aphrodite

Wordt schizofrenie veroorzaakt door een virus?

De oorzaak van schizofrenie wordt niet zelden bij de genen of de ouders gelegd. Maar volgens Fuller Torrey zou de mentale stoornis veroorzaakt worden door een virus dat verweven zit in ons DNA. Dat schrijft Douglas Fox in Discover Magazine. Het idee werd en wordt op scepsis onthaald, maar de aanhang onder psychiaters groeit wel.

"Schizofrenie begint niet met mentale problemen maar met een infectie", stelt Torrey die zijn hele leven wijdde schizofrenie sinds zijn zus Rhoda als schizofreen werd gediagnosticeerd.

De implicaties van de virustheorie zijn enorm. Als het virus gevonden wordt, kan het aangepakt worden, misschien zelfs al voor de waanbeelden beginnen. Ook multiple sclerose-patiënten en bipolaire personen zouden hierbij baat kunnen hebben.

Nieuwe ontdekkingen
"Schizofrenie werd te lang genegeerd. De verklaring was genetisch of te zoeken bij een gebroken of disfunctioneel gezin, punt. Maar deze traditionele verklaringen houden geen stand tegen nieuwe ontdekkingen als het 'geboortemaandeffect' en het vreemde gedrag als kind.

Vergeetachtig of klungelig
De diagnose 'schizofrenie' wordt vooral gesteld tussen het 15de en 25ste levensjaar. Maar bij een onderzoek komt meestal naar boven dat de persoon in kwestie als kind of kleuter al erg anders was: extreem vergeetachtig, verlegen of klungelig.

Geboortemaandeffect
Tegelijk is er het geboortemaandeffect. Wie geboren wordt in de winter of de vroege lente heeft 5 tot 8 procent meer kans op schizofrenie. Een kleine kans, maar wel een significante en bevestigd en meerdere studies. "Dit kan niet verklaard worden door genen en al zeker niet door afstandelijke moeders of afwezige vaders", aldus Torrey.

Andere problemen
Neurologische testen toonden aan dat schizofrene personen niet alleen last hadden van mentale stoornissen. Ook simpele standaardtesten, zoals op een rechte lijn lopen of twee aanrakingen tegelijkertijd registreren, zijn moeilijk voor hen.

In hun bloed vertonen ze dan weer tekenen van infecties en vreemd gevormde lymfocyten. Hersenscans toonden aan dat ze tekenen van chronische infectie vertonen, wat leidt tot de afbraak van hersenweefsel hadden. Schizofrenen hebben ook meer hersengebieden gevuld met vocht.

Hersenziekte
"Dat overtuigde me dat het gaat om een hersenziekte en geen psychologisch probleem," aldus Torrey. Samen met infectiespecialist Robert Yolken ontdekte hij dat schizofrenen vaker dan gemiddeld antilichamen voor toxoplasmose, klierkoorts en de herpesvirussen hebben. Dat betekent dat ze op een bepaald punt geïnfecteerd waren, maar de ziektekiemen waren nergens meer te bespeuren.

Besmetting
Conclusie? De infectie moest al jaren zoniet decennia eerder hebben plaatsgevonden, misschien wel in de vroege kindertijd. Als het virus ook nog vaker voorkwam in de winter en vroege lente, was er meteen een verklaring voor het geboortemaandeffect.

HERV-W
Na een jarenlange zoektocht werd in 2001 een 'schuldige' gevonden: het virus HERV-W. Latere studies wezen uit dat schizofrene patiënten ongeveer tien keer vaker actieve elementen ven HERV-W in het bloed of de hersenvloeistoffen hebben dan gewone mensen. Hoe meer actieve elementen, hoe groter de infectie.

Verder onderzoek op de rol van HERV-W toonde aan dat het virus rond de tijd van de geboorte het evenwicht in het lichaam verstoort. HERV-W wordt 'wakker' door virussen als herpes, toxoplasmose, griep en het cytomegalovirus.

Het immuunsysteem van borelingen bij wie HERV-W kan binnendringen draait overuren, de witte bloedcellen produceren te veel cytokines waarop de immuniteitscellen nog eens sterk reageren. Deze reactie zo vroeg in het leven, kan het begin zijn van een levenslang patroon dat terug wakker wordt na een latere infectie.

Rol afweersysteem
Waarom de ene multiple sclerose ontwikkelt en iemand anders schizofrenie of een bipolaire stoornis, is nog niet achterhaald. Vermoed wordt dat de reactie van het afweersysteem dit bepaalt. Bij multiple sclerose valt het immuunsysteem hersencellen aan en doodt ze, met verlamming tot gevolg.

Bij schizofrenie beschadigt de infectie eerder de neuronen door overstimulatie. Het gevolg is dat de persoon in kwestie stemmen hoort, hallucineert, aan waanbeelden of paranoia lijdt of zelfmoord overweegt.

Factoren verklaren
Deze virustheorie kan alvast veel verschillende factoren van schizofrenie verklaren. Zo verklaart het waarom schizofrenen geleidelijk aan hersenweefsel verliezen, waarom de ziekte kan wegebben en opkomen als een chronische infectie en waarom een eerste psychose vaak wordt voorafgegaan door een onduidelijke ziekte veroorzaakt door een virus.

HLA
Waarom de ene persoon wel en de andere geen schizofrenie ontwikkelt, is te vinden in de genen en meer bepaald de weerstandsgenen HLA (humaan leukocytenantigeen), die ziektekiemen opsporen.

Dat impliceert dat schizofrenie wel genetisch kan gestimuleerd worden maar geen werkelijke genetische basis heeft. Er is geen gen voor schizofrenie, wel een gen dat de ziekte een duwtje in de rug geeft als alle omgevingsfactoren kloppen.

Die omgevingsfactoren hoeven geen virus of infectie te zijn die opgelopen wordt bij de geboorte of kort daarna. Ook sigarettenrook en vervuild drinkwater kunnen de genen triggeren.

Medicatie
Ondertussen wordt op zoek gegaan naar medicatie die de symptomen van schizofrenie kan verminderen, voornamelijk door de infecties de kop in te drukken die HERV-W kunnen wakker maken. Voor de pschiaters is het dan ook duidelijk dat prenatale verzorging en vaccinaties broodnodig zijn om de eerste, vroege infecties te verslaan die iemand op het pad dat naar schizofrenie kunnen zetten.