De verwarring rond een vergeten Aart Schouman

Wanneer kunstconnaisseurs een Aart Schouman in bezit krijgen, ontstaat een lichte euforie, zo niet een overtreffend gevoel een waar meesterwerk te aanschouwen. Maar als het ene Aart Schouman, de echtgenoot van Herremijna Klercq, betreft vervliegt de hoop, want deze Aart bezit andere kwaliteiten.

Herremijna Klercq trouwde op 9 juni 1798 met Johannes Mol, geboren te Dordrecht en wonende aan de Kolfstraat, zoon van Martinus Mol en Ida Nagel, maar dit huwelijk wordt door echtscheiding op 6 november 1804 ontbonden. 

Herremijna hertrouwd op 16 oktober 1816, op huwelijkse voorwaarden met Aart Schouman, (zoon van Apolonius Schouman en Adriana Koning) gedoopt NG te Dordrecht op 27 februari 1774. Hij is schilder (1816) en verwer (1832), werd lid van tekengenootschap "Pictura" te Dordrecht op 2 oktober 1796, maar liet middels zijn broer Martinus op 1 oktober 1806 weten, dat hij bedankte als lid. Wisselvallig van karakter als hij was, trad hij opnieuw toe op 2 oktober 1816, maar liet door Izak Schouman op 16 september 1822 opnieuw bekend maken, dat hij geen lid meer wenste te zijn. Van deze Aart Schouman zijn nagenoeg geen werken bekend 

Plafond- behangschildering Oude Stadhuis 's- Gravenhage door Aart Schouman (1710-1782)

Aart Schouman (ook gespeld als Aert Schouman) geboren te Dordrecht 4 maart 1710, overleden te Den Haag 5 juli 1792, was de zoon van Leendert Schouman en Cornelia de Vos. Schouman ging op zijn vijftiende in de leer bij Adriaan van der Burg. In 1736 werd de broederschap van Sint Lucas door hem opgericht. Deze broederschap was een vereniging van kunstliefhebbers en amateurs voor Dordrecht en omstreken. Hij was vier jaar lang voorzitter van de Haagse schildersbroederschap "Pictura" en erelid van een Haagse dichtersgenootschap.

Aart Schoumans werk bestaat vooral uit portretten en grote behangselschilderingen. Aanvankelijk schilderde hij mytholigische en bijbelse thema's. Later kwamen daar ook meer decoratieve composities met vogels, zeldzame dieren en plantenstudies bij.
Schouman werd echt beroemd als schilder door zijn aquarellen van stadsgezichten en de parkachtige landschappen met exotische vogels. Deze waren in die tijd vrij uniek en nog altijd worden ze als speciaal gezien. Naast schilderen hield hij zich ook bezig met het maken van etsen en glasgravures.

Zelfportret van Aart Schouman 1630

Aart Schouman was tussen 1735 en 1785 een toonaangevend kunstenaar in Zeeland en het Zuiden van Holland, de huidige provincie Zuid-Holland. In die periode woonde en werkte hij in Dordrecht, Den Haag en Middelburg en gaf les aan leerlingen in Dordrecht en Den Haag, waaronder zijn neef Martinus Schouman. Hij reisde tweemaal naar Engeland en bezat een belangrijke collectie schilderijen. Aart Schouman overleed in 1792 op 82-jarige leeftijd in Den haag. Zijn leven is goed gedocumenteerd, omdat hij dagboeken bijhield. Helaas is zijn werk nu matig bekend en tamelijk ondergewaardeerd.

Aart Schouman Aquarel van de Wijnstraat te Dordrecht 1745

Izak Schouman (1801-1878) was leerling van zijn vader Martinus Schouman, de neef van Aart Schouman, Hij volgde zijn vader, toen deze blind werd, in 1836 op als tekenleraar aan de Koninklijke Militaire Academie te Breda. Izak Schouman was gedurende dertig jaar verbonden aan de K.M.A. Hij maakte hoofdzakelijk portretten, maar heeft ook een imponerend historiestuk op zijn naam staan; "De Generaal Chassé op de Citadel van Antwerpen, de morgen na het bombardement van de stad op 27 October 1830." Zijn vader Martinus Schouman genoot een niet geringe faam, als schilder van zeestukken.

Portret Johannes van Lil, zijn zoon en Aart Schouman 1735

Tot slot nog een aardigheid om te weten;
Op 6 september 1764 verkoopt Johanna Hoogstraten, weduwe van Hendrik Nerings voor fl. 2.000,00 aan Johannes Koninghs, schipper; "een geheel huys aan de Nieuwe Haven, uitkomend op de Hoge Nieuwstraat." Goed beschouwd hebben de Van Hoogstraten's het huis hiermee ruim 110 jaar in eigendom gehad !

Op 15 januari 1793 vinden we het volgende transport;
"Pleunis Schouwman en Jan de Jong, voogd over de boedel van wijlen Johannes Koning verkopen aan Pieter Koning, beurtschipper op Bergen op Zoom, een geheel huys en de erve op de Nieuwe Haven, belend Huibert den Bandt aan de eene en huis Johan Ernst Heijken aan de andere zijde."

Dit blijkt echter een tussenhandel te zijn, want op 26 maart 1793 wordt het huis door  Pieter Koning voor fl. 2.000,00 doorverkocht aan Pleunis Schouman, beurtschipper op Goes. Op zijn beurt koopt Pieter Koning van Pleunis Schouman de dezelfde dag voor fl. 600,00, een huis en erf op de hoek bij de Blauwe Poort belent de doorgang naar de Binnenvest (thans Hoge Nieuwstraat 233)

In het bevolkingsregister van 1812 worden als bewoners van het huis genoemd Apolonius (Pleunis) Schouman, rentenier, geboren 26 april 1734 (een neef van de kunstschilder Aert Schouman) en Aart Schouman, geboren 1 februari 1774. (De weduwnaar van Herremijn Klercq)

Pleunis of Apolonius Schouman overleed op 24 april 1816. Op 28 spetember 1816 laat Martinus Schouman (kunstschilder), gemachtige namens de erven wijlen Apolonius Schouman openbaar verkopen; "het huis en erf te Dordrecht op de Nieuwe Haven A 443/424 en belend met het huis thans bewoond door de heer Anthonij van de Mijle aan de eene en de heer Heijke aan de andere zijde van agteren uitkomende op de Hoge Nieuwstraat. In de prijs begrepen; enige meubelen, waaronder een hangkast op de bovenachterkamer, een ijzeren schoorsteen en pijpen in de binnenkamer, kleerstokken op de zolder, raamhorretjes in het saletje (erker)." Koper is Jacob van Sluijsdam voor fl. 900,00 die het huis op 24 oktober 1816 doorverkoopt aan Daniël van Sprang, schipper.

Overname tekst ten dele van: www.rvvz.demon.nl en wikipedia