Le Cercle Klercq

Waterhofje van Joosse - Land van Welsinge

Ze liggen weer voor anker, de indrukwekkende "Tallships." Tegenwoordig is het een verzameling historische klippers, schoeners, fregatten, of een eenvoudige bark voor de kust van Vlissingen. Op doorvaart door het Kanaal van Walcheren, voor deelname aan Sail Vlissingen, kun je ze van dichtbij bewonderen.

Deze zeldzaamheid was vroeger een alledaags beeld voor de kust in het Sloe. VOC-schepen met ladingen uit verre streken, kaapvaarders volgepakt met Engelse of Portugeze buit trokken door de Arne en het Kanaal van Welsinge richting Middelburg. Op de belvédère stond de koopman zenuwachtig op uitkijk in afwachting van zijn schip. De lading kon winst of verlies betekenen. Menig patriciërshuis heeft nog zo'n glazen uitkijkpost op het dak.


Heerlijkheid Welsinge, Ritthem en Fort Rammekens - Manor Welsinge, Ritthem, Fort Rammekens	De Arne, Kanaal van Welsinge naar Middelburg

Van deze indrukwekkende schepen zijn meer dan 300 gebouwd op de werf in het Balkengat van Middelburg. Door de gunstige ligging was Middelburg een voor- en doorvoerhaven naar het machtige Antwerpen, daarmee de belangrijkste, en tegelijk ook de rijkste haven van de Zuidelijke Nederlanden. Tot de afgunst van de Hollanders zo groot werd, dat ze hun invloed gingen aanwenden om Amsterdam tot hoofdhaven van de VOC te maken, ook al moesten de schepen een grote omweg varen via de verradelijke Zuiderzee. Door het verschil in handelsgeest is het nooit meer goed gekomen tussen de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden.


River Arne-Canal Welsinge to Middelburg	Kanaal van Welsinge - Canal Welsinge to Middelburg

Middelburg verloor aan belang, dat kwam ondermeer door de verzanding van de Arne en het Sloe. Aan de van oorsprong getijdenkreek werd in de eerste eeuw Middelburg gesticht. De Arne verschafte de stad toegang tot het Sloe, een zijarm van de Schelde. Tussen 1266 en 1301 verzandde de rivier. Daarom werd in 1532 begonnen met het graven van de Kanaal van Welsinge, een kostbare onderneming maar ook een enorme prestatie, want het moest met mankracht worden uitgevoerd.

Tot 1817 heeft dit kanaal dienst gedaan. Op oude prentbriefkaarten zijn nog zeilschepen te zien, die voor onderhoud en reparatie in het Prins Hendrik Droogdok aan de Dam opgelegd waren. Wat nu nog nauwelijks is voor te stellen, lagen zelfs grote schepen aan het Molenwater voor anker.

Het Kanaal van Welsinge deed na 1817 geen dienst meer, in twee fasen is het ingepolderd. In 1846 ontstond daardoor de Mortierpolder. Hiermee verviel ook de bescherming van Fort Rammekens bij Ritthem. In 1860 is daar een dijk aangelegd waardoor de Schorerpolder is ontstaan. Daarmee was het voor Middelburg gedaan met de verbinding naar zee. Lange tijd waren de contouren van het Kanaal in het landschap nog zichtbaar. De route langs de Nieuwlandse Weg ligt bijna parallel met dit voormalig kanaal.


Waterhofje Joosse aan Schroeweg - Waterhofje Joosse	Work in progress	Evert Joosse

Afwatering is lange tijd een groot probleem geweest op het eiland Walcheren, toen nog geen stoomgemalen bestonden werkte de natuurlijke waterbeheersing onvoldoende. De laaggelegen polders stonden geregeld onder water. Door grote regenval, met name in het najaar, soms zelfs tot in het voorjaar bleef het water op de vette klei staan.

Bij menige boerderij lag een schuit achter het huis gereed om in tijd van overstroming naar het dorp of de stad te varen. Had men niet zo'n bootje voorhanden dan waren die boerderijen maandenlang verstoken van elk kontakt. Straten als de Schuitvlotstraat of Domburgs Schuitvlot doen herinneren dat daar aanlegsteigers waren gebouwd. Zo konden boeren toch hun produkten naar de donderdagse weekmarkt brengen. Voordat ze huiswaarts keerden namen ze vast wel een neutje bij café "De Reutel."


Werkgever van Joost	Joost Joosse	Veiling - Auction Joosse	Pietje Joosse - Tange

De drassigheid was vaak zo groot, dat gebieden buiten de stad er uitzagen als een binnenmeer. Niet voor niets heette de boerenhofstee van de familie Joosse aan de Schroeweg V36a; "Het Waterhofje." Pal gelegen langs de Welsingse Watergang, stond elke winter het water rondom het huis zo hoog, dat te voet er geen doorkomen aan was. In 1924 smeekten 9 landbouwers, gelegen aan de Schroeweg, om verbetering van de situatie. Het matige resultaat was dat de Gemeente 180 meter weg vanaf het Waterhofje tot Hofstede Driewegen verhoogde met halve klinkers, de rest van de weg werd bedekt met "koolasch."


Weiland Evert Joosse te koop - Grassland for sale	Hofje van Evert te Huur - Farmstead of Evert to let

Joost Joosse en zijn vrouw Pietje Tange waren de ouders van opoe Betje Klercq-Joosse. In het verre verleden rond 1558 was de familie Joosse afkomstig uit het Land van Saeftinghe, ook een gebied dat vaak geteisterd werd door overstromingen. Joost Joosse is nooit rijk geweest. Met seizoensarbeid, bij Kwekerij Hansen aan de Schroeweg, voorzag hij zijn gezin van een eenvoudig bestaan.


De Kiekenhof Dauwedaale - Former Farm Kiekenhof	Klaar voor sloop - Ready to demolish

Daarnaast waren er karige inkomsten van eigen land. Zijn vrouw Pietje karnde boter dat ze op de Botermarkt in Middelburg verkocht, de verkoop bracht nooit veel op. Wat op de markt aan groente of aardappelen achterbleef, nam ze mee naar huis. Het gezin had er weer een maaltje eten aan. Wanneer Joost met paard en wagen naar de stad ging, moest hij zijn kar aan de Loskade achterlaten. De met klei en smurrie bevuilde karren mochten de stad niet verder in.


Rechts ligging van het vroegere Kanaal van Welsinge	Winkelcentrum De Mortiere - Shopping Mall Mortiere

Van het "Waterhofje" is niets meer terug te vinden. In 1940 is het door de Duitsers vernield. In de huidige tijd is nog veel meer onherkenbaar geworden. Brede invalswegen trekken een strakke lijn door het landschap. Nieuwe woonwijken, als Dauwendaale en De Mortiere zijn ontstaan waar eens koeien graasden. Een grote winkelboulevard, met de geromantiseerde naam "De Mortiere," een Van der Valk hotelcomplex, golfcourt en verzakelijkt pretpark doet Middelburg opgaan in de vaart der volkeren.