|
Klercq-en in de Oost
Eeuwenlang hebben Nederlanders hun invloed doen gelden in de "Oost," zoals het voormalige Nederlandsch Oost-Indië binnen Nederlands-Indische families bekend stond. Met warme gevoelens wordt vaak teruggekeken op het comfortabele leven in de tropen. De melancholie van zwoele avonden op de waranda, de kruidig zoete geur van de hibiscus, het verleidelijke gezang van kleurrijke exotische vogels, de heerlijke Indische keuken, het society-leven op de clubs, vakanties aan paradijselijke stranden, de baboe en bedienden die gedienstig in de huishouding aanwezig waren.
Er bestonden niettemin ook misstanden, die Eduard Douwes Dekker in zijn boek Multatuli beschreef. Misstanden waarvoor veel Nederlanders wegkeken. Het besturen van een eilandenrijk, dat groter is dan Europa, door een kleine koloniale macht leidt er zondermeer toe, dat een bepaalde repressie onvermijdbaar ontstaat. De belangen moesten gewaarborgd blijven, waar de Nederlanders ruime ervaring in hadden met andere kolonies. Daarentegen bestonden ook goede verstandhoudingen met de lokale bevolking. Gemengde huwelijken waren geen uitzondering.
Sawah's op Sumatra
Ook leden van verschillende families Klercq zijn naar Nederlands Oost-Indië vertrokken. Soms om handel te drijven, anderen werden uitgezonden als miltair naar het K.N.I.L. Het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger. Deze Klercq-en zijn terug te vinden in archieven, doordat ze zijn overleden in de "Oost," of op een passagierslijst voorkomen van een scheepvaartmaatschappij. Een ander is er geboren of heeft er zijn of haar echtgenoot gevonden. Ik zal u een paar voorbeelden geven;
Een oud-koloniaal huis in Bandoeng
Cornelis Johannes Klercq, militair, in rang niet bekend, is in Batavia op 24 sept 1855 overleden. (Archief RA-jaar/bladzij; 1856-521) Hij komt niet voor in de Dinteloordse-, Dordtse-, of Middelburgse stamlijst, dus zal hij vermoedelijk behoren tot de Roosendaalse Klercq-en.
Dat geldt ook voor Jacobus Verkouteren Klercq, ook militair, waarvan bekend, dat hij de zoon is van Arnoldus Petrus Klercq en Adriana Honcoop. Hij stierf ook in Batavia op 3 april 1857, althans zijn overlijden is daar geregisteerd. (Archief RA-jaar/bladzij; 1858/530) Het lijkt erop dat dit broer waren.
Zijn vader's naam; Arnoldus Petrus Klercq, komt herhaaldelijk voor, ook in andere stambomen, maar personen met deze naam zijn geen directe familieleden van elkaar. Om welke reden deze naam in bijna alle stambomen voortdurend verschijnt is niet duidelijk. Mogelijk was die naam modieus voor die tijd.
Dessa aan het Toba-meer
Wel kan met zekerheid worden vastgesteld dat Marinus Cornelis Klercq, die afkomstig was uit Middelburg, naar Indië is vertrokken. Zijn vader heette Marinus Hendrik Klercq en zijn moeder Pieternella Jacomina Kaasen. Marinus Cornelis Klercq was een zeevarende Marinier 1ste klasse. Tijdens de Atjeh-oorlog is hij overleden of gesneuveld in Kota Radja (Atjeh) Zijn overlijden is in Batavia opgetekend, op 15 augustus 1875. (Archief RA-jaar/bladzij; 1877/283) Marinus Cornelis is de broer van Jacobus Klercq, kok-hofmeester, die op zee is gebleven voor de kust van Bretagne-Finistre, waar bij een zeemansgraf heeft gekregen. Beiden broers zijn ongehuwd overleden. Van Marinus Cornelis is niet bekend of hij een Indisch kindje heeft verwekt.
Nog eerder woonde Pieter Marinus Klercq, zoon van Goutien Klercq en Iman Nierse, in Bandjermasin. Hij was ziekenopasser, wat we daarbij moeten voorstellen is me niet duidelijk. Over deze Pieter bestaat verwarring. Hij is met zekerheid een voorkind van Goutien, dus voor het huwelijk met Iman Nierse geboren. Maar ook staat hij bekend als Iman Klercq. Pieter is op 12 februari 1862 overleden op 27-jarige leeftijd.
Een verrukkelijke markt in Bajawa
Van de Dinteloordse Klercq-en is meer bekend. deze familie is beter gedocumenteerd. Franciscus Gijsberthus Klercq (1878-1915), zoon van Arnoldus Petrus Klercq en Henriëtte Catharina Frederica Riesz, is op 37-jarige leeftijd, na een langdurig lijden te Bandoeng, op 10 november 1915, overleden. Hij was militair in dienst van het K.N.I.L-leger.
In Bagoe trouwde hij op 25-jarige leeftijd met Jacoba Cornelia Sara Modderman, die toen 33 jaar oud was, dochter van een Indische moeder met de naam Radijah, en een Nederlandse vader. Zijn vrouw was 4 jaar voordien overleden, helaas ook aan een uitputtende en langdurige ziekte. Uit dit huwelijk is één zoon in Soerabaya geboren, die bij het overlijden van zijn vader, slechts 6 jaar was. Het moet voor de jonge knaap een traumatische jeugd zijn geweest.
De ms. Sibajak van de Koninklijke Rotterdamsche Loydd (1949)
Deze zoon, die ook weer Arnoldus Petrus Klercq (02 mei 1905, geboren te Soerabaya) genoemd wordt, huwde, na een scheiding in 1945, met Antonia Nicolina Jaarsma, dochter van de bekende haardenfabrikant Nicolaas Heye Jaarsma. Mevrouw A.P. Klercq, dus Antonia N. Jaarsma is op 22 januari 1949 in Rotterdam ingescheept op de MS Sibajak op reis naar Soerabaya, via Port-Said, Sabang, Delawan, Batavia en Semarang.
Aan boord waren 571 passagiers, waaronder 60 kinderen. De bemanning bestond uit 19 koppen, met de gezagvoerder A. Gravemaker. Er waren twee dokters aan boord; H. Ph. Wirth en A. van Dongen. Voor de kinderen werd gezorgd door twee kinderleidsters.
Haar man Arnoldus was niet aan boord. En het moet worden gezegd, dat het wel een héél curieuze overtocht was, met uitsluitend vrouwen en kinderen aan boord. Gingen de dames allemaal op familiebezoek? Het antwoord moet ik u schuldig blijven.
Het onbezorgde Indische leven.
Opmerking;
1.- Tekst gewijzigd 02-05-2011
2.- Reactie dd. 19-07-2011 van M.M. van Bruinessen wordt in stamboom verwerkt. Met dank
© 2011 Albert Prins
Videoclip; Jakarta (Batavia) 1941 (9,49 min) http://youtu.be/kpHttkGF5PM
Videoclip; People of Indonesia 1940 (10,32 min) http://youtu.be/a347rzSBrtY
|
Ik ben Albert Prins
