatieve gevolgen die ermee verbonden zijn.

Controlebeperking

Een ander kenmerk van verslaving is controlebeperking: de controle over het gebruik of gedrag is niet meer optimaal. De gebruiker wórdt beheerst. De alcoholist kan alleen maar denken aan de alcohol, de drugsgebruiker aan zijn drugs en hoe hij daar zo snel mogelijk aan kan komen.

Herkenning

Verslaafden maken anderen graag deelgenoot van hun ervaringen of ontkennen juist verslaafd te zijn en proberen tegenover hun omgeving mooi weer te spelen. Verslaafden herkennen elkaar bovendien heel gemakkelijk.

Signalering en dan?

Hoe er gehandeld moet worden bij constatering van gebruik, is sterk afhankelijk van de houding van de gebruiker. Als het bijvoorbeeld gaat om een jongere die zijn gebruik niet als problematisch ervaart, kun je slechts op de regels wijzen en bij overtreding daarvan sancties toepassen. Ook kun je met de jongere naar oplossingen zoeken om de negatieve gevolgen van het gebruik en overtreding van de regels te voorkomen. Door bijvoorbeeld alternatieven te bieden en oplossingen te zoeken voor de problemen die meestal achter drugsgebruik schuilgaan.

Wanneer een gebruiker aangeeft dat hij eigenlijk wil minderen of stoppen, kun je hem doorverwijzen naar bijvoorbeeld een huisarts of naar het Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs (CAD).

Belangenvereniging Druggebruikers MDHG 

Landelijke Stichting Ouders en Verwanten van Druggebruikers 

Gokverslaving

Relatieverslaving

Seksverslaving

Zelfhulp verslaving

Informatie over zelfhulpgroepen (soorten groepen, locaties, werkwijze) voor cliënten en professionals uit de verslavingszorg. Brochures en presentaties van het Informatie- en Ontwikkelingscentrum zelfhulpgroepen en verslaving zijn online beschikbaar.

AA Anonieme Alcoholisten

NA Anonieme Verslaafden

Informatie over het programma van Narcotics Anonymous, gegevens over bijeenkomsten en een test 'Ben ik verslaafd'.

Cannabis onder controle  

Webzorg

Alcohol onder controle

Online behandeling voor mensen die de controle over hun alcoholgebruik kwijt zijn. Met op de site een alcoholtest, forum en hulp van een persoonlijk begeleider. Initiatief van Brijder Verslavingszorg.

Alcoholdebaas

Informatieve site van TACTUS over alcohol en overmatig drinken. Mogelijkheid tot online behandeling gericht op mensen die zich zorgen maken over hun drinkgedrag. Deelname is anoniem en gratis.

Cannabis onder controle

Online hulp bij het stoppen met blowen of minderen van het gebruik van hasj of cannabis.

Een cannabistest, hulp van een persoonlijk begeleider en toegang tot een forum maken onderdeel uit van de website.

Drinktest

Drinktest.nl is ontwikkeld door het NIGZ om mensen die alcohol drinken te voorzien van informatie en advies. De adviezen worden op basis van de antwoorden op de vragen geformuleerd en zijn gebaseerd op wetenschappelijke onderzoek.

Infectieziekten en drugsgebruik

Site gericht op professionals in de verslavingszorg met informatie over druggerelateerde infectieziekten, fact sheets voor cliënten, gegevens over spuitomruil en gebruiksruimten en informatie over lopende campagnes.

Sick of it

Informatie over de meest voorkomende infectieziekten voor druggebruikers en verslavingszorgmedewerkers. Verder een zelftest, forum en de mogelijkheid om online een vraag te stellen of een afspraak te maken voor een hepatitis B-vaccinatie bij de GGD.

CrisisCare

Een private verslavingszorg kliniek die door de overheid is erkend en verantwoordelijk is voor hoge slagingspercentages.

Stichting Verslavingsreclassering GGZ

Begeleidt verslaafden die een strafbaar feit hebben gepleegd of hiervan worden verdacht.

Door vroegtijdig contact, advisering aan Openbaar Ministerie en Rechterlijke Macht, intensieve reclasseringsbegeleiding en adequate nazorg leveren wij een bijdrage aan een succesvolle reïntegratie in de maatschappij.

Landelijk Verslavingszorg en hulpverlening

Regionaal Verslavingszorg en hulpverlening

Brabant

Novadic-Kentron, Netwerk voor verslavingszorg

Informatie over middelen, veel gestelde vragen, een drinktest en een speciale jongerensite.

Vrijwel iedereen gebruikt genotmiddelen. Dit kan problemen geven, soms leidt dat zelfs tot verslaving. Novadic-Kentron biedt hulp bij problemen door gebruik van of verslaving aan alcohol, drugs, medicijnen of gokken.

Drente, Friesland en Groningen

Verslavingszorg Noord Nederland

In het noorden van het land zijn de drie instellingen voor verslavingszorg samengegaan in één organisatie: Verslavingszorg Noord Nederland (VNN).

Gelderland

IrisZorg

Instelling voor verslavingszorg en maatschappelijke opvang, ontstaan uit een fusie tussen Arcuris, De Grift en Passade. Op de site algemene publieksinformatie en informatie over behandeling, opvang, wonen en dagbesteding aangeboden door IrisZorg.

Tactus Instelling voor Verslavingszorg

Tactus werkt in de regio Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer en Zutphen), Oost Gelderland en Twente. De site biedt een forum voor lotgenotencontact tussen partners van mensen met een alcohol, drugs of gokprobleem en een speciale jongerenrubriek.

Limburg

De Mondriaan Zorggroep

Mensen met verslavingsproblemen kunnen terecht bij de huisarts. Wanneer dit nodig is kan de huisarts voor behandeling en begeleiding verwijzen naar een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. De Mondriaan Zorggroep is zo'n instelling.

Noord Holland

Brijder Verslavingszorg

De Brijder biedt hulpverlening, begeleiding en preventie bij verslaving in de regio Noord en Zuid Holland (met uitzondering van Amsterdam en 't Gooi). Op de site staat informatie over het hulpaanbod en wordt de mogelijkheid voor online hulp (chatten) geboden

Jellinek

Informatie over alcohol, drugs, slaap- en kalmeringsmiddelen en gokken. En over de verschillende vormen van hulpverlening van de Jellinek, zoals online zelfhulp en online behandelprogramma’s voor alcohol en cannabis.

Verslavingszorg Noord Nederland

Naast informatie over alcohol, drugs, gokken en verslaving ook een overzicht van de mogelijkheden voor hulp. Toegang tot drie fora, waarvan één speciaal voor jongeren. Via de weblog kunnen de ervaringen van vijf medewerkers worden gevolgd.

Gezond Amsterdam

In de rubriek drugs staat informatie over o.a. drugshulpverlening, methadonverstrekking en medische heroïne. Sommige GG&GD publicaties kunnen worden gedownload.

Overijssel

TACTUS, Instelling voor Verslavingszorg

Welkom op de site van TACTUS, Instelling voor Verslavingszorg Wij bieden onze diensten aan in de Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer en Zutphen), Oost Gelderland en Twente. Via deze website bieden wij u actuele informatie over ons zorgaanbod en onze preventie-activiteiten.

Utrecht

Centrum Maliebaan

Biedt verslavingszorg aan iedereen in de provincie Utrecht. Informatie over alcohol, drugs, medicijnen en gokken en adressen voor advies en hulp.

Zeeland

Emergis

Dicht bij de eigen woon-, werk- en leefomgeving staan de hulpverleners van Emergis verslavingszorg klaar voor mensen die door middelengebruik of hieraan verwante risicovolle levensstijlen in de problemen zijn geraakt of dreigen te raken

Zuid-Holland

Bouman GGZ

Instelling voor verslavingszorg en psychiatrie in Rotterdam. Naast informatie over het hulp- en preventieaanbod wordt ook publieksinformatie over psychiatrie en verslaving gegeven.

Brijder Verslavingszorg

De Brijder biedt hulpverlening, begeleiding en preventie bij verslaving in de regio Noord en Zuid Holland. Op de site staat informatie over het hulpaanbod en wordt de mogelijkheid voor online hulp (chatten) geboden

De Hoop

Stichting De Hoop is een instelling voor evangelische hulpverlening in Dordrecht. De Hoop biedt kinder-, jeugd- en volwassenzorg op het gebied van verslaving, psychosociale en psychiatrische problematiek. Ook heeft De Hoop preventieprojecten voor kinderen, tieners, jongeren en ouders.

Nazorg

In de nazorg biedt de behandelaar u, indien gewenst, begeleiding in de maatschappij zodat terugval, preventie van problemen en nieuwe hulpvragen worden gesignaleerd.

De behandelaar informeert u over de keuzemogelijkheden aan nazorg. U krijgt de ruimte om uw wensen en verwachtingen over nazorg aan de behandelaar kenbaar te maken.

Er worden heldere afspraken gemaakt tussen u en de behandelaar.

Nazorg gericht op de individuele cliënt

•  voortgezette behandeling, bijvoorbeeld ambulant, deeltijd, opname vervangende deeltijd, in lijn met de eerder uitgevoerde intramurale behandeling
• instelling, begeleiding en bewaking medicatie, eventueel ook de beëindiging, afbouw of vervanging daarvan
• ondersteunende begeleiding, structurerende contacten, op afspraak en via huisbezoek
• organisatie en ondersteuning van cliëntengroepen, bemiddeling vrijwilligerswerk ten behoeve van de cliënt
• trainingsprogramma's voor verwerven van sociale contacten
• maatschappelijke dienstverlening (huisvesting, werk, sociale uitkeringen, vervoer, studie, dagelijkse verzorging, etc)
• begeleiding plaatsing in beschermende woonvorm
• beschikbaar stellen van dagbestedingsmogelijkheden, bijv. clubhuis, sociale vaardigheden, dagopvang
• opvang acute toestanden, crisisinterventie

 Nazorg gericht op de sociale omgeving

·         voorlichting over omgaan met en opvang van de cliënt

·         gezinsbehandeling en gezinsbegeleiding

·         begeleiding integratie cliënt in werk/studiesituatie, woonsituatie

·         stimulering contacten tussen verzorgers van cliënten (bijv. oudergroepen)

·         time-out mogelijkheid bij overbelasting van het sociale systeem waarin de cliënt leeft

Nazorg kan bestaan uit functies die door het ziekenhuis worden geboden, al dan niet als totaalpakket en op functies die een zo zelfstandig mogelijk bestaan in de samenleving tot doelstelling hebben (sociale contacten, huisvesting, onderlinge hulp, werk, vervoer). De nazorg die zich richt op de sociale omgeving valt onder de laatste categorie en is onder te verdelen in zorg voor opvang en begeleiding van de cliënt en zorg gericht op de verbetering van het functioneren van de sociale omgeving zelf.

Per cliënt, en zijn sociale systeem, zal moeten worden bezien aan welke vormen van nazorg behoefte is en welke vormen noodzakelijk zijn. In welke samenstelling, in welk tijdsverloop, door wie de nazorg wordt geboden. De nazorg moet als programma geregeld zijn, vóór de cliënt ontslagen wordt. Onderdelen van het programma moeten beschikbaar zijn en voor het ontslag moet duidelijk zijn dat er concrete afspraken bestaan over de nazorg.

Nazorg is dus een 'nazorgmix' op het niveau van het individu, een programma op maat, een continue zorg.

Hierbij kun je denken aan een casemanager of zorgcoördinator, maar de verantwoordelijke instelling zelf moet supervisie houden over het pakket aan nazorg.

Nazorg na een opname

Nazorg wordt nogal eens gezien als een mix van medicatieverstrekking en een reeks gesprekken. Nazorg kun je veel breder zien, als hulp van huisartsen, maatschappelijke dienstverlening en sociale dienst, vormen van semi-murale zorg en vrijwilligershulp, zelfhulpgroepen, lotgenotencontacten en mantelzorg.

De opname is een totaalaanbod. Er is niet alleen behandeling maar ook dagstructuur, dagelijkse begeleiding, gesprekken, contacten, bezigheden, voeding, onderdak, veiligheid, et cetera.

De nazorg moet natuurlijk aansluiten op de opnamesituatie. Na ontslag vallen er allerlei functies weg en het is belangrijk te inventariseren voor welke functies nazorg nodig is. Nazorg kan ook gezien worden als voorzorg. Preventie van heropname.

AWBZ: de zeven functies

Denken over nazorg is denken over verschillende vormen van zorg: functies

• huishoudelijke
• verzorging
• persoonlijke verzorging
• verpleging
• ondersteunende begeleiding
• activerende begeleiding
• behandeling
• verblijf
• vervoer

De omschrijving van de zeven functies

Hieronder tref je de letterlijke tekst van de zeven functies zoals omschreven in het concept besluit Zorgaanspraken alsmede de toelichting die hierbij door het kabinet is gegeven.

Huishoudelijke verzorging (Artikel 3 BZA) 

Huishoudelijke verzorging omvat het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van het verzorgen van het huishouden in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of een psychosociaal probleem die of dat leidt of dreigt te leiden tot het disfunctioneren van de verzorging van het huishouden van de

verzekerde dan wel van de leefeenheid waartoe de verzekerde behoort, teverlenen door een instelling.

Toelichting bij Artikel 3

Bij de huishoudelijke verzorging gaat het om het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de huishoudelijke dagelijkse levensverrichtingen (HDL).

Bij deze zorg kan gedacht worden aan opruimen, schoonmaken, het verzorgen van planten en huisdieren, het bed of de bedden opmaken in situaties waarbij de verzekerde niet bedlegerig is en de maaltijd klaarmaken.

Bij huishoudelijke verzorging gaat het om de verzorging van het huishouden van de verzekerde en dit speelt dus niet indien de verzekerde in een instelling verblijft. De huishoudelijke verzorging maakt dan onderdeel uit van de functie verblijf.

Persoonlijke verzorging (Artikel 4 BZA)

Persoonlijke verzorging omvat het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of een psychosociaal probleem, gericht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid, te verlenen door een instelling.

Toelichting bij Artikel 4

Bij de persoonlijke verzorging gaat het om het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL).

Daaronder is tevens zorg begrepen die in directe relatie staat tot de persoonlijke verzorging,bijvoorbeeld het opmaken van het bed tijdens het wassen van een bedlegerige cliënt.

Bij deze zorg kan gedacht worden aan het wassen en het kleden van de verzekerde al dan niet op bed, het douchen of baden van de verzekerde, de verzekerde opmaken, scheren, tandenpoetsen, het verzorgen van de huid, inclusief decubituspreventie en het aanbrengen van protheses, hulp bij de toiletgang, hulp bij eten en drinken en hulp bij beweging en houding (wisselligging, oefenen van ledematen, tillen, ondersteunen bij verplaatsen of houdingcorrectie, vervoeren in rolstoel).

Ook het stimuleren van de zelfredzaamheid en het zo mogelijk aanleren van ADL-activiteiten behoort tot deze functie.

Verpleging (Artikel 5 BZA)

Verpleging omvat verpleging in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking of een lichamelijke handicap, gericht op herstel of voorkoming van verergering van de aandoening, beperking of handicap, te verlenen door een instelling.

Toelichting bij Artikel 5

Bij verpleging gaat het om het herkennen en analyseren van gezondheidsproblemen en het uitvoeren van de daarmee samenhangende verpleegtechnische handelingen. Bij verpleging valt te denken aan het toedienen van medicijnen, zuurstof, het aanbrengen van een infuus of katheter, wondverzorging, lichamelijke controles en het geven van injecties. Ook gaat het om het oefenen met de verzekerde om zelf injecties te geven en om te gaan met zuurstof. Verder omvat verpleging onderzoek naar de gezondheid alsmede het geven van advies, instructie en voorlichting over hoe om te gaan met ziekte, preventie en hulpmiddelen en dergelijke.

De term 'voorkoming van verergering' houdt ook in dat het kan gaan om palliatieve zorg.

Aangezien verpleging niet aangewezen is in verband met een zintuiglijke of verstandelijke handicap staan deze handicaps niet in de omschrijving genoemd.

Ondersteunende begeleiding (Artikel 6 BZA)

Ondersteunende begeleiding omvat ondersteunende activiteiten in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of een psychosociaal probleem, gericht op bevordering of behoud van zelfredzaamheid of bevordering van de integratie van de verzekerde in de samenleving, te verlenen door een instelling.

Toelichting bij Artikel 6

Ondersteunende begeleiding neemt de aandoening, beperking of handicap voor gegeven aan en bouwt daarop verder. De begeleiding gaat dus uit van de (rest)mogelijkheden van de verzekerde.

Bij ondersteunende begeleiding gaat het om activiteiten die de verzekerde ondersteunen bij zijn dagindeling en zijn participatie in de maatschappij bevorderen. Daarbij kan gedacht worden aan het structureren van de dag, het geven van praktische hulp, het in het kader van de doelstelling van de zorg vergezellen van de verzekerde, het bieden van ondersteuning bij het voeren van de regie over het leven en, met name als er sprake is van een verstandelijke handicap, het bieden van een gezinsstructuur. De ondersteunende begeleiding vindt onder andere plaats door middel van ondersteunende of structurerende gesprekken en non-verbale communicatie, het oefenen van dagelijkse vaardigheiden en het stimuleren van gedrag dat al bij de verzekerde aanwezig is.

Afhankelijk van de situatie kan de zorg zowel individueel als in groepsverband geboden worden.

Bij deze zorg gaat het derhalve ook om dag- of nachtopvang in een instelling.

Activerende begeleiding (Artikel 7 BZA)

Activerende begeleiding omvat door een instelling te verlenen activerende activiteiten gericht op:

a. herstel of voorkomen van verergering van gedrags- of psychische problematiek; of

b. het omgaan met de gevolgen van een somatische of psychogeriatrische aandoening of beperking of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap.

Toelichting bij Artikel 7

Activerende begeleiding onderscheidt zich van ondersteunende begeleiding doordat activerende begeleiding de aandoening, beperking of handicap niet voor gegeven aanneemt, maar juist daarop ingrijpt. Met activerende begeleiding wordt de verzekerde geleerd om te gaan met de (gevolgen van de) aandoening, beperking of handicap. Bij deze zorg valt te denken aan het interveniëren in het gedrag van de verzekerde (gedragscorrectie), het houden van inzichtgevende gesprekken en non-verbale communicatie, het oefenen van sociale vaardigheden, onderzoek naar de aanwezigheid van problematiek alsmede advies, instructie of voorlichting over de aanpak van de problematiek.

Tevens valt te denken aan het case-management op het terrein van de geestelijke gezondheidszorg. Hierbij gaat het onder meer om de begeleiding die sociaal-psychiatrisch verpleegkundigen geven aan verzekerden met een psychiatrische stoornis die thuis wonen.

Deze begeleiding houdt in dat gedrags- en psychische problemen die voortkomen uit de psychiatrische stoornis zo mogelijk worden voorkomen of tijdig worden onderkend zodat een daarop afgestemde interventie kan plaatsvinden. Het gaat hier om begeleiding gericht op herstel of voorkomen van verergering van gedrags- en psychische problematiek. Voor de formulering van artikel 7 is het niet relevant dat het bij case-management gaat om een psychiatrische stoornis. Deze psychiatrische stoornis is dan ook niet in artikel 7 genoemd.

Afhankelijk van de situatie kan de zorg zowel geboden worden aan het individu of in groepsverband. Activerende begeleiding gedurende een dagdeel in een instelling valt eveneens onder deze functie.

Behandeling (Artikel 8 BZA)

1. Behandeling omvat behandeling van medisch-specialistische, gedragswetenschappelijke of specialistisch-paramedische aard gericht op herstel of voorkoming van verergering van een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap, te verlenen door een instelling of door een psychiater of zenuwarts.

2. Indien de behandeling psychotherapeutische behandeling door een psychiater of zenuwarts betreft, bestaat aanspraak op ten hoogste negentig zittingen van vijfenveertig minuten per zitting bij individuele psychotherapie, van negentig minuten per zitting bij partnerrelatie psychotherapie en van honderdtwintig minuten per zitting bij gezins- en groepspsychotherapie.

3. Op de behandeling, bedoeld in het tweede lid, bestaat geen aanspraak indien na beëindiging van een voorafgaande psychotherapeutische behandeling in verband met het bereiken van de negentig zittingen, nog geen jaar is verstreken.

Toelichting bij Artikel 8

In het eerste lid is de behandeling waarop aanspraak bestaat omschreven.

Gezocht is naar een formulering van de AWBZ-behandeling die dusdanig afgebakend omschreven is dat er geen afwenteling plaatsvindt op de AWBZ van een ziekenfonds- of gelijke behandeling die voor rekening van een particuliere ziektekostenverzekering dan wel publiekrechtelijke ziektekostenregeling kan komen. Overwogen is om op te nemen dat behandeling datgene omvat, wat niet reeds uit hoofde van de ziekenfondsverzekering als verstrekking geldt. Het CVZ heeft dat voorgesteld. Het is echter de vraag is of een dergelijke regeling zich wel verhoudt met artikel 8, eerste lid, aanhef, van de Ziekenfondswet. Daarin is immers bepaald dat geen aanspraak bestaat op bij of krachtens de Ziekenfondswet omschreven zorg, indien daarop ingevolge de AWBZ aanspraak bestaat. Met andere woorden de AWBZ-aanspraak gaat voor op de ziekenfondsaanspraak.

Hoewel het voorstel van het CVZ zich op de inhoud van de zorg richt en in die zin juridisch wellicht wel zou kunnen, is toch besloten dit voorstel niet over te nemen.

Daarentegen is de afbakening bewerkstelligd door aan te geven dat het gaat om behandeling van medisch-specialistische, gedragswetenschappelijke of specialistisch-paramedische aard, door de in de bepaling opgenomen aandoeningen en handicaps en de doelstelling van de zorg.

Voor verzekerden die in bepaalde instellingen verblijven, gold onder het Besluit zorgaanspraken bijzondere ziektekostenverzekering dat, met uitzondering van paramedische zorg, ook behandelingen van algemeen medische aard, die onder de ziekenfondsverzekering vallen of waarvan de kosten ten laste van particuliere ziektekostenverzekeringen dan wel publiekrechtelijke ziektekostenregelingen komen, ten laste van de AWBZ komen. Dit is met dit besluit gehandhaafd en geregeld in artikel 15, eerste lid, onderdeel a.

Behandeling onderscheidt zich van activerende begeleiding in die zin dat bij activerende begeleiding de diagnose is gesteld en het bijbehorende onderzoek is verricht.

De begeleiding richt zich op het leren omgaan met de (gevolgen) van de aandoening of handicap. Voor behandeling is kenmerkend dat de diagnose nog niet is gesteld en het onderzoek ten behoeve daarvan nog moet worden verricht. De behandeling is vervolgens gericht op het herstel of voorkomen van verergering van de aandoening of handicap, niet op het leren omgaan met de (gevolgen van de) aandoening of handicap. Dit laatste vormt onderdeel van de functie activerende begeleiding.

In de praktijk zullen behandeling en activerende begeleiding vaak hand in hand gaan.

Toch is het zaak behandeling en activerende begeleiding goed uit elkaar te houden.

Het feit dat activerende begeleiding, zeker in de geestelijke gezondheidszorg, vaak wordt gegeven door personen die in hun beroepsgroep bekend staan als behandelaar, maakt van de te verrichten activiteit nog geen behandeling in de zin van de functie behandeling. Net zo min als uit de naam sociaal psychiatrische verpleegkundige kan worden afgeleid dat wat deze persoon doet, het bieden van de functie verpleging is.

Onder behandeling in dit artikel valt ook behandeling van een verzekerde met verslavingsproblematiek.

Zoals het CVZ opmerkt, vormt audiotechnische ondersteuning onderdeel van behandeling aan doven en slechthorenden. Verder stelt het CVZ de mogelijkheid van verpleging in gezinnen aan de orde. Deze zorg houdt in dat vanuit de instelling gezinsverpleging wordt georganiseerd geheel onder verantwoordelijkheid, waaronder de financiële verantwoordelijkheid, van de instelling. Het verblijf in een pleeggezin heeft vooral sociaal-therapeutisch en opvoedkundig betekenis en dient ter ondersteuning bij de behandeling.

De keuze voor de huidige regeling van de aanspraken brengt met zich dat deze verpleging in gezinnen niet meer expliciet geregeld is. Dat wil niet zeggen dat een dergelijke organisatie van zorg niet meer mogelijk is. Desgewenst kunnen instellingen met zorgkantoren hierover afspraken maken.

In de AWBZ gold tot nu toe, en dat is gehandhaafd, dat de zorg alleen in instellingsverband mag worden geleverd. Een uitzondering daarop heeft tot nu toe bestaan voor de zenuwarts en de psychiater. Ook deze uitzondering is gehandhaafd. Onder het oude besluit verleenden de regionale instellingen voor ambulante geestelijke gezondheidszorg de psychotherapie niet altijd zelf, maar schakelden daarvoor ook vrijgevestigde psychotherapeuten voor in. Om duidelijk te maken dat dit mogelijk was, stonden in de bepaling de woorden: door of vanwege. De toevoeging van de woorden 'of vanwege' is overbodig. Met het onderhavige besluit blijft de mogelijkheid dus bestaan om door of 'vanwege' een instelling zorg te laten verlenen door vrijgevestigde psychotherapeuten.

Het tweede en het derde lid strekken ertoe de bestaande beperkingen in de aanspraak op psychotherapie te handhaven.

Verblijf (Artikel 9 BZA)

Verblijf omvat het verblijven in een instelling indien de zorg, bedoeld in de artikelen 4, 5, 6, 7 of 8, noodzakelijkerwijs gepaard gaat met een beschermende woonomgeving, therapeutisch leefklimaat dan wel permanent toezicht.

Toelichting bij Artikel 9

Bij verblijf wordt de verzekerde een therapeutische of beschermende leefomgeving geboden waarin toezicht beschikbaar is. Het verblijf kan tijdelijk of duurzaam zijn.

Gaat het om tijdelijk verblijf dan staan herstel en het draaglijk maken van de gevolgen van hun aandoening of handicap centraal, dan wel het ontlasten van de mantelzorg.

Bij mensen die langdurig op verblijf in een instelling zijn aangewezen en die op grond van hun aandoening of handicap ook behoefte hebben aan toezicht, staat het garanderen van een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven centraal.

De in het eerste lid opgenomen voorwaarden 'indien een therapeutische of een beschermende leefomgeving dan wel permanent toezicht is aangewezen' brengen met zich dat de verzekerde geen indicatiebesluit voor verblijf kan krijgen, als hij ook niet voor een of meer van de andere functies geïndiceerd wordt. Het is immers niet de bedoeling dat de verzekerde de functie verblijf los van een of meer andere zorgonderdelen kan krijgen.

De omschrijving houdt ook in dat het altijd om een instelling moet gaan die voor meer functies dan alleen verblijf is toegelaten. Immers, anders kan een instelling het leveren van een beschermende woonomgeving, een therapeutisch leefklimaat of permanent toezicht niet waarmaken.

Onder dit verblijf valt niet de dagzorg of de dag- en nachtopvang. Die zorg valt onder de twee begeleidingsfuncties die, in het kader van de indicatiestelling en bekostiging, naast de indeling gebaseerd op uren ook nog een indeling gebaseerd op dagdelen kent. 'Logeren' in de zin dat de verzekerde gedurende de dag en nacht een plaats in de instelling bezet, valt onder artikel 9.

Indien het gaat om 'logeren' louter als nachtopvang dan valt deze onder begeleiding.

Huishoudelijke verzorging maakt onderdeel uit van het verblijf. De verzekerde hoeft en dient dus geen indicatiebesluit voor huishoudelijke verzorging te krijgen indien hij in een instelling verblijft.

De instelling dient dus, als onderdeel van de functie verblijf, bijvoorbeeld de kamer van de verzekerde gewoon schoon te maken.

Vervoer (Artikel 10 BZA)

Indien de verzekerde zorg als bedoeld in de artikelen 6 en 7 gedurende een dagdeel in een instelling ontvangt, omvat de zorg tevens vervoer naar en van de instelling indien daarvoor een medische noodzaak bestaat.

Toelichting bij Artikel 10

Het vervoer is momenteel zeer versnipperd vorm gegeven. Soms valt het vervoer onder de Wet voorzieningen gehandicapten, soms onder ziekenvervoer in de zin van de Ziekenfondswet en soms (zeer beperkt) voorziet de AWBZ in vervoer. In het laatste geval gaat het om vervoer van de verzekerde terzake van dagbehandeling in een verpleeginrichting, zorg door een dagverblijf voor lichamelijk of verstandelijk gehandicapten en zorg door een instelling voor auditief of communicatief gehandicapten. Waar ik op termijn naar streef, is een structurele, uniforme regeling buiten de AWBZ waarin gewaarborgd is dat mensen die voor hun zorg afhankelijk zijn van vervoer daar ook een beroep op kunnen doen. Deze situatie is met ingang van 1 april 2003 evenwel niet bereikt.

Daarom heb ik gekozen voor een tussenoplossing die zoveel mogelijk parallel loopt aan hetgeen in het kader van de AWBZ reeds was geregeld. De tussenoplossing houdt in dat waar sprake is van zorg gedurende een dagdeel het daartoe medisch noodzakelijke vervoer wordt meegefinancierd.

Bij zijn indicatiebesluit moet het indicatieorgaan oordelen of er sprake is van zo'n medische noodzaak. Daarbij gaat het om het oordeel of de verzekerde in staat is gebruik te maken van een eigen vervoersvoorziening dan wel in staat is gebruik te maken van openbaar vervoer.

Beperking in het lopen, instappen, staan of desoriëntatie kan met zich brengen dat het indicatieorgaan oordeelt dat vervoer vanuit de AWBZ medisch noodzakelijk is.

Over het vervoer ten behoeve van behandeling heeft het CVZ op 26 september 2002, CZ/22044800, gerapporteerd als antwoord op vragen die ik het CVZ op 8 januari 2002, CZ/EZ/2241541, heb gesteld over het Besluit ziekenvervoer ziekenfondsverzekering (een ministeriële regeling). Over de aanbevelingen zal binnen afzienbare tijd een beslissing genomen worden.

Psychische pijn

Door de pijn heen

Filosoof Piet Winkelaar: stop met het bestrijden van pijn

'Natuurlijk kan de psychische pijn heel groot zijn. Ik denk echter dat behandelaars verkeerd bezig als ze alleen maar pijn bestrijden. Je kunt mensen ook door de pijn heen leiden.'

Interview met Winkelaar 

Dr. Winkelaar, in uw boek 'Anders dan we denken' beschrijft u mystieke en religieuze ervaringen. Die zijn wat u betreft niet voorbehouden aan de godsdiensten.

Ja, dergelijke ervaringen worden nogal eens geclaimd door de godsdiensten, maar iedereen kan ervaringen hebben van eenheid, heelheid en alomvattendheid die uitstijgen boven het dagelijkse leven.

Geluk en lijden vormen een belangrijk thema in uw boek. Uiteindelijk komt u tot een beschrijving van geluk dat de pijn omvat.

Meestal wordt met geluk het tegenovergestelde van pijn en verdriet bedoeld. Dan gaat het over lol, plezier en vermaak. Ik bedoel met geluk een ervaring die uitstijgt boven pijn en verdriet. Vergelijk het met een bergbeklimmer. Hij heeft vreselijke pijnen doorstaan en eindelijk komt hij aan de top. Dan heeft hij een geluksbeleving waar het verdriet en de pijn bij inbegrepen zijn.

Maar moet je mensen met pijn dan niet helpen?

Ja, maar niet door pijn alsmaar te onderdrukken. Het lijkt me beter om mensen te leren omgaan met de pijn die nou eenmaal bij het leven hoort. Gelukkig gaat het wel een klein beetje die kant op. In sommige klinieken spreekt men niet meer van pijnbestrijding, maar van pijnbehandeling.

Dat geldt misschien als de pijn binnen de normale grenzen valt. Maar hoe zit het als je bijvoorbeeld een angststoornis hebt?

Ik heb voor mijn boek veel studie gedaan naar de mystici. Dat waren vaak mensen met psychische stoornissen. Omdat er geen behandeling was, moesten ze door hun angsten of psychosen heen. En als je door je dieptepunten heengaat, dan kan er iets gebeuren wat onvoorstelbaar is. Je kunt dan tot dingen komen waar anderen geen kijk meer op hebben. Ik noem bepaalde psychisch gestoorden daarom soms ook wel de mystici van deze tijd.

Vindt u dat medicijnen dit soort bijzondere ervaringen tegenhouden?

Je moet zo gedoseerd mogelijk omgaan met medicijnen. Als je er een ander persoon door wordt of heel vlak, dan lijkt me dat niet de goede weg. Laat mensen zoveel mogelijk zijn wie ze zijn.

Bent u ook tegen medicijnen als iemand een hersenaandoening heeft?

Het is natuurlijk prettig dat er medicijnen zijn om zoiets als schizofrenie te behandelen. Maar ik ken ook de verhalen van mystici die geweldige ervaringen hebben door hun psychose. Wie ben ik dan om te bepalen dat zij medicijnen moeten nemen. Mensen moeten zoveel mogelijk zelf hun grenzen kunnen bepalen. Je moet elk geval apart bekijken.

Is daar ruimte voor binnen de huidige GGz?

Veel ziektebeelden in de huidige GGz worden gestigmatiseerd. Het zijn etiketten waaraan bepaalde therapieën en medicijnen worden vastgeplakt: als je deze verschijnselen hebt, dan moet je die pil nemen. Het eigene en individuele van de mens worden zo veralgemeniseerd.

U ziet als gevaar dat medicijnen de mens vlak maken. Maar door angst en verdriet kan je leven ook vlak blijven.

Je moet er natuurlijk wel doorheen gaan. Je kunt het vergelijken met wat in de topsport de 'second wine' wordt genoemd. Dat kan gebeuren als je tegen je eigen grenzen aanloopt. Je zit dan kapot, maar als je er doorheen gaat, dan boor je onvermoede energiereserves aan. Dan kom je tot iets wat je niet voor mogelijk hield.

Dat lijkt me ook een risico. Dat de pijn zo groot wordt dat iemand zelfmoord wil plegen.

In zekere zin gebeurt dat ook als mensen door hun dieptepunt heengaan. Je hoort dat ook in de mystiek: het is alsof je doodgaat. Juist door die dood te omarmen kom je er doorheen. Maar je moet mensen daar natuurlijk heel goed in begeleiden. Vaak kunnen mensen meer aan dan ze denken.

Samenvallen met de pijn

Dr. Douwe Tiemersma: beperkt ik-gevoel maakt het lijden groter

Wij stellen wijsgerig antropoloog Dr. Douwe Tiemersma de vraag:

hoe ga je om met psychische pijn?

Tiemersma: 'Pijn hoort bij het leven. In de lente openen de bloemen zich. Maar die bloem kent, net als jij, naast bloei ook aftakeling en verdwijnt uiteindelijk weer. Dat moet op de koop toe genomen worden. Als je het over leven hebt, dan hoort daar groei en bloei bij, maar er hoort ook pijn bij.  

Maar is die pijn soms niet onevenredig verdeeld? Als je een angststoornis hebt, dan lijd je onevenredig veel psychische pijn.

Pijn hoort bij het leven, maar als mensen allerlei vormen van lijden ontwikkelen in verband met pijn, als er angsten bij komen, dan heb je een hele andere situatie.

Vormen van lijden ontwikkelen?

Dan gebeurt er iets met die pijn. Want wat gebeurt er waardoor lijden ontstaat? Dat gebeurt niet in elk organisme. Dan gaat het om een menselijk organisme dat vanuit een beperkte situatie die pijn ervaart en zegt: 'verschrikkelijk, ik wil dit niet', die zich verzet. Wanneer alles werkelijk losgelaten kan worden, als je bent zoals de bloemen die bloeien, de pijn automatisch inbegrepen, dan blijft het open.

Zegt u nu dat het verzet het probleem is?

Er is een bepaald persoon die zich verzet tegen de pijn en hoe heviger het verzet, des te groter is de pijn. Dat kan ook een positieve zin hebben. De grote vragen van het leven komen juist naar voren onder heel moeilijke omstandigheden met veel pijn. Dan kan er bewustwording optreden.

Bewustwording waarvan?

Dat verschilt. Het kan op een oppervlakkig niveau gebeuren. Dan ga je vragen stellen als: 'hoe kan ik die pijn vermijden' en 'waarom is dat zo', maar dan zit je in het denken en dan blijf je denken. Wat mensen doen in de ggz en de psychotherapie is natuurlijk allemaal prachtig; er is een probleem, door een stukje gedrag te veranderen verdwijnt dat probleem en klaar. Maar het is geen echte oplossing voor al die verwante problemen die daarna nog komen. Want het gaat niet tot de kern.

Wat is dan de kern?  

Dat is inzien dat die zware toestand niet komt door de pijn die er nu eenmaal is. maar door het beperkte 'ik' dat denkt dat het allemaal op zijn schouders terecht komt. Want we maken allerlei tegenstellingen die ons beperken. Wanneer je zegt: 'de pijn is kwaad', dan is er direct de tegenstelling met wat goed is; een staat van vitaliteit zonder pijn. Als je die tegenstelling absoluut maakt, dan accepteer je de pijn niet en dan verlengt de pijn zich in lijden. In de natuur zie je dat niet. De natuur is mooi, maar elkaars prooi zijn hoort er ook bij. Het is eten of gegeten worden. En natuurlijk zal een dier zich op lijfelijk niveau verzetten tegen pijn, dat hoort bij het overleven. Maar de mens verzet zich ook daarbuiten tegen de pijn.

Dus je moet pijn niet te persoonlijk opvatten? 

Het gaat om een werkelijk loskomen van de centrumgerichte ik-spanning. Je zijnssfeer komt dan open. Er is een openkomen van grenzen waardoor er geen scheiding meer is tussen jezelf en dat wat er gebeurt. Dan aanvaard je dat het gaat zoals het gaat. Het is zoals het is. Natuurlijk kunnen er nog vervelende gevoelens zijn, maar je zit er niet meer zo in vast. Dan neem je de pijn als een onderdeel van het leven, zoals in de natuur. Dat is werkelijk de enige oplossing.

Ik snap het nog niet zo, je maakt je ik beperkt door tegenstellingen groter te maken dan ze zijn en daardoor maak je de pijn erger dan het is, zoiets?

Al die tegenstellingen 'dit vind ik leuk' en 'dat vind ik niet leuk' bepalen grotendeels je gevoel van wie je bent. Zo neem je een identiteit aan die grotendeels wordt bepaald door het verzet tegen minder mooie dingen. Die beperkte identificatie en het verzet zijn twee dingen die bij elkaar horen. Dan is het óf die beperkte identiteit loslaten óf zeggen: 'ik accepteer alles', dat komt eigenlijk op hetzelfde neer. Wanneer alles geaccepteerd wordt, dan verdwijnt die hele structuur van een ik dat zich verzet tegen pijn.

Als je kind omkomt of je komt in een rolstoel, dan accepteer je dat niet zo makkelijk.

Natuurlijk is dat verschrikkelijk. Maar toch zul je ook met dat zware lijden in het reine moeten komen. Je hoeft het niet op het gewone menselijke vlak te accepteren, want het blijft verschrikkelijk. Maar op een bepaald niveau kan er een herkenning komen: ik kan er tegenaan blijven schoppen maar het is nou eenmaal zo gegaan.

Er zijn verhalen van overlevenden van de kampen in Auswitsch die het vol hebben gehouden omdat ze dat hele diepe lijden accepteerden. Het lijkt niet mogelijk voor mensen, maar blijkbaar zijn er dimensies die uitgaan boven wat wij normaal menselijk vinden. Wanneer je die pijn kunt accepteren, blijft er best wel pijn over, maar dat is dan inbegrepen in dat grote geheel. Dan is er geen verzet meer.

In accepteren zit ook iets van fatalisme.

Een fatalist is iemand die zich eigenlijk wil verzetten, maar dat heeft opgegeven omdat het toch niet lukt. Dan accepteert hij het noodlot, het fatum. Maar als het werkelijk helemaal openkomt, verdwijnt de notie van ik tegenover het gebeuren. Er is dan acceptatie, maar je gaat nog steeds naar de tandarts als je kiespijn hebt.

Hoe doe je dat, accepteren? Is het iets wat je kan leren?

Het is veel meer een herkenning. Als je bij de tandarts bent en je verzet je tegen de pijn, dan identificeer je je juist met die kies. Terwijl als je zegt: 'laat maar komen, ik duik in die pijn', dan verdwijnt die structuur van verzet en lijden.

Zou je kunnen zeggen dat je het puur op het lichamelijk gewaarworden houdt, zonder het denken dat vergelijkt en tegenstellingen maakt?

Dan maak je het in ieder geval niet groter door het denken. Maar ook al beperk je het tot een gevoelservaring van die pijn, dan is er nog steeds een iksfeer tegenover de pijnsfeer. Dan blijft die structuur van ik tegenover pijn.

Je zou dat 'ik' eraf moeten halen, dan is er alleen pijn.

Nog sterker, er moet een sfeer zijn waarin je die pijn van binnenuit zelf bent. Wanneer je werkelijk samenvalt met de pijn, dan kom je in het centrum van die pijn. Is er dan nog pijn? Nee. Als ik naar mijn bril kijk, dan kan ik er van alles van zeggen. Zet ik hem op, dan is er geen bril. Waarom niet. Omdat het object bril samenvalt met mij als subject dat ziet.

als je het zelf bent, dan.

Dan ben je het zelf van het verschijnsel. Dan is het niet meer een verschijnsel dat van een afstand naar je toekomt en je wilt het niet.

Ik snap het beeld wel van de bril die op je hoofd komt, maar hoe je dat precies doet.

Je moet het gewoon eens uitproberen als je ergens een klein beetje pijn hebt. Niet als de pijn heel sterk is, want dan is het verzet vaak ook te sterk. Maar die kiespijn. Probeer dat eens te accepteren tot je geen afstand meer ervaart tussen jezelf en die kiespijn.

Is dat je aandacht er naartoe brengen?

Die aandacht wordt vanzelf wel opgeroepen als je kiespijn hebt, daar hoef je geen moeite voor te doen. Het gaat erom dat je van die pijn niet je vijand maakt. Als je je vijanden liefhebt, dan heb je geen vijanden meer. Omdat je die ander bent.

Veel mensen zullen zeggen dat je juist afstand moet nemen van pijn. Als je het minder belangrijk maakt, dan heb je er minder last van.

Zolang er nog een ik-lijd-pijn-ervaring in die afstand wordt geschapen, is de fundamentele problematiek niet weg. Want het lijden ontstaat door die structuur van: 'ik hier en de pijn daar en ik wil die pijn niet.' Je kunt wel afstand nemen, maar laat die afstand dan wel oneindig groot worden. Ga er niet halverwege mee stoppen. Want dan ben je er nog door gefascineerd. Dan houd je er nog een innerlijke relatie mee en je hebt er een oordeel over 'dat wil ik niet.' Als je doorgaat, dan gaat het omklappen en zie je dat alles in de sfeer van jezelf als openheid komt. Dus in wezen is het hetzelfde.

Ik snap het niet zo dat afstand nemen van pijn hetzelfde is als opgaan in pijn.

Omdat de pijn ook op die manier samenvalt met het grenzeloze zelf-zijn. Als die bril iets is wat je steeds weer ziet, als je je daar helemaal op fixeert, dan word je specialist in brillen of zo, maar dan is die bril het belangrijkste wat er is. Totdat je ziet dat de wereld veel groter is. Dan praat je niet meer over die bril. En bij pijnbestrijding wordt dit ook verteld: 'denk nu eens aan de mooie dingen.' Wanneer dat wordt doorgezet, dan merk je dat de eigen sfeer steeds groter wordt en dan wordt de pijn ook geaccepteerd. Het gaat er om dat je in beide situaties voorbij het begrensde ik komt dat het ene wel accepteert en het andere niet.

Bron: NetCliënten

Crisiskaart

Spreekt voor mij als ik het zelf niet meer zeggen kan

Lotgenoten

Lotgenotencontact

ADHD Cafe's Ememo dissociatie EMO-C Borderlinecafé OCD Vriendenkring PTSS voor & door lotgenoten

Stichting Lotgenotencontact Stichting Psy-Café Breda Kwartiermakersfestival Breda Zelfhulpgroepen Fobieën Limburg

Lotgenotenforum

adhdXtra-Impuls Algemeen psyche Automutilatie AutSider Bipolaire stoornis Borderlinechat Borderline-hulpgroep

Depressieve stoornis in Depressie Eetstoornissen Haven of Refuge Kids met CD/ODD Kids met een stoornis KrassenMijn kind heeft ODD

Psychiatrie Psychotische stoornis Samen staan we sterk Stealing The Pain Take My Hand Vallen en Opstaan Verlies

Telefonische hulp

113online  Tip! Chathulp.nu Hulpverlening.nu

Befrienders Stichting Ex6 Stop suïcide

Geen zelfmoord Ivonne van de Ven Stichting

Hulpverleners

Overzicht Psychiater Psycholoog NIP Eerstelijnspsycholoog Klinisch psycholoog Gezondheidszorgpsycholoog Kinder en Jeugdpsycholoog Psychotherapeut Systeemtherapeut

Vaktherapeut Beeldend therapeut Danstherapeut Dramatherapeut Muziektherapeut Psychomotorisch therapeut Maatschappelijk werker Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundi

Zoek Hulpverlener

Beroepsverenigingen

BMJ      CVPPP   FVB LEVV LVE LVMP NAAP NBGT NBVH NFZP NIP NOW NPG NU'91 NVCT NVGP NVMW NVN NVO

: Medewerkers Bureau Jeugdzorg  : Christelijke Psychiaters, Psychologen Psychotherapeuten  : Vaktherapeutische Beroepen : Verpleging en Verzorging : Eerstelijnspsychologen : Medisch Psychologen : Analytische Psychologie : Gestalttherapeuten : Hypnotherapeuten : Ziekenhuispsychiatrie : Psychologen : Oplossingsgericht Werkenden : Psychoanalytisch Genootschap : Verpleging en Verzorging : Creatieve Therapie : Groeps Psychotherapie : Maatschappelijk Werkers : Neuropsychologie : Pedagogen en Onderwijskund.

NVP NVPA NVPMT NVPP NVRG NVSPV NVvP NVVP NVVS NVVS SPO V&VN VCGP VGCt VGVZ VKDP VKP VPO VVGN VVMW

: Psychotherapie : Psychoanalyse : Psychomotorische Therapie : Psychoanalytische Psychoth : Relatie Gezinstherapie : Sociaal Psychiatrisch Verpleegk. : Psychiaters : Vrijgevestigd Psychotherapeuten : Seksuologie : Speltherapeuten : Psychologen ouderenzorg : Sociaal Psychiatrisch Verpleegkund. : Cliëntgerichte Psychotherapie : Gedrags-Cognitieve Therapie : Geestelijk Verzorgers : Kort Dynamische Psychotherapie : Klinische Psychotherapie : Psychologie en Ouderen : Verslavings Geneeskunde :Maatschappelijk werkers vrijgev.

Beroepscodes

Beroepshouding in de zorg Psychiater Psycholoog

Psychotherapeut Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen Verpleegkundigen en Verzorgenden

Nieuws
 

Over vijf jaar voor elke stoornis specialistische behandeling

Verplichte melding suïcide afgeschaft

Verplichte suïcidemelding roept schuldgevoel op

CIZ voert harde bezuiniging uit

Inspectie treedt op tegen onterecht gebruik titel psychotherapeut

Politiek raakt in de war door jeugd-ggz

Familie doet meer dan hulpverlening

NOVA: officiële separatiecijfers worden geflatteerd

Klachtencommissie niet onafhankelijk

Nieuwe website VWS: Dwang in de zorg bij psychische problemen

Geen zorgplan maar leefplan   Leefplan

DSM-5: De toekomst van de psychiatrische diagnostiek

Terugdringen separaties? Gebrek aan lef en leiderschap bij bestuurders

Ggz morrelt aan meldplicht incidenten

Wmo biedt te weinig steun aan ggz-cliënt

Zorgboek Schizofrenie, psychose en de naast betrokkenen

Duizenden Triadekaarten verspreid onder familieleden

Controle inzage EPD niet haalbaar

Cliënten in psychiatrie en verslavingszorg dreigen pgb kwijt te raken

Internetcursus tegen zelfmoorddrang

Minister Klink laat anorexia-patiënt nog altijd in de steek

Strafbare feiten ggz-instellingen melden

Kamer wil separeren sneller terugdringen

KRO De Wandeling: Opgesloten in een isoleercel

Zorgzwaartepakket mogelijkheden geestelijke gezondheidszorg 2010

Verzekeraar UVIT biedt PGB eerstelijnszorg aan

Voorschrijven antipsychotica vaak slordig

Grote verschillen tussen ggz crisisdiensten

Manifest stimuleert aanstelling straatadvocaat

Door bezuinigingen wordt er weer sneller geïsoleerd

Innovatie in de ggz moet veel sneller

Moet de nieuwe dwangwet van tafel?

Kloof tussen wetenschap en ggz-praktijk

Dagelijks leven en functioneren van 800 RIBW-cliënten onderzocht

Intensive care voor psychiatrie nodig

Ggz-instelling zet patiënten in als uitzendkracht

Ypsilon publiceert rapport Familiester 2009

UVIT geeft inzicht in kwaliteit GGZ-instellingen

Inspectie gaat bestuurders afrekenen op zorgkwaliteit

Samenvatting Rapport Familiebeleid in de GGZ: van moeilijkheden naar mogelijkheden

Farmabedrijven beïnvloeden behandelrichtlijnen

Cliënten dupe van herindicatie CIZ

Belastingtoko vordert belastinggeld terug voor cliënten

Onderhandelen over behandelplan maakt patiënt weerbaar

Te weinig aandacht voor verslaafde schizofrenie-patiënt

Nieuws Ervaringsdeskundigen

PGB - Persoonsgebonden Budget

Wat is een Persoonsgebonden Budget (PGB)?

Het Persoonsgebonden Budget (PGB) is een geldbedrag dat u krijgt toegekend om zelf de zorg in te kopen die u nodig heeft. U kunt een PGB krijgen via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), en via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). 

Indicatiestelling

Wie in aanmerking wil komen voor een PGB via de AWBZ , neemt eerst contact op met het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Het CIZ stelt vast welke zorg en hoeveel zorg u nodig heeft.

Deze vaststelling heet indicatiestelling. 

Wet maatschappelijke ondersteuning

Op 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) ingegaan. Hiermee zijn gemeenten verantwoordelijk geworden voor maatschappelijke ondersteuning.

Als u individuele voorzieningen gebruikt die onder de Wmo vallen (zoals huishoudelijke verzorging, een rolstoel of een scootmobiel), dan kunt u ook hiervoor een PGB aanvragen bij uw gemeente.

Rechten en plichten

Krijgt u een PGB toegewezen, dan kunt u zelf bepalen wie uw zorgverlener wordt en op welke momenten u de zorg ontvangt. U moet een overeenkomst afsluiten met de zorgverlener van uw keuze. Ook moet u verantwoording afleggen over uw uitgaven, en een administratie bijhouden. 

Zorg in natura

In tegenstelling tot de zorg die u zelf regelt met een PGB bestaat er ook 'zorg in natura'.

Heeft u zorg nodig door bijvoorbeeld langdurige ziekte, handicap of ouderdom, dan krijgt u die zorg op grond van de AWBZ. U ontvangt deze zorg in natura, bijvoorbeeld verpleging of verzorging, bij u thuis verleend door medewerkers van een zorginstelling. De zorgaanbieder levert de zorg en regelt de administratie daaromheen. U krijgt de zorg zonder kosten geleverd, maar u betaalt wel een eigen bijdrage voor zorg in natura.

Combinatie van PGB en natura

Er is ook een mengvorm mogelijk, als u meerdere soorten zorg nodig heeft. U kiest dan bijvoorbeeld voor verpleging in natura en koopt huishoudelijke verzorging in via uw PGB. Combineren van zorg in natura en als PGB is aan strikte voorwaarden gebonden. Het hangt sterk af van wie u de zorg krijgt, en waarvoor. Meer informatie vindt u bij het College voor Zorgverzekeringen (CVZ), en bij de organisatie die u de zorg levert.

Vergelijk Persoonsgebonden budget en zorg in natura

PGB

Ø       Zelf bepalen door wie, wanneer, waar en hoe de benodigde zorg wordt verleend

Ø       Zelf personeel werven

Ø       Afspraken maken

Ø       Zelf zorgverlener uitbetalen

Ø       Administratie bijhouden

Ø       Verantwoording afleggen

Zorg in natura

Ø       Zorgverlening kan op wissende tijdstippen plaatsvinden

Ø       Kans op wisselende zorgverleners

Ø       Vrijwel geen administratie

Keuzevrijheid en flexibiliteit

U bent niet verplicht om een PGB te nemen als u zorg nodig heeft. U kunt dus ook kiezen voor zorg in natura. U hoeft het PGB niet altijd volledig te besteden aan de zorg waarvoor u geïndiceerd bent. Dat hangt af van de soort zorg, en het aantal uren of dagdelen dat u er recht op heeft.

Meer informatie

Het servicecentrum van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) biedt hulp en advies bij het omgaan met een PGB. Het servicecentrum geeft ook diverse brochures en formulieren uit. De vereniging voor budgethouders, Per Saldo, heeft veel informatie over het aanvragen en omgaan met het Persoonsgebonden Budget, hoe u aan hulp komt, en hoe het zit met de belastingen.

Voor welke zorg en voorzieningen kan ik een Persoonsgebonden Budget (PGB) krijgen?

U kunt een Persoonsgebonden Budget (PGB) krijgen voor:

Ø       persoonlijke verzorging en begeleiding (dit is vanuit de AWBZ);

Ø       hulp in de huishouding, hulpmiddelen en woonvoorzieningen (vanuit de Wmo).

Ø       Een PGB voor hulp bij herstel van een psychiatrische aandoening is vanaf 1 januari 2008 gebaseerd op de Zorgverzekeringswet.

AWBZ

Heeft u hulp of begeleiding nodig, bijvoorbeeld omdat u langdurig ziek bent, een handicap heeft of oud bent, dan kunt u een PGB vanuit de AWBZ aanvragen voor:

Ø       persoonlijke verzorging: hulp bij alledaagse handelingen zoals opstaan, douchen, aankleden, eten en drinken en naar het toilet gaan; verpleging: hulp bij het gebruik van medicijnen, wondverzorging of beademing, het geven van injecties, het zelf leren injecteren;

Ø       ondersteunende begeleiding: ondersteuning om de dag te structureren en de regie te voeren over uw eigen leven, om activiteiten ondernemen thuis en buiten de deur, zoals dagopvang. Sinds 1 januari 2008 kan dit niet meer als u alleen een lichamelijke handicap heeft;

Ø       activerende begeleiding: leren omgaan met uw handicap of problemen, beter persoonlijk functioneren en veranderingen realiseren, bijvoorbeeld zelfstandig gaan wonen of werken;

Ø       kortdurend verblijf buitenshuis: weekendopvang, vakantieopvang of logeeropvang, maximaal twee dagen per week.

Geen PGB als u in een instelling verblijft

Voor behandeling en langdurig verblijf in een AWBZ-instelling, bijvoorbeeld een verzorgingshuis of verpleeghuis, krijgt u geen PGB. U krijgt dan van de instelling alle zorg die u nodig heeft.

Deze vormen van zorg krijgt u altijd in natura.

Wmo

U kunt een PGB Wmo aanvragen voor hulp in de huishouding, een gehandicaptenparkeerkaart, een voorziening of aanpassing in en rond uw huis, een rolstoel of een scootmobiel. Het moet gaan om een voorziening die voor u persoonlijk bestemd is en die u voor langere tijd nodig heeft.

De gemeente bepaalt of u het beste geholpen bent met een individuele voorziening.

Op 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning ingegaan. Huishoudelijke hulp valt sinds 1 januari 2007 niet meer onder de AWBZ maar onder de Wmo.

PGB vanuit de zorgverzekering

Als u herstelt van een psychiatrische aandoening, kunt u in sommige gevallen een PGB voor geneeskundige geestelijke gezondheidszorg (GGZ) krijgen. Vanaf 1 januari 2008 kunt u dit PGB aanvragen bij uw zorgverzekeraar, op grond van de Zorgverzekeringswet.

Overgangsjaar PGB GGZ

Had u in 2007 een PGB voor GGZ, omdat u herstelt van een psychiatrische aandoening?

Uw PGB loopt dan door tot het einde van de termijn gesteld op de indicatie, maar uiterlijk tot 1 januari 2009. Heeft u daarna opnieuw recht op een PGB, dan valt dit onder de Zorgverzekeringswet.

Meer informatie

Meer informatie over de Wmo vindt in het dossier Wmo op de website van het ministerie van VWS of neem contact op met uw gemeente.

Hoe krijg ik een Persoonsgebonden Budget (PGB)?

Om te bepalen of u in aanmerking komt voor een Persoonsgebonden Budget (PGB), moet eerst worden vastgesteld welke zorg en hoeveel zorg u nodig heeft. U kunt een PGB krijgen voor bepaalde zorg uit de AWBZ, en voor individuele voorzieningen uit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

PGB voor AWBZ-voorzieningen

Voor voorzieningen uit de AWBZ stelt het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) vast welke zorg u nodig heeft. Meer hierover leest u onder de interne link ‘Hoe kan ik zorg uit de AWBZ aanvragen?' Als door het CIZ is bepaald welke zorg u nodig heeft, en u heeft voor het PGB-AWBZ gekozen, dan stelt het zorgkantoor uw budget officieel vast, en betaalt het uit.

Toekenningsbeschikking

Het zorgkantoor stuurt u de beslissing waarin staat dat u een PGB-AWBZ krijgt.

Deze beslissing wordt toekenningsbeschikking genoemd; hierin staat uit welk bedrag uw PGB bestaat, voor welke periode uw budget geldt en wanneer u het geld krijgt uitbetaald. U bent dan budgethouder.

PGB voor Wmo-voorzieningen

Een PGB van de Wmo vraagt u aan bij het Wmo-loket van uw gemeente. De naam van het Wmo-loket kan per gemeente verschillen. Soms heet het Wmo-loket, Loket Wegwijs of Zorgloket.

De gemeente beoordeelt of u recht heeft op de zorg waarvoor u een PGB Wmo wilt. De gemeente kan hier zelf regels voor opstellen, binnen het kader van de Wmo.

Uitbetaling

Heeft u een PGB van de AWBZ, dan krijgt u het geld van het zorgkantoor. Is het een PGB van de Wmo, dan betaalt de gemeente. Meestal krijgt u het jaarbedrag in gedeelten uitbetaald, per kwartaal, per half jaar of per jaar. Dit is het 'bevoorschottingsritme'.

Meer informatie

Budgethouders kunnen lid worden van Per Saldo, de belangenvereniging voor budgethouders.

Per Saldo geeft haar leden ondersteuning, informatie en advies.

Mensen met een (lichamelijke of verstandelijke) beperking kunnen zich met vragen over hun PGB wenden tot wenden tot de MEE-organisaties.

Hoe ga ik om met mijn Persoonsgebonden Budget (PGB) van de AWBZ?

Het beheer van een Persoonsgebonden budget (PGB) voor zorg uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) vereist een zorgvuldige administratie.

Wmo en AWBZ

U kunt een PGB gebaseerd op twee wetten, de AWBZ en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), aanvragen. Voor het PGB van de Wmo gelden andere regels dan voor het PGB van de AWBZ. De regels voor het PGB voor de Wmo worden vastgesteld door uw gemeente. Voor meer informatie over deze regels kunt u dus ook het beste contact opnemen met uw gemeente.

De uitleg hieronder is van toepassing op het PGB van de AWBZ.

Zorgovereenkomst

Als uw PGB van de AWBZ is vastgesteld, kunt u op uw eigen voorwaarden een zorgovereenkomst sluiten met een zorgverlener die u zelf uitkiest. De zorgverlener kan iemand uit uw familie of een kennis zijn, maar ook iemand die u nu al regelmatig zorg verleent. U kunt ook zorg inkopen bij een zorginstelling of een particulier bureau. De voorwaarde is wel dat u zorg inkoopt bij iemand die kwaliteit kan leveren.

Modelovereenkomsten

Bij uw PGB krijgt u model-zorgovereenkomsten. In zo'n zorgovereenkomst vermeldt u welke soort zorg u afspreekt en de prijs die u daarvoor betaalt. U én de zorgverlener ondertekenen de overeenkomst. De zorgverlener kan een persoon of een instelling zijn. Extra modelovereenkomsten kunt u opvragen bij het SVB Servicecentrum PGB.

Arbeidsrecht, loonbelasting en sociale premies

Sluit u een overeenkomst met een persoon, dan bent u daardoor werkgever. U krijgt dan te maken met het arbeidsrecht. Als uw zorgverlener (dus werknemer) op meer dan twee dagen voor u werkt, krijgt u ook te maken met de inhouding en afdracht van loonbelasting en sociale premies.

Als u verantwoordelijk bent voor inhouding en afdracht van loonbelasting en sociale premies, kunt u de salarisadministratie laten verzorgen door het SVB Servicecentrum PGB.

Verantwoording afleggen

Over de besteding van een PGB lager dan 2.500 euro hoeft u in 2007 geen verantwoording af te leggen. Dit bedrag heet het verantwoordingsvrije bedrag. Budgethouders met een PGB tot 5.000 euro per jaar verantwoorden eenmaal per jaar hun uitgaven aan het zorgkantoor.

Verantwoordingsformulier

Budgethouders met een PGB boven 5.000 euro per jaar moeten twee keer per jaar hun uitgaven verantwoorden. U krijgt daarvoor een verantwoordingsformulier van het zorgkantoor.

Het zorgkantoor controleert of u het formulier goed heeft ingevuld. Het zorgkantoor kan ook declaraties en zorgovereenkomsten bij u opvragen.

Terugbetalen

Het gedeelte van het PGB dat u niet aan zorg uitgeeft, moet u terugbetalen aan het zorgkantoor. Ook als u een doorlopend PGB heeft, moet u het overblijvende deel terugbetalen. Dat geldt vanaf

1 januari 2008 ook voor de tien procent van het netto toegekende budget die u mocht meenemen naar een volgend jaar.

2008: groter bedrag

Vanaf 1 januari 2008 gaat het verantwoordingsvrije bedrag omlaag van 2.500 euro naar 1.250 euro. Over 1,5 procent van uw PGB hoeft u dan geen verantwoording af te leggen, met een minimum van 250 euro en een maximaal vrij te besteden bedrag van 1.250 euro.

U moet dus vanaf 1 januari over een groter deel van uw PGB verantwoorden hoe u het heeft besteed.

Meer informatie

Voor meer informatie over verantwoording van het PGB voor de AWBZ kunt u terecht op de website pgb.cvz.nl van het College voor zorgverzekeringen (CVZ).

Hoe ga ik om met mijn PGB van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)?

U kunt een Persoonsgebonden Budget (PGB) aanvragen gebaseerd op twee wetten, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Voor het PGB van de Wmo gelden andere regels dan voor het PGB van de AWBZ. De uitleg hieronder is van toepassing op het PGB van de Wmo.

Hoofdregel

Kiest u voor een Persoonsgebonden Budget, dan krijgt u geld waarmee u zelf uw hulp en voorzieningen kunt regelen. U kunt dan zelf bepalen wie u inhuurt als hulp, of welk hulpmiddel u inkoopt. Maar u bent ook zelf verantwoordelijk voor alles rond de inkoop of inhuur.

Afspraken vastleggen

U kunt zelf met uw hulpverlener afspreken wat u wilt betalen voor de zorg, hulp en begeleiding die u krijgt. Leg deze afspraken altijd schriftelijk vast, en volg de wettelijke regels als u iemand inhuurt.

U bent bijvoorbeeld verplicht om aan werknemers ten minste het minimumloon te betalen.

Verantwoording

De gemeente bepaalt zelf hoe u de besteding van het PGB van de Wmo verantwoordt.

Sommige gemeenten zullen helemaal geen verantwoording van u vragen. Andere gemeenten zullen een deel van het budget vrijlaten en alleen over het meerdere verantwoording van u vragen.

Weer andere gemeenten zullen van u vragen om uw uitgaven uit het Persoonsgebonden Budget voor hulp en voorzieningen volledig te verantwoorden.

Hulp en informatie

De vereniging van budgethouders Per Saldo kan u helpen bij het opstellen van de juiste overeenkomsten met de hulp die u wilt inhuren. U vindt er ook meer informatie over het inhuren van hulp.

Als uw gemeente een contract heeft gesloten met het Servicecentrum PGB van de Sociale Verzekeringsbank, kunt u ook deze instantie vragen om hulp bij de administratie van uw PGB Wmo. 

Wie biedt mij hulp bij het beheren van mijn Persoonsgebonden Budget (PGB)?

Er zijn verschillende mogelijkheden om hulp te krijgen bij het beheer van een Persoonsgebonden Budget (PGB) voor AWBZ-zorg.

SVB Servicecentrum PGB

U krijgt gratis ondersteuning van het SVB Servicecentrum PGB. Het Servicecentrum PGB kan bijvoorbeeld de salarisadministratie van uw zorgverlener voor u verzorgen.

Daarnaast voert het centrum voor alle persoonsgebonden budgethouders de volgende taken uit:

wettelijk verplichte loondoorbetaling als uw werknemer ziek is. U kunt uw PGB dan gebruiken om een vervangende zorgverlener te betalen;

telefonische beantwoording van vragen op het terrein van het arbeidsrecht;

het versturen van model-zorg overeenkomsten.

Het SVB Servicecentrum PGB geeft ook een eigen brochure uit over de werkzaamheden.

Overige ondersteuning

U kunt ook lid worden van Per Saldo, de belangenvereniging voor budgethouders. Per Saldo geeft haar leden ondersteuning, informatie en advies.

Verstandelijk gehandicapten (of hun ouders) kunnen met vragen over het PGB terecht bij het budgethoudersnetwerk Naar Keuze.

Alle mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, chronisch zieken en autisten kunnen met vragen over het PGB terecht bij de MEE organisaties in Nederland..

Zorgverzekering

*****************************************************************

Instellingen zoeken naar oplossingen:

 

U kunt de behandelaar vragen deze diagnose in te delen (DBC) als depressie licht of remissie  dan wordt uw behandeling wel vergoed!

 

Deze diagnose DBC "aanpassingsstoornis" kan ook tot eind januari, febr. 2012 omgezet worden worden naar de DBC depressie licht of remissie.

 

Huisartsen en psychiaters kunnen op uw verzoek een code toevoegen op een recept voor kalmerings- slaapmiddelen, dan betaalt u geen eigen bijdrage.

*****************************************************************

Wilt u meer informatie? Kijk eens op: www.veranderingenindezorg.nl

Dit is een de website van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De website gaat over veranderingen in het basispakket van de zorgverzekeringen de AWBZ.

Op de website www.kiesBeter.nl vindt u alle informatie over de zorgverzekeraars en de polissen (inclusief de aanvullende verzekeringen) die zij op de markt brengen.

Of bel gratis: Postbus 51: 0800-8051

Bij Postbus 51 kunt u al uw vragen stellen over de zorgverzekering.

U kunt Postbus 51 op werkdagen bellen van 8.00 uur tot 20.00 uur.

U kunt natuurlijk ook informatie vragen aan uw behandelaar of zorgverzekeraar.

Kijk op www.zorgverzekeraars.nl. 

Of vraag informatie bij één van de cliënten- of familieorganisaties.

Deze vindt u op www.platformggz.nl.

Uitgave Ministerie van Volksgezondheid,Welzijn en Sport

Internetadres www.veranderingenindezorg.nl